لَا یَوْمَ کَیَوْمِکَ یَا اَبا عَبْدِاللهِ (روزی چون روز تو نیست ای اباعبدالله)، بخشی از حدیثی است که امام حسن مجتبی(ع) در آن واقعه کربلا و برخی از جزئیات آن را پیشگویی کرده است. در این حدیث به بزرگی مصیبت و عظمت واقعه نیز اشاره شده است. شیخ صدوق این روایت را در کتاب امالی به نقل از مُفَضّل بن عُمر از امام صادق(ع) نقل کرده است. معمولا روضه‌خوانان در مجالس عزا، از این عبارت برای گُریززدن به واقعه کربلا استفاده می‌کنند.
| حدیث لَا یَوْمَ کَیَوْمِکَ یَا اَبا عَبْدِالله | |
|---|---|
 کتیبه حدیث لا یوم کیومک یا اباعبدالله | |
| اطلاعات روایت | |
| موضوع | عاشورا، امام حسین(ع) |
| صادره از | امام حسن(ع) |
| راوی اصلی | امام صادق(ع)، امام باقر(ع)، امام سجاد(ع)، مفضل بن عمر |
| منابع شیعه | الامالی |
| احادیث مشهور | |
| حدیث سلسلةالذهب • حدیث ثقلین • حدیث کساء • مقبوله عمر بن حنظلة • حدیث قرب نوافل • حدیث معراج • حدیث ولایت • حدیث وصایت • حدیث جنود عقل و جهل • حدیث شجره | |
متن حدیث
انَّ الْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ ع دَخَلَ یَوْماً إِلَى الْحَسَنِ(ع) فَلَمَّا نَظَرَ إِلَیْهِ بَکَى، فَقَالَ لَهُ مَا یُبْکِیکَ یَا أَبَاعَبْدِ اللهِ؟ قَالَ: أَبْکِی لِمَا یُصْنَعُ بِکَ. فَقَالَ لَهُ الْحَسَنُ(ع): إِنَّ الَّذِی یُؤْتَى إِلَیَّ سَمٌّ یُدَسُّ إِلَیَّ فَأُقْتَلُ بِهِ وَ لَکِنْ لَا یَوْمَ کَیَوْمِکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللهِ یَزْدَلِفُ إِلَیْکَ ثَلَاثُونَ أَلْفَ رَجُلٍ یَدَّعُونَ أَنَّهُمْ مِنْ أُمَّةِ جَدِّنَا مُحَمَّدٍ(ص) وَ یَنْتَحِلُونَ دِینَ الْإِسْلَامِ فَیَجْتَمِعُونَ عَلَى قَتْلِکَ وَ سَفْکِ دَمِکَ وَ انْتِهَاکِ حُرْمَتِکَ وَ سَبْیِ ذَرَارِیکَ وَ نِسَائِکَ وَ انْتِهَابِ ثِقْلِکَ فَعِنْدَهَا تَحِلُّ بِبَنِی أُمَیَّةَ اللَّعْنَةُ وَ تُمْطِرُ السَّمَاءُ رَمَاداً وَ دَماً وَ یَبْکِی عَلَیْکَ کُلُّ شَیْءٍ حَتَّى الْوُحُوشِ فِی الْفَلَوَاتِ وَ الْحِیتَانِ فِی الْبِحَارِ.[۱]
ترجمه: روزی حسین(ع) نزد حسن(ع) رفت و چون او را دید گریان شد. حسن گفت: اباعبدالله! برای چه گریان شدی؟ پاسخ داد: برای آن ظلمی که در حق تو خواهد شد. حسن گفت: آنچه موجب قتل من می‌شود، زهری است که با دسیسه‌ای به من داده خواهد شد، ولی هیچ روزی مثل روز تو نخواهد بود یا اباعبدالله! سی هزار نفر محاصره‌ات می‌کنند و می‌پندارند از امت جد ما هستند و خود را به اسلام منتسب می‌کنند. آنان برای کشتن، ریختن خون، هتک حرمت، اسیر کردن فرزندان و زنان و تاراج نمودن اموال تو ازدحام خواهند کرد! لعنت خدا دامن‌گیر بنی‌امیه می‌شود. آسمان خاکستر و خون می‌بارد. هر چیزی برای مظلومیت تو گریان می‌شود حتی وحوش صحرا و ماهیان دریا.
جایگاه حدیث
این حدیث از احادیثی است که واقعه کربلا را پیشگویی کرده است. امام حسن(ع) با این جمله، افزون بر پیشگویی اصل حادثه و اوج مصیبت، نحوه شهادت، جزئیات مربوط به برخی حوادث، شرکت‌کنندگان در قتل، ماهیت و اعتقادات آنها را نیز بیان کرده‌اند. این‌گونه احادیث، هر نوع تردید را درباره این‌که امام حسین(ع) با علم و آگاهی، مسیر شهادت را انتخاب کرده است را از بین می‌برد.[۲]
برخی گفته‌اند از جمله فوق، به عنوان تسلّای خاطر داغدیدگان هم استفاده می‌شود و امامان شیعه نیز توصیه کرده‌اند که هرگاه مصیبتی برای شما پیش آمد، از عاشورا و مصائب اهل بیت(ع) یاد کنید، تا تحمل داغ بر شما آسان شود. مرثیه‌خوانان نیز، هرگاه درباره یکی از ائمه روضه خوانده و یا از مصیبت جانگدازی یاد می‌کنند، در پایان با نقل جمله بالا، گریز به واقعه کربلا می‌زنند، که بالاترین سوگ‌‌ها است.[۳]
سند و منابع حدیث
حدیث لا یوم کیومک یا اباعبدالله را شیخ صدوق (درگذشت۳۸۱ق) در کتاب امالی از احمد بن هارون فامی و به اسنادش از مُفضَّل بن عُمر از امام صادق(ع) از امام باقر(ع) از امام سجاد(ع) نقل کرده است.[۴]
این حدیث در کتاب‌های متعدد دیگری نیز نقل شده است. از جمله: مناقب اثر ابن شهر آشوب (درگذشت ۵۸۸ق)[۵]، اللهوف اثر سید بن طاوس (درگذشت ۶۶۴ق)[۶]، نوادر الأخبار تألیف فیض کاشانی (درگذشت ۱۰۹۱ق)[۷] و اثبات الهداة از شیخ حر عاملی (درگذشت ۱۱۰۴ق).[۸]
معنای حدیث
در بیان معنای حدیث لایوم کیومک یا اباعبدالله گفته شده است: خداوند در کربلا با تمام اسماء جمال و جلالش جلوه نمود. ازاین‌رو، تنها کسانی در سپاه امام ماندند که چیزی جز اسماء خدا را منعکس نکردند و امام حسین خود مظهر تامّ اسماء‌الله بود و یاران آن حضرت هر کدام مظهر اوصافی از صفات انسان کامل بودند. امام، خدانما بود و یارانش امام‌نما؛ لذا هیچ یومی با یوم امام حسین(ع) قابل قیاس نیست. ازاین‌رو، امام فرمود: من اصحابی بهتر از شما و اهل بیتی برتر و نیکوکارتر از اهل بیتم نمی‌بینم، خداوند از من به شما پاداش نیکو دهد.»[۹]
برخی بی‌نظیر بودن روز امام حسین(ع) را از جهت جانگدازی واقعه کربلا می‌داند. گر چه همه شهادت‌ها و مصیبت‌های اهل بیت پیامبر(ص)، سنگین و اندوه‌بار است، اما آنچه در کربلا گذشت، بالاترین داغ و سوگ بود و هیچ حادثه‌ای به دلخراشی عاشورا و هیچ امامی و شهیدی به مظلومیت اباعبدالله(ع) و فرزندان او نیست.[۱۰]
این حدیث با عبارت کُلُّ یومٍ عاشورا و کُلُّ أرضٍ کَربَلا که به معنای هر روزی عاشورا و و هر مکانی کربلاست، منافات ندارد؛ چرا که این جمله حاکی از این است که هر روز به نام امام حسین با ظلم و باطلی مبارزه می‌شود و حق و عدالتی احیا می‌شود.[۱۱]
لایوم کیومِ الحسین
روایتی در امالی صدوق نقل شده است که بر اساس آن امام سجاد(ع) به عبیدالله فرزند حضرت ابوالفضل فرمود: «هیچ روزی بر رسول اکرم(ص) از روز احُد سخت‌تر نبود که حضرت حمزه در آن به شهادت رسید. بعد از آن روز جنگ موته بود که جعفر بن ابی‌طالب(ع) به شهادت رسید. اما روزی چون روز حسین نیست که سی هزار نفر بر او هجوم آوردند.[۱۲] همچنین پس از واقعه کربلا، عبدالله بن عمر نامه‌ای به یزید نوشت و خاطرنشان کرد مصیبت بسیار بزرگی رخ داد و در اسلام حادثه‌ای عظیم به وقوع پیوست و روزی چون روز حسین نیست.[۱۳]
پانویس
- ↑ شیخ صدوق، الامالی، ۱۳٦٢ش، ص۱۱٥.
- ↑ محمدی ری شهری، پژوهشى درباره احاديث پيشگويی شهادت امام حسين عليه السلام، ۱۳۸۸ش، ج٣ ، ص٣١٨.
- ↑ محدثی، فرهنگ عاشورا، ۱۳۷۴ش، ص۳۹۱.
- ↑ شیخ صدوق، الامالی، ۱۳۶۲ش، ص۱۱۵.
- ↑ ابن شهرآشوب، المناقب، علامه، ج۴، ص۸۶
- ↑ ابن طاوس، اللهوف، جهان، ج۱، ص۲۵.
- ↑ فیض کاشانی، نوادر الأخبار، ۱۳۷۲ش، ج۱، ص۱۶۴
- ↑ حر عاملی، اثبات الهداة، ج۴، ص۲۰.
- ↑ قمی، نفس المهموم، المکتبة الحیدریة، ج۲، ص۲۰۵.
- ↑ محدثی، فرهنگ عاشورا، ۱۳۷۴ش، ص۳۹۱.
- ↑ مطهری، حق و باطل، مجموعه آثار، ج۳، ص۴۳۴ و ۴۳۵.
- ↑ شیخ صدوق، الامالی، ۱۳۶۲ش، ص۴۲۶.
- ↑ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۵، ص۳۲۸.
منابع
- ابن شهرآشوب، محمد بن علی، المناقب، قم، علامه، بی‌تا.
- ابن طاوس، علی بن موسی، اللهوف، تهران، جهان، بی‌تا.
- حر عاملی، محمد بن حسن، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات، چ۱، ۱۴۲٥ق.
- خمینی (امام)، سید روح‌الله، صحیفه امام: مجموعه آثار امام خمینی(س)، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، چ٥، ۱۳۸۹ش.
- خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، قم، مرکز النشر الثقافة الاسلامیة فی العالم، ۱۳۷۲ش.
- شیخ صدوق، علی بن بابویه، الامالی، قم، انتشارات اسلامیه، ۱۳۶۲ش.
- شوشتری، محمدتقی، قاموس الرجال، قم، مؤسسه نشر اسلامی، ۱۴۱۰ق.
- محمدی ری شهری، محمد، پژوهشى درباره احاديث پيشگويی شهادت امام حسين عليه السلام، در دانشنامه امام حسین(ع) بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ، قم، دارالحديث، چ۱، ۱۳۸۸ش.
- علیاری تبریزی، علی، بهجه الآمال، تهران، بنیاد فرهنگ اسلامی مرحوم کوشان پور، ۱۴۱۲ق.
- فیض کاشانی، ملا محسن، نوادر الأخبار فیما یتعلق باصول الدین، تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی وزارت فرهنگ و آموزش عالی، ۱۳۷۲ش.
- قمی، شیخ عباس، نفس المهموم، قم، المکتبة الحیدریة.
- قمی، شیخ عباس، تحفة الاحباب، تهران، دارالکتب الاسلامیة، ۱۳۷۰ش.
- مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، تهران، نشر جهان.
- مفضل بن عمر، توحید المفضّل، تحقیق: کاظم المظفر، قم، مکتبة الداوری.
- مفید، محمد بن نعمان، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم: کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق.
- مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار، بیروت، دار احیاء الثراث العربی، ۱۴۰۳ق.
- محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، قم، معروف، ۱۳۷۴ش.
- مطهری، مرتضی، نبرد حق و باطل (در مجموعه آثار ج ۳)، تهران، انتشارات صدرا.