سیده نصرت امین
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | سیده نصرت بیگم امین |
| لقب | بانو امین |
| نسب | خاندان خاتون‌آبادی |
| تاریخ تولد | ۳۰ خرداد ۱۲۷۴ش |
| تاریخ وفات | ۲۳ خرداد ۱۳۶۲ش |
| محل دفن | تخت فولاد اصفهان |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | سید علی نجف‌آبادی • ابوالقاسم زفره‌ای• علی اصغر شریف |
| شاگردان | بانو همایونی • ربابه الهی • عفت‌الزمان امین • بتول غازی |
| اجازه روایت از | محمد رضا نجفی اصفهانی |
| اجازه اجتهاد از | محمدکاظم شیرازی • عبدالکریم حائری یزدی • ابراهیم اصطهباناتی |
| اجازه روایت به | سید شهاب‌الدین مرعشی •عبدالحسین امینی • بانو همایونی |
| تألیفات | مخزن العرفان • الاربعین الهاشمیة • مخزن اللئالی • اخلاق و راه سعادت • جامع الشتّات و... |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | مبارزه با قانون منع حجاب حکومت پهلوی |
| اجتماعی | نوشتن مقالاتی برای مجلات و نشریات • تأسیس مدرسهٔ علمیهٔ مکتب فاطمه در سال ۱۳۴۴ق • تأسیس دبیرستان دخترانهٔ امین پیش از انقلاب اسلامی ایران |
| وبگاه رسمی | جشنواره بین المللی بانو امین |
سیده نصرت بیگم امین (۱۲۷۴ - ۱۳۶۲ش) معروف به بانو امین، صاحب تفسیر مخزن العرفان، فقیه، عارف و مفسر شیعی است. او آثار متعددش را با نام بانوی ایرانی منتشر کرده است.
بانو امین، نزد فقیهانی چون سید علی نجف‌آبادی شاگردی کرد و از محمدرضا نجفی اصفهانی، شیخ عبدالکریم حائری و دیگرانی اجازه روایت و اجتهاد دریافت کرد. آیت‌الله مرعشی نجفی، علامه امینی و دیگرانی از او اجازه روایت دریافت کرده‌اند.
سیده نصرت امین، در مسائل اجتماعی و فرهنگی نیز حضور فعال داشت؛ او با قانون منع حجاب حکومت پهلوی به مبارزه برخاست و مدارسی را تأسیس کرد.
جایگاه
شخصیت‌های علمی و معنوی فراوانی دربارهٔ جایگاه و مقام علمی و معنوی بانو امین اظهار نظر کرده‌اند. محمدتقی جعفری در این موضوع گفته است: «نظر به مقامات عالیۀروحی که بانوی ایرانی در آن موفق شده‌اند باید ایشان را از گروه نخبه‌ای از دانشمندان به شمار آورد که به اضافۀ فرا گرفتن دانش به تولد جدید زندگی نایل می‌شوند.» و نیز گفته است: «با توجه به آثار علمی که از خانم امین در دسترس ما قرار گرفته، به طور قطع می‌توان ایشان را یکی از علمای برجستۀ عالم تشیع معرفی نمود.»[۱]
سید محسن امین به نقل از سید شهاب الدین مرعشی نجفی دربارهٔ بانو امین گفته است: «وی یگانهٔ روزگار در آن زمان و حجت زنان عصرش بود.[۲] مرتضی مطهری در بیان ماجرای دیدار خود با بانو امین می‌گوید: «از بانو مجتهدۀ امین سؤالی کردم و وقتی او شروع به پاسخگویی کرد، دیدم که من باید دست و پای خودم را جمع کنم.»[۳]
شخصیت‌هایی همچون علامه امینی، رحیم ارباب، علامه طباطبایی، سید شهاب الدین مرعشی نجفی، محمدتقی جعفری، مرتضی مطهری، سید هاشم حداد و سید محمدحسین تهرانی،[۴] با آگاهی از جایگاه و مقام علمی و معنوی بانو امین به دیدار او رفتند و در زمینه‌های علمی مربوط به خود با او سخن گفتند.
زندگینامه
بانو امین در سال ۱۳۱۲ق، مطابق با ۳۰ خرداد ۱۲۷۴ش، در اواخر سلطنت ناصرالدین شاه در اصفهان متولد شد.[۵]
پدر سیده نصرت امین، سید محمدعلی حسینی اصفهانی ملقب به امین‌التجار، از بازرگانان سرشناس و متدین اصفهان و نوهٔ علامه سید معصوم حسینی خاتون‌آبادی، و مادرش زهرا دختر حاج سیدمهدی ملقب به جناب از خاندان جنابی‌های اصفهان است. نصرت امین در سیزده سالگی با پسر عمویش، حاج میرزا آقا معروف به معین التجار، از بازرگانان معروف و متدین اصفهان، ازدواج کرد. ثمرهٔ این ازدواج هشت فرزند بود که هفت نفر از آنان در دوران حیات بانو و در دوران کودکی به علت بیماری‌های ناشناختهٔ آن زمان و شیوع بیماری‌های واگیردار در گذشتند.[۶]
وفات
امین در دوشنبه ۲۳ خرداد ۱۳۶۲ش، برابر با ۳۰ شعبان ۱۴۰۳ق، در همان شهر در گذشت و در تخت فولاد به‌خاک سپرده شد.[۷]
دوران تحصیل
بانو امین سوادآموزی را از پنج سالگی در مکتب‌خانه آغاز کرد و از یازده سالگی به آموختن زبان عربی مشغول شد. او در ۲۰ سالگی تحصیل علوم دینی و صرف و نحو را به طور جدی آغاز کرد و از محضر اساتید مجتهدی که به منزلش می‌آمدند بهره گرفت. او از ابوالقاسم زفره‌ای و علی‌اصغر شریف مقدمات را آموخت و در ۳۲ سالگی به فراگیری فقه، اصول و حکمت نزد سید علی نجف‌آبادی پرداخت و بیشتر تحصیلات بانو در محضر او انجام گرفت.[۸]
اجتهاد و اجازات
شعری در اجازه نامه میرزاآقا اصطهباناتی به بانو امین فلو کن النساء بمثل هذهلفضلت النساء علی الرجالفلا التأنیث لاسم الشمس عارو لا التذکیر فخر للهلالاگر همه زنان مثل این زن بودندزنان بر مردان برتری مییافتندمونث بودن موجب نقص خورشید نیستچنانکه مذکر بودن افتخاری برای ماه نیست
مهریزی،سهم زنان در نشر حدیث، ص۱۵۰
بانو امین در هفتم سال ۱۳۵۴ق در ۴۲ سالگی و پس از بیست‌وسه سال تلاش مداوم و پیگیر در آموختن علوم عقلی و نقلی اولین اجازه اجتهاد و اجازه روایت را از محمدکاظم شیرازی و عبدالکریم حائری یزدی دریافت کرد. این اولین اجازهٔ رسمی اجتهاد و روایت است که به یک زن داده شده و در محافل علمی و فقهی از آن سخن رفته است. در همان ایام پس از امتحان‌ها و پرسش‌های متعدد، بانو اجازه نامهٔ دیگری از ابراهیم حسینی شیرازی اصطهباناتی دریافت کرد. بانو امین در ربیع الاول ۱۳۵۷ق، از سوی محمدرضا نجفی اصفهانی نیز اجازه روایت دریافت نمود.[۹]
اعطای اجازات
از اجازات مشهور روایت و اجتهادی که اهل علم از بانو امین دریافت کرده‌اند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:[۱۰]
- سید شهاب الدین حسینی مرعشی نجفی
- سید عباس حسینی کاشانی (صاحب معجم اعلام الشیعه)
- سید محمدعلی قاضی طباطبایی
- سید محمدعلی روضاتی
- عبدالحسین امینی (صاحب کتاب الغدیر و شهداء الفضیلة)
- عبدالله سبیتی
- شیخ زهیر الحسون
- زینت السادات همایونی
- سید مصلح‌الدین مهدوی
آثار
از بانو امین آثار زیر منتشر شده‌اند:
- مَخزَنُ العِرفان در تفسیر قرآن تفسیر کامل قرآن به زبان فارسی در پانزده جلد که به شیوه استدلالی، کلامی و روایی نگاشته شده است.
- الاربعین الهاشمیة فی شرح جملة من الاحادیث الواردة فی العلوم الدینیة (این کتاب به زبان عربی نوشته شده و ترجمهٔ فارسی آن به قلم بانو زینت السادات همایونی منتشر شده است)
- مخزن اللئالی در فضیلت مولی الموالی حضرت علی بن ابی طالب (علیه‌السلام)
- سیر و سلوک در روش اولیاء طریق سیر سعداء
- معاد یا آخرین سیر بشر
- روش خوشبختی و توصیه به خواهران ایمانی
- اخلاق و راه سعادت (ترجمه و اقتباسی از کتاب تهذیب الاخلاق و تطهیر الاعراق نوشتهٔ مسکویه)[۱۱]
- النفحات الرحمانیه فی الواردات القلبیة: این اثر به زبان عربی نوشته شده و در سال ۱۳۸۷ش توسط مهدی افتخار با نام نسیم‌های مهربانی به فارسی ترجمه و منتشر شده است.
- جامع الشتّات (به زبان عربی)
از شاگردان بانو امین می‌توان به زینت السادات همایونی، عفت الزمان امین، ربابه الهی و بتول غازی اشاره کرد.
مکاشفات عرفانی
وی در کتاب نفحات الرحمانیه مکاشفاتی از خود نقل کرده است. بانو در این کتاب از الهاماتی که از سی سالگی بر قلب وی وارد شده سخن به میان آورده است. شخصیت‌های دینی و شاگردانش نیز از حالات عرفانی و کرامات او سخن به میان آورده‌اند.
فعالیت‌های اجتماعی و خدمات فرهنگی
بانو امین در مبارزه با قانون منع حجاب با حاضر نشدن در مجالس مورد نظر حکومت پهلوی و خروج از اصفهان و اقامت چهار ماه در قم مخالفت خود را با این قانون به صورت علنی اعلام کرد. او همچنین با نوشتن مقالاتی برای مجلات و نشریات حضور فعال خود را در مسائل اجتماعی نشان می‌داد. تأسیس مدرسهٔ علمیهٔ مکتب فاطمه در سال ۱۳۴۴ق و دبیرستان دخترانهٔ امین پیش از انقلاب از دیگر خدمات او است.[۱۲]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ اسلامیت، بانو امین و تفسیر مخزن العرفان، ۱۳۸۹ش، ص۲۰.
- ↑ امین، اعیان الشیعه، ۱۳۷۴ش، مدخل الف، ج۳
- ↑ طیبی، زندگانی بانوی ایرانی، انتشارات گلبهار، ۱۳۸۳ش، ص۶۲.
- ↑ حسینی طهرانی، سید محمدحسین، روح مجرد، ص۱۱۵.
- ↑ طیبی، زندگانی بانوی ایرانی، ۱۳۸۳ش، ص۲۶.
- ↑ اسلامیت، بانو امین و تفسیر مخزن العرفان، ۱۳۸۹ش، ص۶.
- ↑ طیبی، زندگانی بانوی ایرانی، ۱۳۸۳ش، ص۲۶.
- ↑ مهدوی، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ۱۳۴۸ش، ص۱۰۰.
- ↑ باقری بیدهندی، بانوی نمونه (جلوه‌هایی از حیات بانوی مجتهده امین اصفهانی)، ۱۳۷۷ش، ص۳۶.
- ↑ طیبی، زندگانی بانوی ایرانی، ۱۳۸۳ش، ص۷۵.
- ↑ نگاه کنید به: بانو امین، اخلاق و راه سعادت، ۱۳۹۷ش، سراسر اثر. دربارهٔ این اثر بانو امین، نگاه کنید به: کریمی زنجانی اصل، «تهذیب الاخلاق و تطهیر الاعراق»، ۱۳۸۷ش، ص۴۵۷؛ حکمت، «تهذیب الاخلاق و تطهیر الاعراق»، ۱۳۸۳ش، ص۷۰۱.
- ↑ شکوری، «زندگینامه بانوی مجتهد آیت الله سیده نصرت امین اصفهانی»، ص۱۹۸.
منابع
- اسلامیت، مرضیه، بانو امین و تفسیر مخزن العرفان، تهران، نشر خانهٔ کتاب، ۱۳۸۹ش.
- امین، سید محسن، اعیان الشیعه، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران، ۱۳۷۴ش.
- باقری بیدهندی، ناصر، بانوی نمونه (جلوه‌هایی از حیات بانوی مجتهده امین اصفهانی)، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۷ش.
- شکوری، «زندگینامه بانوی مجتهد آیت الله سیده نصرت امین اصفهانی»، ماهنامه یاد، شماره ۷۵، بهار ۱۳۸۴ش.
- طیبی، ناهید، زندگانی بانوی ایرانی، اصفهان، انتشارات گلبهار، ۱۳۸۳ش.
- مهدوی، سید مصلح الدین، دانشمندان و بزرگان اصفهان، اصفهان، کتابفروشی ثقفی، ۱۳۴۸ش.
- مهریزی، مهدی، «سهم زنان در نشر حدیث (قسمت دوم)»، علوم حدیث، شماره ۲۶، زمستان ۱۳۸۱ش.
- بانو امین، نصرت بیگم، اخلاق و راه سعادت، تصحیح کوثر یوسفی، قم، جامعة الزهراء، ۱۳۹۷ش،
- کریمی زنجانی اصل، محمد، «تهذیب الاخلاق و تطهیر الاعراق»، در دائرة المعارف بزرگ اسلامیَ، ج۱۶، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامیَ، ۱۳۸۷ش.
- حکمت، نصر الله، «تهذیب الاخلاق و تطهیر الاعراق»، دانشنامه جهان اسلام، ج۸، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۸۳ش.