فهرست مدارس علمیه اصفهان
فهرست مدارس علمیه اصفهان شامل مجموعه‌ای از مدارس دینی و حوزوی در اصفهان است که از گذشته تا امروز، محل سکونت طلاب و تدریس و تحقیق حوزویان بوده‌اند. بسیاری از این مدارس از بین رفته‌اند، اما برخی همچنان موجود بوده و مورد مرمت و تعمیرات اساسی قرار گرفته‌اند. پس از دوره صفویه، در قرون سیزدهم، چهاردهم و پانزدهم قمری نیز مدارس علمیه برای برادران و خواهران طلبه در اصفهان بنا شده است.[۱] فهرست کامل این مدارس به شرح زیر است:
مدارس علمیه اصفهان قبل از دوره صفویه
مدارس علمیه‌ای که از قرن پنجم هجری تا عصر صفویه محل تحصیل علوم دینی برای طلاب بوده‌اند، نقش مهمی در آموزش و گسترش معارف اسلامی در اصفهان داشته‌اند. بسیاری از این مدارس از بین رفته‌اند، اما تعدادی همچنان باقی مانده‌اند. بخش قابل‌توجهی از این مدارس متعلق به شیعه بوده و برخی نیز به اهل سنت اختصاص داشته‌اند.[۲]
- مدرسه ابن‌سینا
- مدرسه امامیه
- مدرسه اوزون‌حسن
- مدرسه باب القصر
- مدرسه باقریه درب‌کوشک (۹۰۲ق)
- مدرسه پاشیر
- مدرسه تاج‌الملوک
- مدرسه ترک‌ها
- مدرسه جعفریه
- مدرسه جلال‌الدین منکبرنی
- مدرسه جلالی
- مدرسه جوهان
- مدرسه حاج حسن
- مدرسه حاج حسین نورالدین (۱۰۶۹ق)
- مدرسه خواجه صدرالدین علی طیب
- مدرسه خواجه ملک
- مدرسه دار السیاده
- مدرسه دردشت
- مدرسه درویشان
- مدرسه سلطان بخت آغا
- مدرسه سمیرمی
- مدرسه سلطان محمد سلجوقی
- مدرسه سید رکن‌الدین محمد یزدی
- مدرسه شمسیه (۱۱۰۴ق)
- مدرسه شهشان
- مدرسه شیخ مسعود رازی
- مدرسه شیخ یوسف بناء
- مدرسه صدر منصور
- مدرسه علی بن سهل بن ازهر
- مدرسه فخریه
- مدرسه کران
- مدرسه مسجد جامع
- مدرسه ملک‌شاهی
- مدرسه ملکه خاتون
- مدرسه نظامیه
- مدرسه نقاشان.[۳]
مدارس علمیه از دوره صفویه که تاکنون باقی مانده‌اند
در دوره صفویه، مدرسه‌سازی برای گسترش فرهنگ تشیع رونق داشت و مدارس متعددی در اصفهان تأسیس شدند. برخی از این مدارس همچنان باقی مانده‌اند و به فعالیت‌های علمی و آموزشی ادامه می‌دهند.[۴]
- مدرسه امام صادق چهارباغ
- مدرسه ابراهیم‌بیک
- مدرسه احمدآباد
- مدرسه اسماعیلیه (محله قصر منشی)
- مدرسه الماسیه
- مدرسه امامزاده اسماعیل
- مدرسه جده بزرگ و جده کوچک
- مدرسه جلالیه (دوره صفوی)
- مدرسه حاج شیخ محمدعلی ثقةالاسلام
- مدرسه خالصیه
- مدرسه ذوالفقار
- مدرسه رفیعیه سلیمانیه
- مدرسه ساروتقی (دوره صفوی)
- مدرسه سلیمانیه
- مدرسه شفیعیه دردشت
- مدرسه عربان (مدرسه آیت‌الله خادمی)
- مدرسه علیقلی آقا
- مدرسه کاسه‌گران
- مدرسه مسجد حکیم
- مدرسه ملا عبدالله
- مدرسه میرزا حسین
- مدرسه ناصریه
- مدرسه نوریه
- مدرسه نیم‌آورد
- مدرسه هارونیه (مدرسه میرزا شاه حسین).[۵]
مدارس علمیه غیرموجود متعلق به دوره صفویه
مدارس علمیه‌ای که در دوره صفویه تأسیس شدند، نقش مهمی در گسترش فرهنگ تشیع و آموزش علوم دینی داشتند. با این حال، برخی از این مدارس در اثر حوادث طبیعی، تاریخی یا اجتماعی به ویرانی کشیده شده و اثری از آن‌ها باقی نمانده است.[۶]
- مدرسه آقا شیرعلی
- مدرسه آقا کافور (۱۰۶۹ق)
- مدرسه آقا کمال خازن
- مدرسه آقا مبارک یا مبارکیه (۱۱۰۵ق)
- مدرسه آقا نور
- مدرسه آقا نور جولا
- مدرسه اسفندیاربیک (حدود ۱۰۰۰ق)
- مدرسه اسماعیلیه تخت فولاد
- مدرسه افتخار الملک
- مدرسه افندی
- مدرسه ایلچی
- مدرسه باغ‌سهیل
- مدرسه پری‌خان‌خانم
- مدرسه تربت نَظّام
- مدرسه توشمالباشی یا مدرسه نجفیه
- مدرس حاج طاهر شیرازی
- مدرسه حاج عبدالغفار صراف
- مدرسه حاجی کلباسی
- مدرسه حاجی محمدباقر مهابادی (۱۰۷۶ق)
- مدرسه حکمتیه
- مدرسه حکیم
- مدرسه خاتون‌آبادی در تخت فولاد
- مدرسه خارج دروازه حسن‌آباد
- مدرسه خرابه
- مدرسه خلیفه‌سلطان
- مدرسه خواجه‌محبت یا خواجه‌محب یا محبتیه
- مدرسه خواجه محرم یا مدرسه محرمیه
- مدرسه خواجه نظام‌الملک طوسی
- مدرسه دار البطیخ
- مدرسه دار الشفاء
- مدرسه دار العلم
- مدرسه دده‌خاتون
- مدرسه زهراءبیگم
- مدرسه زینب‌بیگم
- مدرسه سعیدیه یا مدرسه عیدیه
- مدرسه شاه مدرسه مسجد جامع شاه عباسی
- مدرسه شاهپوریه
- مدرسه شاهزاده‌ها
- مدرسه شاه‌طهماسب
- مدرسه شاه‌عباس کبیر
- مدرسه شفیعیه احمدآباد (۱۰۶۷ق)
- مدرسه شمس‌آباد (۱۱۲۵ق)
- مدرسه شهرستان
- مدرسه شیخ الاسلام
- مدرسه شیخ بهایی
- مدرسه شیخ علیخان زنگنه
- مدرسه شیخ لطف‌الله
- مدرسه صدر اعظم
- مدرسه صدر عامه یا مدرسه وزیر
- مدرسه صفویه
- مدرسه عباس‌آباد
- مدرسه فاضل هندی
- مدرسه فاطمیه
- مدرسه قاسمیه هاشمیه
- مدرسه قرچقای‌بیک
- مدرسه قطبیه
- مدرسه مدارس قیصریه کوچه عربان
- مدرسه کِشِه
- مدرسه کمرزرین
- مدرسه کوچک درمحله نیم‌آورد
- مدرسه گچ‌کنان
- مدرسه مادر شاه
- مدرسه مبارکه
- مدرسه محمدصالح‌بیک
- مدرسه مرتضویه
- مدرسه مریم‌بیگم
- مدرسه مشعل‌دارباشی
- مدرسه مقصودعصار
- مدرسه مقصودیه ناظریه
- مدرسه میرزاخان
- مدرسه میرزا رضی
- مدرسه میرزا عبدالله افندی
- مدرسه میرزا قاضی
- مدرسه نجفقلی‌بیک
- مدرسه نجفیه یا مدرسه توشمالباشی
- مدرسه نزدیک مسجد لنبان
- مدرسه نواب
- هفت مدرسه خواجو
- هفت مدرسه دنبال نهر شادی.[۷]
مدارس علمیه پس از صفویه تاکنون
مدرسه‌هایی که پس از صفویه در قرون اخیر ساخته شده‌اند به این شرح است:
- مدرسه الغدیر
- مدرسه امیرالمؤمنین علی
- امین‌الدوله یا صدر
- مدرسه علمیه باقرالعلوم
- مدرسه پاقلعه یا صدر پاقلعه
- مدرسه جوادیه
- مدرسه حجتیه
- مدرسه رکن‌الملک
- مدرسه سیدالعراقین
- مدرسه صدر بازار
- مدرسه صدر چهارباغ خواجو
- مدرسه محمودیه
- مدرسه مسجد رحیم‌خان
- مدرسه میرزامهدی.[۸]
مدارس علمیه مخصوص بانوان
- مکتب فاطمه
- مکتب حضرت زینب
- مدرسة الزهراء
- مدرسة النفیسه
- مدرسه کتابخانه امیرالمؤمنین.[۹]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ موحد ابطحی، ریشه‌ها و جلوه‌های تشیع حوزه علمیه اصفهان در طول تاریخ، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۴۷.
- ↑ موحد ابطحی، ریشه‌ها و جلوه‌های تشیع حوزه علمیه اصفهان در طول تاریخ، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۴۷.
- ↑ موحد ابطحی، ریشه‌ها و جلوه‌های تشیع حوزه علمیه اصفهان در طول تاریخ، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۴۵-۱۰۱؛ مهدوی، اصفهان دار العلم شرق: مدارس دینی اصفهان، ۱۳۸۶ش، ص۴۸-۳۲۸.
- ↑ موحد ابطحی، ریشه‌ها و جلوه‌های تشیع حوزه علمیه اصفهان در طول تاریخ، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۱۰۵.
- ↑ موحد ابطحی، ریشه‌ها و جلوه‌های تشیع حوزه علمیه اصفهان در طول تاریخ، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۱۰۳-۲۱۹؛ مهدوی، اصفهان دار العلم شرق: مدارس دینی اصفهان، ۱۳۸۶ش، ص۴۸-۳۲۸.
- ↑ موحد ابطحی، ریشه‌ها و جلوه‌های تشیع حوزه علمیه اصفهان در طول تاریخ، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۲۲۵.
- ↑ موحد ابطحی، ریشه‌ها و جلوه‌های تشیع حوزه علمیه اصفهان در طول تاریخ، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۲۲۳-۲۸۳؛ مهدوی، اصفهان دار العلم شرق: مدارس دینی اصفهان، ۱۳۸۶ش، ص۴۸-۳۲۸.
- ↑ موحد ابطحی، ریشه‌ها و جلوه‌های تشیع حوزه علمیه اصفهان در طول تاریخ، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۲۸۵-۳۲۱؛ مهدوی، اصفهان دار العلم شرق: مدارس دینی اصفهان، ۱۳۸۶ش، ص۴۸-۳۲۸.
- ↑ موحد ابطحی، ریشه‌ها و جلوه‌های تشیع حوزه علمیه اصفهان در طول تاریخ، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۳۲۵-۳۳۲؛ مهدوی، اصفهان دار العلم شرق: مدارس دینی اصفهان، ۱۳۸۶ش، ص۴۸-۳۲۸.
منابع
- موحد ابطحی، حجت، ریشه‌ها و جلوه‌های تشیع حوزه علمیه اصفهان در طول تاریخ، اصفهان، دفتر تبلیغات المهدی(عج)، ۱۴۱۸ق.
- مهدوی، مصلح‌الدین، اصفهان دار العلم شرق: مدارس دینی اصفهان، اصفهان، سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، ۱۳۸۶ش.