مدرسه کاسه‌گران
 نمایی از حیاط مدرسه کاسه‌گران | |
| نام | مدرسه کاسه‌گران |
|---|---|
| استان | اصفهان |
| شهرستان | اصفهان |
| اطلاعات اثر | |
| نام‌های قدیمی | شمسیه • حکیمیه |
| سال‌های مرمت | ۱۳۴۵ش |
| کاربری کنونی | مدرسه علمیه |
| دیرینگی | ۱۱۰۵ق در مساحت ۲۰۰۰ مترمربع |
| دورهٔ ساخت اثر | دوره صفویه |
| بانی اثر | حکیم‌المُلک اردستانی |
| مالک اثر | محمد مؤمن بنا اصفهانی • محمدابراهیم اصفهانی • محمدمحسن حسینی مشهدی |
| اطلاعات ثبتی | |
| شماره ثبت | ۳۸۶ |
| تاریخ ثبت ملی | ۳۰ خرداد سال ۱۳۵۸ش |
مدرسه کاسه‌گران از مدارس تاریخی در اصفهان که از دوره صفویه به‌جا مانده است. مدرسه را حکیم‌الملک اردستانی در سال ۱۱۰۵ق تجدید بنا کرد و آن را بنیان نهاد. مدرسه کاسه‌گران دارای موقوفاتی است که بانی‌اش آن را وقف کرده است. در این مدرسه از گذشته تا امروز، عالمان فراوانی سکونت داشتند و اکنون از مدارس دینی حوزه علمیه اصفهان و محل دروس حوزوی طلاب است.
ماجرای ساخت مدرسه
مدرسه کاسه‌گران در اواخر حکومت شاه سلیمان صفوی (حکومت:۱۰۷۷-۱۱۰۵) و اوایل دوران شاه سلطان‌حسین صفوی (حکومت:۱۱۰۵-۱۱۳۵) ساخته شد.[۱] بانی مدرسه میر محمدمهدی اردستانی مشهور به حکیم‌الملک از پزشکان معروف بود. او و همسرش در سفر به هند، به‌سبب درمان دختر یکی از پادشاهان هند به‌نام اورنگ‌زیب، هدایا و پاداش‌های فراوانی از وی دریافت کرد و همه آن را صرف ساختن مدارس و مساجد ازجمله مدرسه کاسه‌گران کرد.[۲]
نقل شده که بنای مدرسه قبلا ساخته شده بود و به شمسیه مشهور بود و چون به‌دست حکیم اردستانی بازسازی شد، به حکیمیه شهرت پیدا کرد.[۳] احتمال داده شده شروع ساخت مدرسه در تاریخ ۱۰۹۶ق باشد.[۴]
وجود نسخه‌ای خطی در کتابخانه سید مصلح‌الدین مهدوی، نشان از قدمت مدرسه در دوره صفوی دارد که آن را شخصی به نام محمدباقر بن لقمان نیریزی در سال ۱۱۰۵ق و در مدرسه حکیمیه نوشته است.[۵]
مدرسه کاسه‌گران در تاریخ ۳۰ خرداد سال ۱۳۵۸ش با شماره ثبت ۳۸۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.[۶]
نام‌های دیگر
از نام‌های دیگر مدرسه، «شمسیه» است. گفته شده چون مدرسه ویرانه‌ای بوده و بانی‌اش شمس‌الدین محمد یزدی بود، آن را شمسیه می‌خواندند[۷] و بعد از تجدید بنا به‌دست حکیم‌الملک، «حکیمیه» نام گرفت، اما بعدها در میان عامه مردم، به‌نام محله آن یعنی کاسه‌گران مشهور شده است.[۸]
ویژگی‌های معماری
مدرسه کاسه‌گران در دو طبقه و دارای ۵۸ حجره در زمینی به مساحت ۲۰۰۰ مترمربع ساخته شده است.[۹] از ویژگی‌های مدرسه، وجود کتیبه‌ها، گچ‌بری‌های هنری، کاشی‌کاری‌های معرق و مقرنس‌کاری‌های تزیینی از آثار استادان عصر صفوی نظیر محمد مؤمن بنا فرزند استاد علی‌بیک، محمدابراهیم اصفهانی و محمدمحسن حسینی مشهدی است.[۱۰]
حیاط مدرسه به‌شکل هشت‌ضلعی نامنظم ساخته شده و دارای دو ایوان است. کتیبه سردر مدرسه به خط ثلث با کاشی سفید معرق روی زمینه لاجوردی است که اسم شاه سلیمان صفوی و حکیم الملک اردستانی در آن آورده شده و روی سکوهای طرفین سردر مدرسه نیز آیات قرآن نوشته شده است.[۱۱]
عمده تعمیرات مدرسه در سال ۱۳۴۵ش صورت گرفته است.[۱۲]
وقف
وقف‌نامه مدرسه و موقوفات آن در تاریخ ۱۱۰۴ق تنظیم شده و عالمان بسیاری از اصفهان و در رأس آنان، علامه مجلسی در سال ۱۱۰۶ق وقف‌نامه را امضا و تأیید کرده‌اند.[۱۳] نقل شده که حکیم‌الملک در سال ۱۱۰۴ق املاکی را وقف مدرسه کاسه‌گران کرده و تولیت آن را به اولاد پسر خود واگذار می‌کند.[۱۴]
محل تدریس عالمان شیعه
عالمان بسیاری در این مدرسه، ساکن بوده و دروس دینی و حوزوی را خوانده‌اند. میرزا ابوالقاسم قمی، ملا عبدالجواد مدرس خراسانی، ملا هادی سبزواری، میرزا ابوالحسن جلوه، سید محمدباقر ابطحی سدهی، محمدعلی معلم حبیب‌آبادی و شیخ عباسعلی ادیب ازجمله افرادی هستند که در این مدرسه سکونت داشتند.[۱۵]
مدرسه کاسه‌گران اکنون از مدارس فعال و طلبه‌نشین حوزه علمیه اصفهان است.[۱۶]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ مهدوی، اصفهان دار العلم شرق: مدارس دینی اصفهان، ۱۳۸۶ش، ص۲۱۶.
- ↑ خوشنودی، معرفی حکیم‌الملک اردستانی و موقوفات ایشان معرفی و نقد، ص۲۰۶و۲۰۷.
- ↑ مدرسه محله کاسه‌گران، خبرگزاری ایمنا.
- ↑ موحد ابطحی، ریشه‌ها و جلوه‌های تشیع حوزه علمیه اصفهان در طول تاریخ، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۱۸۰.
- ↑ موحد ابطحی، ریشه‌ها و جلوه‌های تشیع حوزه علمیه اصفهان در طول تاریخ، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۱۸۵.
- ↑ مدرسه محله کاسه‌گران، خبرگزاری ایمنا.
- ↑ موحد ابطحی، ریشه‌ها و جلوه‌های تشیع حوزه علمیه اصفهان در طول تاریخ، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۸۸.
- ↑ خوشنودی، معرفی حکیم الملک اردستانی و موقوفات ایشان معرفی و نقد، ص۲۱۰.
- ↑ موحد ابطحی، ریشه‌ها و جلوه‌های تشیع حوزه علمیه اصفهان در طول تاریخ، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۱۷۹.
- ↑ مهدوی، اصفهان دار العلم شرق: مدارس دینی اصفهان، ۱۳۸۶ش، ص۲۱۶-۲۱۸.
- ↑ مدرسه محله کاسه‌گران، خبرگزاری ایمنا.
- ↑ موحد ابطحی، ریشه‌ها و جلوه‌های تشیع حوزه علمیه اصفهان در طول تاریخ، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۱۸۱.
- ↑ موحد ابطحی، ریشه‌ها و جلوه‌های تشیع حوزه علمیه اصفهان در طول تاریخ، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۱۸۱.
- ↑ خوشنودی، معرفی حکیم الملک اردستانی و موقوفات ایشان معرفی و نقد، ص۲۰۷و۲۰۸.
- ↑ موحد ابطحی، ریشه‌ها و جلوه‌های تشیع حوزه علمیه اصفهان در طول تاریخ، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۱۸۱-۱۸۵.
- ↑ مهدوی، اصفهان دار العلم شرق: مدارس دینی اصفهان، ۱۳۸۶ش، ص۲۱۸؛ مدرسه محله کاسه‌گران، خبرگزاری ایمنا.
منابع
- موحد ابطحی، حجت، ریشه‌ها و جلوه‌های تشیع حوزه علمیه اصفهان در طول تاریخ، اصفهان، دفتر تبلیغات المهدی(عج)، ۱۴۱۸ق.
- مهدوی، مصلح‌الدین، اصفهان دار العلم شرق: مدارس دینی اصفهان، اصفهان، سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، ۱۳۸۶ش.
- خوشنودی، عفت، معرفی حکیم الملک اردستانی و موقوفات ایشان، وقف میراث جاویدان، پاییز و زمستان ۱۳۹۴ - شماره ۹۱ و ۹۲.
- مدرسه محله کاسه‌گران، خبرگزاری ایمنا.، تاریخ انتشار خبر: ۱۲ دی ۱۴۰۰ش.