صغیر اصفهانی(۱۲۷۱ش-۱۳۴۹ش) شاعر و عارفی بود که بیشتر اشعارش را در مدح اهل‌بیت(ع) سرود. زبان شعر او پسند همگانی داشت. بسیاری از اشعار صغیر پیرامون امام علی(ع) سروده شده است. وی یک مثنوی با عنوان خطبةالغدیر دارد که ترجمه منظوم از خطبه پیامبر در روز غدیر است.
 تصویر صغیر اصفهانی به همراه شعری در حاشیه عکس که در وصف وی سروده شده است. | |
| اطلاعات | |
|---|---|
| ملیت | ایران |
| تاریخ تولد | ۱۳ رجب در سال ۱۳۱۲ق (۱۲۷۱ش) |
| محل تولد | اصفهان |
| تخلص | صغیر |
برخی عالمان شیعه از جمله سید علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران و حسین مظاهری رییس حوزه علمیه اصفهان، وی را تحسین کرده‌اند. اشعار صغیر بین مداحان محبوبیت فراوان داشت و توسط برخی خوانندگان مشهور نیز خوانده شده است.
این شنیدم که چو آید به فغان، طفل یتیم
افتد از ناله‌ی او، زلزله بر عرش عظیم
گر چنین است، چه کرده است ندانم با عرش
آه طفلی که غریب است و اسیر است و یتیم؟
از چه ویران نشدی! ای فلک آن دم که شدند
اهل‌بیت شه بی‌یار به ویرانه، مقیم؟[۱]
صغیر را از مشاهیر شعرای معاصر اصفهان توصیف کرده‌اند. او در تزکیه نفس تلاش بسیار می‌کرد و در طول حیات خود به شغل بافندگی اشتغال داشت. صغیر در دوره جوانی نزد صابر علیشاه از مشایخ سلسله نعمت‌اللهی رفت و وارد طریقه نعمت‌اللهی شد.
صالحی نجف‌آبادی از عالمان شیعه در کتاب غلو بخشی از اشعار صغیر اصفهانی پیرامون امام علی(ع) را ذکر کرده و آن‌ها را از مصادیق غلو بر می‌شمارد. همچنین موارد دیگری از غلو صغیر را نیز نقل کرده و به آن‌ها پاسخ داده است.
جایگاه
صغیر اصفهانی شاعر، عارف[۲] و مدیحه‌سرا[۳] که وی را از مشاهیر شعرای اصفهان[۴] و حتی بزرگترین شاعر معاصر اصفهان توصیف کرده‌اند.[۵] صغیر را به شدت بداهه‌گو خوانده‌اند.[۶] در توصیف وی گفته‌اند که در تزکیه نفس تلاش بسیار داشت.[۷]
بسیاری از اشعار وی در مدح اهل‌بیت بوده است.[۸] اشعار صغیر بین مداحان محبوبیت فراوان داشت و در مراسم مذهبی خوانده می‌شد.[۹] وی کانون مداحان اهل‌بیت در اصفهان را تأسیس کرد.[۱۰] برخی اشعار او توسط خوانندگانی مانند علی‌رضا افتخاری[۱۱] همای[۱۲] و حسام‌الدین سراج[۱۳] خوانده شده است.
سید علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران در دیدار با مداحان به سال ۱۳۹۴ش با خواندن شعر «این شنیدستی که اندر لیلة الاسری پیمبر ...» از صغیر اصفهانی، وی را تحسین کرد.[۱۴] حسین مظاهری از مراجع تقلید شیعه و رییس حوزه علمیه اصفهان، صغیر را «هم در شعر آئینی و بیان مدایح و مناقب اهل‌بیت» و «هم در شعر اخلاقی و اجتماعی»، «دارای دقت نظر و نازک اندیشی و باریک بینی ویژه‌ای» دانسته است.[۱۵]
تا چند زنی ظالم! چوب این لب عطشان را؟
بردار از این لب‌ها، این چوب خزیران را
آخر نه تو را این سر، مهمان بُوَد؟ ای کافر!
تا چند روا داری، آزردن مهمان را؟[۱۶]
صغیر در اغلب انجمن‌های ادبی اصفهان همچون انجمن‌های مدرسه تبریزی، خاکیا، کمال، سعدی و مکتب صائب شرکت می‌کرد و جزو اساتید پیشکسوت و محترم این انجمن‌ها به شمار می‌رفت.[۱۷] پس از وفات صغیر، بیش از هفتاد شاعر در رثای او شعر سرودند.[۱۸] برای بزرگداشت یاد و نام او، خیابانی در اصفهان به نام او نامگذاری شده است.[۱۹] دیوان اشعار او بارها به چاپ رسیده است.[۲۰] آثار او در دو جلد و با دو عنوان چاپ شده است:
- دیوان صغیر اصفهانی (قصاید و غزلیّات و ...)
- مصیبت‌نامه صغیر اصفهانی (مراثی اهل بیت و منظومه خطبه غدیر)[۲۱]
صالحی نجف‌آبادی از عالمان شیعه در کتاب غلو بخشی از اشعار صغیر اصفهانی پیرامون امام علی(ع) را از مصادیق غلو بر می‌شمارد. «مُوجِد مُمکنات و مُظهِر کَون * مَظهَر ذات کبریاست علی»[۲۲] صالحی همچنین موارد دیگری از غلو صغیر را نقل کرده و به آن‌ها پاسخ می‌دهد.[۲۳]
| « | ز طریقِ بندگیِ علی، نه اگر بَشَر به خدا رسد به چه دل نهد؟ به که رو کند؟ به چه سو رود؟ به کجا رسد ز خدا طلب دل مُقبِلی، به علی ز جان متوسلی که اگر رسد به علی دلیِ به علی قسم به خدا رسد چو منی کجا و ثنای تو، که تو را ستوده خدای تو چه بیان کنم به سزایِ تو، که تو را به حد ثَنا رسد مگر از زبونی خود زَبان، بگشایم ای شَهِ انس و جان که کُنَد ز محنت خود بیان، به حضور شه چو گدا رسد[۲۴] |
» |
زندگی‌نامه
محمدحسین صغیر اصفهانی فرزند اسداللَّه[۲۵] در ۱۳ رجب سال ۱۳۱۲ق (۱۲۷۱ش[۲۶]) در اصفهان متولد شد.[۲۷] تحصیلات مقدماتی را در اصفهان گذراند.[۲۸] وی شغل بافندگی را انتخاب کرد بود و در طول حیات خود به این شغل اشتغال داشت.[۲۹] صغیر چهار فرزند پسر و دو فرزند دختر داشت که هر دو دختر در زمان حیات او فوت کردند.[۳۰] نوه او علی صغیرا از روحانیون اصفهان معرفی کرده‌اند.[۳۱]
صغیر در دوره جوانی نزد صابر علیشاه از مشایخ سلسله نعمةاللهی رفت[۳۲] و رسما وارد طریقه نعمت‌اللهی شد.[۳۳] صغیر در اواخر عمر آرزو داشت در نجف ساکن شود اما موفق نشد.[۳۴] وی که تا آخرین روزهای زندگی از سلامت کامل برخوردار بود[۳۵] در سال ۱۳۴۹ش در هفتاد و هشت سالگی درگذشت.[۳۶] وی را در جوار حرم رأس الرضا در شاهرضا در طوقچی اصفهان دفن گردید.[۳۷]
سرودن شعر
صغیر از دوران کودکی شعر سرود و لقب صغیر را به همین جهت به وی گفته‌اند[۳۸] وی در شعری خود را شاد از این تخلص می‌خواند؛ زیرا خداوند در دوران کودکی به او زبان شعر گفتن داد.[۳۹]
جلال‌الدین همایی ادیب و نویسنده در مورد صغیر چنین گفته که «صغیر به‌سبب استعداد ذاتی و پشتکار و تمرین و ممارست متمادی» جزو استادان اصفهان گردید و در اواخر او را به لقب «استاد صغیر» نیز میخواندند.[۴۰] صغیر از طریق شعر سرودن برای دیگران کسب درآمد نکرد و پیرامون این موضوع چنین سرود که «به هیچ قیمت نفروختم جواهر خویش».[۴۱]
از یاد خدا مَباش غافل
طاعت به ریا مَساز باطل
از دست و زبان دلی میازار
رفعت طلبی دلی بدست آر[۴۲]
این شاعر علاوه بر شعرهای مذهبی، اشعار متعددی پیرامون امور اخلاقی سروده است. وی در شعری گفتگویی میان درویش با مرید را بازگو می‌کند و در آن شعر آتش جهنم را چنین توصیف می‌کند که آتش جهنم، هیزم و ذغال نیست بلکه «ز آتش خویش هر کسی می‌سوخت».[۴۳]
شعر پیرامون اهل‌بیت
الا ای غافل از حال خود ای بیچاره انسانی
کز انسانیتت محروم دارد خوی حیوانی
گمان کردیکه حق زین جسم و جان و عقل و هوش و حس
غرض بودش همین عصیان و شهوتهای نفسانی
بزن دست طلب بر دامن آن پاکدامانان
که دامان خدا گردیده‌اند از پاکدامانی
منور ساز جان و دل بنور محضر آنان
که از نور علی دارند قلب خویش نورانی[۴۴]
بیشتر اشعار صغیر در مناقب و مراثی اهل‌بیت(ع) بود و به زبانی سخن می‌گفت که پسند همگانی داشت.[۴۵] به‌همین جهت اشعار او بین مداحان و خوانندگان مذهبی نیز محبوبیت فراوان داشت و اشعار او در مراسم مذهبی خوانده می‌شد.[۴۶] صغیر خود را مداح اهل‌بیت می دانست و از ایشان پاداش می‌خواست.[۴۷]
صغیر درباره ائمه از جمله امام حسین(ع) شعر فراوان گفت اما بیشتر اشعارش در مورد امام علی(ع) بوده است.[۴۸] وی یک مثنوی با عنوان خطبةالغدیر دارد که ترجمه منظوم از خطبه پیامبر در روز غدیر است.[۴۹] وی در شعری تولای امام علی(ع) را درمان روح می‌خواند:
وی حرمت‌شکنان نسبت به امام علی(ع) را بی‌اعتقاد به خداوند و پیامبر دانسته است:
پانویس
- ↑ «طفل یتیم»، حدیث اشک.
- ↑ مهدوی، اعلام اصفهان، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۶۲۵.
- ↑ کیانی فلاورجانی، «صغیر اصفهانی، محمد حسین» ج۲۹، ص۶۳۷.
- ↑ مهدوی، اعلام اصفهان، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۶۲۵
- ↑ فروزبخش، «صغیرِ کبیر»، خبرگزاری ایمنا.
- ↑ فروزبخش، «صغیرِ کبیر»، خبرگزاری ایمنا.
- ↑ پرورش، «صغیر اصفهانی»، ص۵۷۱.
- ↑ «زندگی نامه شاعر اهل بیت مرحوم محمدحسین صغیر اصفهانی»، ندای اصفهان.
- ↑ پرورش، «صغیر اصفهانی»، ص۵۷۲.
- ↑ «زندگی نامه شاعر اهل بیت مرحوم محمدحسین صغیر اصفهانی»، ندای اصفهان.
- ↑ «نیلوفرانه۲»، صدای جمهوری اسلامی ایران.
- ↑ «شعر بسیار زیبا از صغیر اصفهانی خواننده: همای»، سایت آپارات.
- ↑ «آهنگ زیبایِ محفل عشق با صدای حسام الدین سراج»، سایت آپارات.
- ↑ «بیانات در دیدار مداحان اهل‌بیت»، سایت khamenei.ir. «بیانات رهبری امام خامنه ای در مورد صغیراصفهانی»، سایت آپارات.
- ↑ «توجه به مضامین اجتماعی، دلیل زنده بودن اشعار صغیر اصفهانی است» خبرگزاری تسنیم.
- ↑ «امام حسین(ع)، مجلس شام» سایت محفل.
- ↑ مهدوی، اعلام اصفهان، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۶۲۴.
- ↑ کیانی فلاورجانی، «صغیر اصفهانی، محمد حسین» ج۲۹، ص۶۳۷..
- ↑ کیانی فلاورجانی، «صغیر اصفهانی، محمد حسین» ج۲۹، ص۶۳۷.
- ↑ «زندگی نامه شاعر اهل بیت مرحوم محمدحسین صغیر اصفهانی»، ندای اصفهان.
- ↑ هاشمی، «اشعار صغیر اصفهانی برای ضریح مطهر قمر بنی‌هاشم»، پایگاه تخصصی امام حسین(ع).
- ↑ صالحی نجف‌آبادی، غلو (درآمدی بر افکار و عقاید غالیان در دین)، ۱۳۸۴ش، ص۸۰-۸۱.
- ↑ صالحی نجف‌آبادی، غلو (درآمدی بر افکار و عقاید غالیان در دین)، ۱۳۸۴ش، ص۸۲-۸۴.
- ↑ صغیر اصفهانی » دیوان اشعار » قصاید» شمارهٔ ۲۳ - در مدح مولی‌الموالی حضرت امیرالمؤمنین (ع)
- ↑ «صغیر اصفهانی، شاعری که اندیشه‌ای کبیر داشت»، خبرگزاری ایمنا.
- ↑ دولت آبادی، «صغیر اصفهانی»، ص۱۰۴۶.
- ↑ همایی (سنا)، «وفیات معاصران (صغیر اصفهانی)»، ص۳۷۶.
- ↑ دولت آبادی، «صغیر اصفهانی»، ص۱۰۴۶.
- ↑ همایی (سنا)، «وفیات معاصران (صغیر اصفهانی)»، ص۳۷۵.
- ↑ پرورش، «صغیر اصفهانی»، ص۵۷۳.
- ↑ «زندگی نامه شاعر اهل بیت مرحوم محمدحسین صغیر اصفهانی»، دانا.
- ↑ همایی (سنا)، «وفیات معاصران (صغیر اصفهانی)»، ص۳۷۶.
- ↑ پرورش، «صغیر اصفهانی»، ص۵۷۱.
- ↑ کیانی فلاورجانی، «صغیر اصفهانی، محمد حسین» ج۲۹، ص۶۳۷.
- ↑ دولت آبادی، «صغیر اصفهانی»، ص۱۰۴۶.
- ↑ «زندگی نامه شاعر اهل بیت مرحوم محمدحسین صغیر اصفهانی»، دانا.
- ↑ مهدوی، اعلام اصفهان، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۶۲۴.
- ↑ اکوچکیان، «به هیچ قیمت نفروختم جواهر خویش»، روزنامه نسل فردا.
- ↑ اکوچکیان، «به هیچ قیمت نفروختم جواهر خویش»، روزنامه نسل فردا.
- ↑ همایی (سنا)، «وفیات معاصران (صغیر اصفهانی)»، ص۳۷۵.
- ↑ اکوچکیان، «به هیچ قیمت نفروختم جواهر خویش»، روزنامه نسل فردا.
- ↑ صغیر اصفهانی، دیوان اشعار، مثنویات، شمارهٔ ۶۲ - نصیحت،سایت گنجور.
- ↑ صغیر اصفهانی، دیوان اشعار، مثنویات»، «شمارهٔ ۶۵ - حکایت» سایت گنجور.
- ↑ صغیر اصفهانی، دیوان اشعار، قصاید، شمارهٔ ۶۴ - غدیریه در مدح مولای متقیان، سایت گنجور.
- ↑ همایی (سنا)، «وفیات معاصران (صغیر اصفهانی)»، ص۳۷۵.
- ↑ پرورش، «صغیر اصفهانی»، ص۵۷۲.
- ↑ کیانی فلاورجانی، «صغیر اصفهانی، محمد حسین» ج۲۹، ص۶۳۷.
- ↑ فروزبخش، «صغیرِ کبیر»، خبرگزاری ایمنا.
- ↑ کیانی فلاورجانی، «صغیر اصفهانی، محمد حسین» ج۲۹، ص۶۳۸.
- ↑ صغیر اصفهانی، دیوان اشعار، قصاید، شمارهٔ ۱۹ - در مدح مولی الکونین علی‌علیه‌السلام، سایت گنجور.
- ↑ صغیر اصفهانی، دیوان اشعار، قصاید، شمارهٔ ۲۵ - در مدح حضرت امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام، سایت گنجور.
منابع
- «آهنگ زیبایِ محفل عشق با صدای حسام الدین سراج»، سایت آپارات، تاریخ بازدید:۱۷ تیر ۱۴۰۳ش.
- هاشمی، جواد، «اشعار صغیر اصفهانی برای ضریح مطهر قمر بنی‌هاشم»، پایگاه تخصصی امام حسین(ع)، تاریخ بازدید:۱۷ تیر ۱۴۰۳ش.
- اکوچکیان، سید علی، «به هیچ قیمت نفروختم جواهر خویش»، روزنامه نسل فردا، تاریخ بازدید:۱۷ تیر ۱۴۰۳ش.
- «امام حسین(ع)، مجلس شام» سایت محفل، تاریخ بازدید:۱۷ تیر ۱۴۰۳ش.
- «بیانات در دیدار مداحان اهل‌بیت»، سایت khamenei.ir؛ تاریخ درج مطلب: ۲۰ فروردین ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید:۱۷ تیر ۱۴۰۳ش.
- «بیانات رهبری امام خامنه ای در مورد صغیراصفهانی»، سایت آپارات، تاریخ درج مطلب: ۲۰ فروردین ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید:۱۷ تیر ۱۴۰۳ش.
- پرورش، م، «صغیر اصفهانی»، مجله ارمغان، دوره۴۰، شماره۸، آبان۱۳۵۰ش.
- «توجه به مضامین اجتماعی، دلیل زنده بودن اشعار صغیر اصفهانی است» خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۹ آبان ۱۳۹۲ش، تاریخ بازدید:۱۷ تیر ۱۴۰۳ش.
- دولت آبادی، حسام الدین، «صغیر اصفهانی»، مجله وحید، شماره ۸۱، شهریور ۱۳۴۹ش.
- «زندگی نامه شاعر اهل بیت مرحوم محمدحسین صغیر اصفهانی»، ندای اصفهان، تاریخ درج مطلب:۱۵ اسفند ۱۳۹۵ش، تاریخ بازدید:۱۷ تیر ۱۴۰۳ش.
- «شعر بسیار زیبا از صغیر اصفهانی خواننده: همای»، سایت آپارات، تاریخ بازدید:۱۷ تیر ۱۴۰۳ش.
- صالحی نجف‌آبادی، نعمت‌الله، غلو (درآمدی بر افکار و عقاید غالیان در دین)، تهران، کویر، ۱۳۸۴ش.
- صغیر اصفهانی» دیوان اشعار» قصاید» شمارهٔ ۱۹ - در مدح مولی الکونین علی‌علیه‌السلام، سایت گنجور، تاریخ بازدید:۱۷ تیر ۱۴۰۳ش.
- صغیر اصفهانی» دیوان اشعار» قصاید» شمارهٔ ۲۳ - در مدح مولی‌الموالی حضرت امیرالمؤمنین (ع)، سایت گنجور، تاریخ بازدید:۱۷ تیر ۱۴۰۳ش.
- صغیر اصفهانی، محمدحسین، دیوان اشعار، قصاید، شمارهٔ ۲۵ - در مدح حضرت امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام، سایت گنجور، تاریخ بازدید:۱۷ تیر ۱۴۰۳ش.
- صغیر اصفهانی، محمدحسین، دیوان اشعار، مثنویات، شمارهٔ ۶۲ - نصیحت، سایت گنجور، تاریخ بازدید:۱۷ تیر ۱۴۰۳ش.
- صغیر اصفهانی، محمدحسین، دیوان اشعار، مثنویات، «شمارهٔ ۶۵ - حکایت»، سایت گنجور، تاریخ بازدید:۱۷ تیر ۱۴۰۳ش.
- «طفل یتیم»، حدیث اشک، تاریخ درج مطلب: ۲۳ شهریور ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید:۱۷ تیر ۱۴۰۳ش.
- فروزبخش، محمود، «صغیرِ کبیر»، خبرگزاری ایمنا، تاریخ درج مطلب: ۱۶ شهریور ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید:۱۷ تیر ۱۴۰۳ش.
- کیانی فلاورجانی، علی، «صغیر اصفهانی، محمد حسین»، دانشنامه جهان اسلام،
- مهدوی، سید مصلح‌الدین، اعلام اصفهان، اصفهان، سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، ۱۳۸۸ش.
- «نیلوفرانه۲»، صدای جمهوری اسلامی ایران، تاریخ بازدید:۱۷ تیر ۱۴۰۳ش.
- همایی (سنا)، جلال الدین، «وفیات معاصران (صغیر اصفهانی)»، مجله یغما، شماره ۶، شهریور ۱۳۴۹ش.