امامزاده زینبیه اصفهان
 | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| تأسیس | قرن هفتم |
| کاربری | زیارتی |
| مکان | اصفهان |
| نام‌های دیگر | حرم زینب دختر امام کاظم(ع) |
| معماری | |
| سبک | معماری اسلامی |
امامزاده زینبیه اصفهان زیارتگاهی منسوب به زینب دختر امام کاظم(ع) در اصفهان است. آثار و وقف‌نامه‌ها، قدمت این مکان را به قرن هفتم قمری و سپس دوران صفویه می‌رسانند.
این امامزاده تا پیش از سال ۱۳۵۱ق/۱۳۱۲ش مقبره کوچکی داشت و «بچه زینب» یا «بی‌بی زینب» یا «بیجه زینب» خوانده می‌شد. زینبیه پس از ۱۳۱۲ش بیشتر مورد توجه قرار گرفته است.
برخی محققان، بر این باورند که زینبیه اصفهان آرامگاه زینب دختر هارون بن موسی بن جعفر(ع) است.
جایگاه امامزاده زینبیه
قدمت زینبیه
گفته می‌شود میله‌ای آهنی بر روی گنبد قدیمی این مقبره نصب بوده که قِدمت آن به قرن هفتم قمری برمی‌گردد و بعد از مدتی افتاده و نزد برخی کشاورزان نگهداری می‌شده است.[۱] طبق اسناد باقی مانده، امامزاده زینبیه، از زمان صفویه حداقل دو موقوفه با نام‌های قلعه زینبی کَرارَج و بخشی از روستای اَرْزنان به نام مزرعه سوارچی داشته است.[۲]
شهرت زینبیه
زینبیه اصفهان بدون انتساب به هیچ یک از ائمه(ع) تنها به «بچه زینب» یا «بیجه زینب» شهرت داشت تا اینکه در سال ۱۳۵۱ق/۱۳۱۲ش[۳] بنابر تایید شیخ عباس قمی[۴] و انتشار یک جمله از کتاب المجدی فی انساب الطالبیین، اثر ابن‌صوفی به شهرت رسید.[۵]
اهمیت زینبیه
پس از تأیید شیخ عباس قمی، زینبیه مورد توجه زائران و محققان قرار گرفت.[۶] هم‌زمان برخی عالمان مردم را به زیارت تشویق کردند.[۷] برخی بر این باورند که توجهات روزافزون سبب شده تا زینبیه به عنوان قطب پنجم زیارتی کشور در نظر گرفته شود.[۸] و همچنین در جایگاه بزرگترین مرکز فرهنگی استان اصفهان در جهت پاسخگویی نیازهای فرهنگی مردم با رویکرد دینی قرار گیرد.[۹]
عالمان مدفون در زینبیه
زینبیه محل دفن بیش از یکصد تن از عالمان، اندیشمندان و نیکوکاران شیعه است.[۱۰] از جمله عالمان اصفهانی مدفون در آنجا می‌توان به سید ابوالقاسم دهکردی (درگذشت ۱۳۱۳ش) و فرزندش سید حسین (درگذشت ۱۳۳۷ش)، کمال‌الدین خوانساری (درگذشت ۱۳۲۰ش)، سید ضیاءالدین تجویدی (درگذشت ۱۳۶۶ش)، محمدباقر موسوی آسیاب‌پری (درگذشت ۱۳۶۷ش) و سید محمدحسین مهدوی اردکانی (درگذشت ۱۳۶۷ش) اشاره کرد.[۱۱]
تاریخچه توسعه زینبیه
مقبره زینبیه در چهار دوره توسعه یافت. دو دوره آن پیش از انقلاب اسلامی ایران (۱۳۵۷ش) و دو دوره پس از تاریخ یادشده است.[۱۲] زینبیه در هر دوره نسبت به دوره قبل از گستردگی و امکانات بیشتری برخوردار شد.[۱۳] در آخرین مرحله، طرح توسعه زینبیه با مشارکت شهرداری اصفهان اجرا شد.[۱۴] مساحت حوزه زیارتی طرح توسعه اخیر حرم، چهار هکتار و زیرینای کل طرح ۸۵۰۰۰ مترمربع است. همچنین مساحت بقعه ۱۵۰۰ مترمربع و دارای زیربنای ۲۴۰۰ مترمربع است. بقعه از سه طرف به سه صحن شرقی و غربی و جنوبی دسترسی دارد. مساحت صحن امام رضا(ع) ۸۵۰۰ مترمربع و مساحت صحن شرقی و غربی هر کدام ۱۵۰۰ مترمربع و دارای شبستانی در زیر صحن است.[۱۵]
تردید در انتساب زینبیه به دختر امام کاظم
از نظر محمدمهدی فقیه بحرالعلوم نسب‌پژوه، مقبره زینبیه اصفهان به احتمال فراوان متعلق به زینب دختر هارون بن موسی بن جعفر(ع) است.[۱۶] او آرامگاه زینب دختر امام کاظم(ع) را به احتمال قوی در مصر می‌داند.[۱۷]
نگارخانه
-
نمایی از زینبیه در مرحله سوم توسعه
-
نمایی از ضریح امامزاده زینبیه
-
نمایی ازقبر داخل ضریح زینبیه
-
نمایی از رواق‌های حرم زینبیه
-
نمای‌مدرسه علمیه جنب زینبیه
-
نمایی از بازار جنب حرم زینبیه
پانویس
- ↑ مهدوی، تاریخچه ارزنان، ۱۳۷۵ش، ص۷.
- ↑ مهدوی، تاریخچه ارزنان، ۱۳۷۵ش، ص۷-۸.
- ↑ معلم حبیب‌آبادی، کشف الخبیه عن مقبرة الزینبیه، ۱۳۵۲ق، ص۲۸.
- ↑ مهدوی، تاریخچه ارزنان، ۱۳۷۵ش، ص۲-۳.
- ↑ معلم حبیب‌آبادی، کشف الخبیه عن مقبرة الزینبیه، ۱۳۵۲ق، ص۳۰-۳۱.
- ↑ مهدوی، تاریخچه ارزنان، ۱۳۷۵ش، ص۳.
- ↑ مهدوی، تاریخچه ارزنان، ۱۳۷۵ش، ص۳.
- ↑ «توسعه و بازسازی حرم مطهر حضرت زینب بنت موسی ابن جعفر(س)»
- ↑ «توسعه و بازسازی حرم مطهر حضرت زینب بنت موسی ابن جعفر(س)»
- ↑ فقیه بحرالعلوم، زینب دختر امام موسی کاظم(ع)، ص۳۳.
- ↑ مهدوی، تاریخچه ارزنان، ۱۳۷۵ش، ص۴۱-۴۵.
- ↑ مهدوی، تاریخچه ارزنان، ۱۳۷۵ش، ص۳۴.
- ↑ مهدوی، تاریخچه ارزنان، ۱۳۷۵ش، ص۳۵-۴۰.
- ↑ «توسعه و بازسازی حرم مطهر حضرت زینب بنت موسی ابن جعفر(س)»
- ↑ «توسعه و بازسازی حرم مطهر حضرت زینب بنت موسی ابن جعفر(س)»
- ↑ فقیه بحرالعلوم، زینب دختر امام موسی کاظم(ع)، ص۳۱-۳۲.
- ↑ فقیه بحرالعلوم، زینب دختر امام موسی کاظم(ع)،۱۳۹۳ش، صص۱۷، ۲۱-۳۱.
منابع
- «توسعه و بازسازی حرم مطهر حضرت زینب بنت موسی ابن جعفر(س)»، در تارنمای شرکت بین المللی توسعه و سرمایه گذاری ساختمان انتخاب، تاریخ بازدید: ۲۰ آذر ۱۴۰۳ش.
- فقیه بحرالعلوم، محمدمهدی، زینب دختر امام موسی کاظم(ع)، تهران، نشر مشعر، ۱۳۹۳ش.
- معلم حبیب‌آبادی، میرزا محمدعلی، کشف الخبیه عن مقبرة الزینبیه، اصفهان، مطبعه محمدی و مطبعه نور، ۱۳۵۲ق.
- مهدوی، سید مصلح‌الدین، تاریخچه ارزنان و مقبره علیا جناب زینب خاتون معروف به زینبیه دختر گرامی حضرت موسی بن جعفر(ع)، اصفهان، اداره کل اوقاف و امور خیریه استان اصفهان، ۱۳۷۵ش.