حسینیه بنکدار اصفهان

اطلاعات اوليه
بنيانگذار	سید حسن بنکدارپور اصفهانی
تأسیس	۱۲۲۹ش
کاربری	حسینیه
مکان	اصفهان، خیابان چهار باغ پائین، کوی آقاجان‌بیک
نام‌های دیگر	خانه بنکدار
مشخصات
شماره ثبت	۱۰۲۲۲ آثار ملی ایران

حسینیه بنکدار اصفهان از خانه‌های تاریخی اصفهان که نزدیک به دو قرن، محل روضه‌خوانی مراسم عزاداری امام حسین(ع) در ایام محرم بوده است. درب این خانه تاریخیِ مربوط به دوره قاجار، از اذان صبح باز است و تا اذان ظهر با خواندن زیارت عاشورا و چندین منبر و روضه میزبان عزاداران است. گفته شده برای ورود به این خانه گاه باید در صف ایستاد تا در خانه جایی برای ورود پیدا شود.

از رسوم مربوط به خانه بنکدار، گرو گرفتن استکان و نعلبکی برای گرفتن حاجت و آوردن مایحتاج مراسم پس از برآوردن شدن حاجت است. همچنین در روز تاسوعا و عاشورا، مراسم شمایل‌گردانی متناسب با هر روز انجام می‌شود. واعظان مشهوری در این خانه به وعظ پرداخته‌اند که از جمله آنها حاج آقا رحیم ارباب بوده است.

درباره چگونگی شروع مراسم روضه‌خوانی امام حسین در خانه بنکدار اصفهان گفته شده؛ سید حسن بنکدارپور از تجار بازار اصفهان در سال ۱۲۲۸ش برای انتقال مراسم روضه قدیمی خود از سرای گلشن، (از بناهای تاریخی زمان زندیه در مرکز بازار اصفهان) قصد خرید خانه‌ای بزرگ را داشت. برای همین منظور خانه یکی از متنفذان قاجار به او پیشنهاد می‌شود. زمانی که سید حسن به او پیشنهاد خرید خانه را برای برگزاری مراسم می‌دهد، صاحب خانه به شدت مخالفت کرده و به سید حسن هم توهین می‌کند؛ ولی پس از دیدن رویایی که او را به خاطر رفتارش با سید حسن سرزنش می‌کنند، او خانه‌اش را به سید حسن بنکدار به شرط برگزاری هر ساله مراسم عزاداری امام حسین می‌بخشد. از سال ۱۲۲۹ش این مراسم توسط سید حسن بنکدار و فرزندان و نوادگان او سید مرتضی، سید مهدی، سید جواد و سید فرهاد تا به امروز برگزار شده است.

معماری

حسینیه بنکدار دو اُشکوب (طبقه) و چند درب ورودی دارد. در طبقۀ پائین این خانه دو پنج‌دری به همراه شاه‌نشین نقاشی و گچکاری شده و همچنین دورتادور حیاط طاق‌های ضربی و اتاقک‌هایی وجود دارد که با درب‌های چوبی به یکدیگر راه دارند. در معماری این خانه از شیشه‌های رنگی، گج‌بری و اتاق‌های تودرتو استفاده شده است. مجموعه این ویژگی‌ها باعث شد در سال ۱۳۸۲ش این خانه به شماره ۱۰۲۲۲ در فهرست اثرهای ملی ایران به ثبت برسد.

در هنگام مراسم عزاداری، خانم‌ها در حیاط پایین کنار منبر می‌نشینند و دورتادور حیاط، اتاق‌های اطراف و ایوان‌ها جای نشستن مردان است. خانه بنکدار همانند حسینیه زرگرباشی اصفهان از معدود مکان‌هایی دانسته شده که منبر واعظ، در میان زن‌ها مستقر است و زن‌ها را نه در حاشیه که در متن مجلس نشانده‌اند. طبقۀ بالا هم به‌طور کامل در اختیار خانم‌ها است.

نگارخانه

• 

  مراسم عزاداری و قرار گرفتن منبر در میان جایگاه زنان

• 
• 

  صف ورودی به حسینیه

• 

  طبقه بالا

• 

  اتاق‌های طبقه اول حسینیه بنکدار اصفهان

منابع

• «خانه بنکدار اصفهان، میزبان دو سده شور حسینی»، مندرج در سایت ایرنا، تاریخ درج ۲۱ شهریور ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۱ش.
• حسینی، مریم السادات، «رازهای مگوی یک خانۀ قجری؛ خانۀ بنکدار»، مندرج در سایت صاحب نیوز، تاریخ درج ۲۹ آبان ۱۳۹۲ش، تاریخ بازدید ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۱ش.
• خزدوز، شیما، «خانه زرگرباشی و باورهای مردمی»، مندرج در سایت اصفهان امروز، تاریخ درج ۱۰ مهر ۱۳۹۶ش، تاریخ بازدید ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۱ش.
• خزدوز، شیما، بنکدار،میراث دو قرن روضه‌خوانی در اصفهان»، مندرج در سایت اصفهان امروز، تاریخ درج ۴ مهر ۱۳۹۶ش، تاریخ بازدید ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۱.