مجتهد متجزی
| بخشی از احکام عملی و فقهی |
|---|
 |
مجتهد مُتَجَزّی کسی است که توانایی استنباط احکام شرعی را تنها در بخشی از مسائل فقهی دارد،[۱] برخلاف مجتهد مطلق که میتواند همه احکام شرعی را استنباط کند.[۲] بیشتر فقیهان، معتقدند اجتهاد در حوزههای خاص فقهی ممکن است و مجتهد متجزّی میتواند بدون احاطه کامل بر فقه، در یک زمینه خاص اجتهاد کند.[۳] اما برخی فقیهان، آن را از نظر عقلی ناممکن میدانند.[۴]
به گفته فقیهان، وقتی مجتهد متجزّی در مسئلهای به اجتهاد قطعی برسد، عمل به نظر خود برای او واجب است و نمیتواند از دیگران تقلید کند.[۵] درباره جواز تقلید دیگران از مجتهد متجزّی دو دیدگاه وجود دارد: گروهی معتقدند میتوان به اجتهاد او رجوع کرد و در مسائل خاص بهعنوان مرجع تقلید شناخته شود.[۶] اما برخی دیگر تقلید از چنین مجتهدی را جایز نمیدانند،[۷] زیرا سیره عقلاء یا متشرعه بر رجوع به مجتهد متجزّی وجود ندارد و ادله جواز تقلید شامل او نمیشود.[۸]
ولایت و تصدی امور فقهی و قضایی ویژه فقیه جامعالشرایط است و افراد فاقد اجتهاد کامل تنها در صورت نبود مجتهد مطلق میتوانند قضاوت کنند.[۹]
پانویس
- ↑ خویی، موسوعة الامام الخوئی، مؤسسة الخوئی الاسلامیة، ج۱، ص۱۸۹؛ مشکینی، اصطلاحات الأصول، ۱۴۱۶ق، ص۱۹.
- ↑ مکارم شیرازی، انوار الاصول، ۱۴۱۶ق، ج۳، ص۶۰۹.
- ↑ علامه حلی، تهذیب الوصول، ۱۳۸۰ش، ص۲۸۳؛ شهید اول، ذکری، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۴۳؛ خراسانی، کفایة الاصول، ۱۴۰۹ق، ص۴۶۶.
- ↑ خویی، کتاب الاجتهاد والتقلید، ۱۴۱۰ق، ص۳۳؛ نراقی، مستند الشیعة، ۱۴۱۵ق، ج۱۷، ص۲۹. .
- ↑ مکارم شیرازی، انوار الاصول، ۱۴۱۶ق، ج۳، ص۶۱۸.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به: عراقی، نهایة الافکار، ۱۴۱۷ق، ج۴، ص۲۲۵؛ امام خمینی، موسوعة الامام الخمینی، ۱۴۳۴ق، ج۱، ص۶.
- ↑ طباطبایی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۲۶.
- ↑ خراسانی، کفایة الاصول، ۱۴۰۹ق، ص۴۶۶.
- ↑ امام خمینی، تحریر الوسیلة، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۴۶۰؛ فاضل لنکرانی، تفصیل الشریعة، ۱۴۳۰ق، ص۱۳۸.
منابع
- امام خمینی، سید روحالله، تحریر الوسیلة تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، ۱۳۹۲ش.
- امام خمینی، سید روحالله، موسوعة الإمام الخمینی، تحقیق: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی- دفتر قم، تهران، موسسة تنظیم و نشر آثار الإمام الخمینی( قدس سره)، ۱۴۳۴ق.
- خراسانی، محمدکاظم، کفایة الاصول، قم، مؤسسة آل البیت علیهمالسلام لإحیاء التراث، ۱۴۰۹ق.
- خویی، سید ابوالقاسم، کتاب الاجتهاد و التقلید، قم، دار الهادی للمطبوعات، ۱۴۱۰ق.
- خویی، سید ابوالقاسم، موسوعة الامام الخوئی، قم، مؤسسة الامام الخوئی الاسلامیة، بیتا.
- شهید اول، محمد بن مکی، ذکری الشیعة فی أحکام الشریعة، قم، مؤسسه آلالبیت(ع)، ۱۴۱۹ق.
- طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم، العروة الوثقی فیما تعم به البلوی(المحشّی)، تحقیق: احمد محسنی سبزواری، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۹ق.
- عراقی، ضیاءالدین، نهایة الأفکار، مقرر: محمدتقی بروجردی نجفی، قم، جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم. مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۴۱۷ق.
- علامه حلی، حسن بن یوسف، تهذیب الوصول إلی علم الأصول، تحقیق: محمدحسین رضوی کشمیری، بندن، مؤسسه امام علی(ع)، ۱۳۸۰ش.
- فاضل لنکرانی، محمد، تفصیل الشریعة- کتاب الامر بالمعروف و النهی عن المنکر- کتاب الشفعه- کتاب الصلح، قم، مرکز فقه الائمه الاطهار(ع)، چاپ اول، ۱۴۳۰ق.
- مشکینی، علی، اصطلاحات الأصول و معظم أبحاثها، قم، الهادی، چاپ ششم، ۱۴۱۶ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، انوار الاصول، مقرر: احمد قدسی، قم، انتشارات نسل جوان، ۱۴۱۶ق.
- نراقی، احمد بن محمدمهدی، مستند الشیعة فی احکام الشریعة، قم، موسسه آلالبیت(ع) چاپ اول، ۱۴۱۵ق.