معالی السبطین فی احوال الحسن و الحسین (کتاب)
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | محمدمهدی حائری مازندرانی |
| موضوع | مقتل امام حسین(ع) |
| زبان | عربی |
مَعالِی السِّبْطَیْن فی أحْوالِ السّبْطَیْنِ الاِمامَیْن الحَسَن و الحُسَیْن کتابی به زبان عربی و تألیف مهدی حائری مازندرانی (درگذشت: ۱۳۸۵ق) است که بخش عمده آن درباره عاشورا، عزاداری و روضه‌خوانی برای امام حسین(ع) است. برخی از عاشوراپژوهان، معالی السبطین را از منابع تحریف‌گستر دانسته‌اند.
نویسنده
محمدمهدی حائری مازندرانی (۱۳۰۲-۱۳۸۵ق) از عالمان و خطیبان شیعه قرن چهاردهم قمری در کربلا . تخصص حائری مازندرانی در خطابه بود و در عراق از روضه‌خوانان و منبری‌های مشهور شناخته می‌شد. مقبره او در حسینیه مازندرانی‌های کربلا قرار دارد.
محتوا
حائری مازندرانی در کتاب معالی السبطین، اندکی به شرح‌حال امام حسن(ع) پرداخته و بقیه کتاب را به امام حسین(ع) اختصاص داده است. او کتاب را با شعر و داستان درآمیخته و محتوای آن را مناسب با مجالس روضه‌خوانی عرضه کرده است. حائری تلاش کرده مطالب تاریخی، حدیثی و گوناگون را به گونه‌ای نقل کند تا زمینه مناسبی برای گزارش مقتل و وقایع عاشورا فراهم آورد.[۱]
انتقادات
قاضی طباطبایی می‌نویسد: به نقلیات کتاب معالی السبطین از هر جهت چندان اعتماد نیست، مگر اینکه مدارک و مصادر نقلیات خودش را نشان داده و ذکر کند و از کتبی نیست که آن را بتوان مدرک نقل قرار داد. با مؤلف آن مرحوم آقای حاج شیخ مهدی مازندرانی آشنایی و مکاتبه داشتم و در کتاب نامبرده‌اش صحیح و ضعیف را بهم آمیخته و بر ناظر بر کتابش لازم است که دقت کند و صحیح را از سقیم در آن کتاب تشخیص دهد.[۲]
منابع کتاب
اسرار الشهادة دربندی، المنتخب طریحی و بحارالانوار بیشترین سهم را در معالی السبطین دارند. مؤلف افزون بر این کتاب‌ها، از روضَة الشهداء کاشفی، نور العین، معدن البکاء، تظلم الزهراء، ایقاد القلوب، منتخب التواریخ، کامل التواریخ، کشکول بحرانی، روضة الصفا، ریاض الشهادة، مدینة المعاجز، عوالم العلوم، مقتل ابومخنف، ناسخ التواریخ، انوار الهدایه، التبر المذاب و مهیج الاحزان نیز استفاده کرده است.
وی همچنین گاهی از مناقب، الارشاد، الامالی، عدة الشهور، کبریت احمر، خصائص الحسینیة، نفس المهموم و سفینة البحار نقل کرده است.[۳]
نمونه‌های تحریف
به نقل برخی از پژوهشگران مقتل و مقتل‌نگاری، تحریفاتی که در معالی السبطین راه یافته، از این قرار است:
- خروج شاهانه امام حسین(ع) از مدینه با خَدَم و حَشَم و زیورآلات عطریات کاروان؛
- پراکنده شدن یاران امام حسین در شب عاشورا
- شهیدی بنام وهب بن عبدالله بن حباب کلبی
- پناه بردن امام حسین(ع) به حضرت عباس در روز عاشورا
- عروسی قاسم بن الحسن
- درخواست امام(ع) که فرمود: «اسقونی شربة من الماء» (آب گوارایی به من بنوشانید)
- بی‌خبری امام سجاد(ع) از کشته شدگان در صحنه نبرد و اینکه سیدالشهداء به فرزندش فرمود: جز من و تو مردی نمانده است.[۴]
- وقتی علی اکبر به شهادت رسید مادرش لیلا با پا و سر برهنه وارد شد و فریاد زد: وا وَلَداه.[۵]
ترجمه کتاب
مرتضی فهیم کرمانی و رضا کوشاری، کتاب معالی‌السبطین را به فارسی ترجمه کرده‌اند.[۶]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ ری‌شهری، فرهنگ‌نامه مرثیه‌سرایی و عزاداری سیدالشهداء، ۱۳۸۷ش، ص۹۷.
- ↑ قاضی طباطبائی، تحقیق درباره اول اربعین حضرت سید الشهدا، ۱۳۸۳ش، ص۲۰۶.
- ↑ آلاندوزلی، کتابشناسی توصیفی-انتقادی پیرامون تحریف‌های عاشورا، ۱۳۸۱ش.
- ↑ آلاندوزلی، کتابشناسی توصیفی-انتقادی پیرامون تحریف‌های عاشورا، ۱۳۸۱ش.
- ↑ فاطمی، منابع تحریف‌گستر در حادثه عاشورا، ۱۳۸۳ش.
- ↑ معالی السبطین (ترجمه بخش امام حسین(ع)، شبکه جامع کتاب گیسوم.
منابع
- مرکز پژوهشی دایرةالمعارف علوم عقلی اسلامی، فرهنگ اعلام علوم عقلی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، ۱۳۸۹ش.
- قاضی طباطبائی، سید محمدعلی، تحقیق درباره اول اربعین حضرت سید الشهدا،، تهران، وزارت ارشاد، ۱۳۸۳ش.
- ری‌شهری، محمد، فرهنگ‌نامه مرثیه‌سرایی و عزاداری سیدالشهداء، تهران، مشعر، ۱۳۸۷ش.
- فاطمی، سید حسن، منابع تحریف‌گستر در حادثه عاشورا، کتاب‌های اسلامی، تابستان ۱۳۸۳ - شماره ۱۷.
- آلاندوزلی، محمد، کتابشناسی توصیفی- انتقادی پیرامون تحریف‌های عاشورا، آینه پژوهش، آذر و اسفند ۱۳۸۱ - شماره ۷۷ و ۷۸.
- معالی السبطین (ترجمه بخش امام حسین(ع)، شبکه جامع کتاب گیسوم، تاریخ بازدید: ۱۹ آبان ۱۳۹۹ش.