ارکان نماز

برای دیگر کاربردها رکن را ببینید.

ارکان نماز تعدادی از واجبات نماز که کم یا زیاد شدن آن‌ها حتی به صورت سهوی باعث باطل شدن نماز می‌شود. مشهور فقیهان شیعه نیت، قیام متصل به رکوع، تکبیرة الاحرام، رکوع و دو سجده را رکن نماز می‌دانند.

تعریف رکن

رُکن به معنای اساس و ستون هر چیز، و در عبادات شرعی، جزئی است که کم و زیاد کردن عمدی یا سهوی آن موجب بُطلان عبادت می‌شود. برخی اجزاء نماز و حج و عمره، رکن آنهاست.

ارکان نماز

ارکان نماز بنابر قول مشهور عبارتند از: نیت، قیام متصل به رکوع، تکبیرة الاحرام، رکوع و دو سجده.

مراد از قیام، ایستاده بودن هنگام تکبیرة الإحرام و قیام متّصل به رکوع -یعنی از حالت ایستاده به رکوع رفتن- است.

برخی، رو به قبله بودن را در حال اختیار، از ارکان نماز برشمرده‌اند؛ چنانکه از برخی قدما رکن بودن قرائت نقل شده است.

ترک رکن یا زیادی رکن

مشهور فقها، زیاد و کم کردن سهوی یا عمدی ارکان نماز را باعث باطل شدن نماز می‌دانند ولی برخی، زیاد کردن سهوی رکن را موجب بطلان نمی‌دانند.

در بعضی ارکان همچون نیت، زیادی تصوّر ندارد؛ چنانکه زیادی قیام، با زیادی تکبیرة الإحرام یا رکوع متصوّر است نه به تنهایی.

زیاد کردن رکوع و سجده در نماز جماعت

در نماز جماعت اگر مأموم سهواً پیش از امام جماعت سر از رکوع یا سجده بردارد فتوای مشهور فقیهان، وجوب بازگشت و متابعت از امام است و قول مقابل آن، استحباب بازگشت می‌باشد و این زیادی رکوع و سجده باعث باطل شدن نماز نیست. در اینکه حکم یاد شده به مورد سهو اختصاص دارد یا سربرداشتن عمدی را نیز شامل می‌شود، اختلاف است.

ترک سهوی رکن

هرگاه نمازگزار از روی سهو رکنی را ترک کند، تا زمانی که محل تدارک آن باقی است، می‌تواند آن را انجام دهد و نمازش صحیح است. مراد از محلّ تدارک، داخل نشدن در رکن بعدی است؛ جز تکبیرة الإحرام که محلّ آن عدم شروع قرائت حمد است.

پیوند به بیرون

• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۴، ص۱۲۶-۱۲۸

پانویس

الگوی پانویس غیرفعال شده است. لطفا از الگوی پانوشت استفاده شود

منابع