حدیث تشبیه
| حدیث تشبیه | |
|---|---|
| اطلاعات روایت | |
| نام‌های دیگر | حدیث اشباه |
| موضوع | فضائل امام علی(ع) |
| صادره از | پیامبر اسلام(ص) |
| راویان | عبدالله بن عباس، ابوالحمراء(هلال بن حارث) و انس بن مالک |
| اعتبار سند | معتبر نزد شیعه |
| منابع شیعه | کمال‌الدین، المسترشد فی الامامة، الامالی (شیخ مفید) ، الامالی (شیخ طوسی) |
| منابع سنی | العسل المصفی، مناقب ابن مغازلی، مناقب ابن مردویه، مناقب خوارزمی |
| احادیث مشهور | |
| حدیث سلسلةالذهب • حدیث ثقلین • حدیث کساء • مقبوله عمر بن حنظلة • حدیث قرب نوافل • حدیث معراج • حدیث ولایت • حدیث وصایت • حدیث جنود عقل و جهل • حدیث شجره | |
حدیث تشبیه یا حدیث اَشباه حدیثی از پیامبر اسلام(ص) که در آن امام علی(ع) در برخی فضائل به پیامبران تشبیه شده است. بر اساس این حدیث، فضائلی همچون علم آدم(ع)، تقوا و صلح‌جویی نوح(ع)، حلم ابراهیم(ع)، هیبت و زیرکی موسی(ع)، زهد داوود(ع) و عبادت عیسی(ع) برای امام علی(ع) ذکر شده است. این حدیث در منابع شیعه و اهل سنت از صحابه پیامبر(ص) همچون عبدالله بن عباس، عبدالله بن مسعود، ابوالحمراء و انس بن مالک نقل شده است.
از دیدگاه علمای شیعه، حدیث تشبیه به برابری امام علی(ع) با پیامبران در صفات مذکور و افضلیت او دلالت دارد. از این رو آن را دلیلی بر امامت و خلافت امام علی(ع) دانسته‌اند. گروهی نیز آن را دلیلی بر برتری امام علی بر پیامبران، به جز پیامبر اسلام(ص) شمرده‌اند.
این حدیث از نظر علمای شیعه، معتبر است؛ اما عده‌ای از اهل‌سنت آن را نپذیرفته‌اند. جلد شانزدهم عبقات الانوار به بررسی سندی و دلالی این حدیث اختصاص دارد و با عنوان «خلاصه عبقات الانوار؛ حدیث تشبیه» چاپ شده است.
متن و معرفی
عَنْ عَبْدِاللَّهِ بْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: کُنَّا جُلُوساً عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ ص فَقَالَ: مَنْ أَرَادَ أَنْ یَنْظُرَ إِلَى آدَمَ فِی عِلْمِهِ وَ إِلَى نُوحٍ فِی سِلْمِهِ وَ إِلَى إِبْرَاهِیمَ فِی حِلْمِهِ وَ إِلَى مُوسَى فِی فِطَانَتِهِ وَ إِلَی دَاوُدَ فِی زُهْدِهِ فَلْیَنْظُرْ إِلَی هَذَا قَالَ فَنَظَرْنَا فَإِذَا عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ قَدْ أَقْبَلَ
از عبدالله بن عباس نقل شده نزد پیامبر(ص) نشسته بودیم که فرمود: هرکه می‌خواهد به آدم در علمش، به نوح در صلح‌جویی‌اش، به ابراهیم در بردباری‌اش، به موسی در زیرکی‌اش و به داوود در زهدش بنگرد، به این شخص که می‌آید، بنگرد. همه خیره شدیم، ناگاه علی بن ابی‌طالب(ع) پیش آمد.[۱]
حدیث تشبیه حدیثی از پیامبر اسلام(ص) که در آن برخی از فضایل امام علی(ع) به فضایل پیامبران تشبیه شده است. این حدیث با عبارت‌های مختلف در منابع شیعه[۲] و سنی[۳] نقل شده است.
عبارت حدیث به حسب پیامبرانی که امام علی(ع) به آنها تشبیه شده، مختلف است. در برخی منابع، امام علی(ع) به پیامبران اولوالعزم و نوح(ع) تشبیه شده است.[۴] در کمال‌الدین اثر شیخ صدوق، در کنار این پیامبران، نام حضرت داوود(ع) نیز آمده است.[۵] در برخی نقل‌ها، امام علی(ع) به آدم(ع)، ابراهیم(ع)، موسی(ع)، یحیی(ع)، عیسی(ع)، شیث(ع) و ادریس(ع) تشبیه شده است.[۶] در بعضی منابع اهل‌سنت مشابهت علی(ع) با آدم، نوح، ابراهیم، یحیی و موسی(ع) ذکر شده است.[۷] در مناقب ابن مغازلی، فقط تشبیه به آدم و نوح بیان شده است.[۸]
در برخی نقل‌ها، علی(ع) به هیبت اسرافیل، عظمت جبرئیل و رتبه میکائیل نیز تشبیه شده است.[۹]
به این حدیث، حدیث اَشباه نیز گفته شده است.[۱۰]
قاضی نورالله شوشتری[۱۱] و میرحامد حسین[۱۲] راویان، اسناد و عبارات مختلف حدیث تشبیه را جمع‌آوری کرده‌اند.
وجوه و موارد تشبیه علی(ع) به پیامبران
گفته شده براساس حدیث تشبیه، علی(ع) متخلق به اخلاق انبیاء و متصف به صفات اصفیاء بوده است.[۱۳]
محمد بن یوسف گنجی شافعی، عالم شافعی قرن هفتم قمری، در توضیح وجوه شباهت گفته است وجه شباهت علی(ع) به علم آدم(ع) به این خاطر است که طبق آیه ۳۱ بقره، خداوند ویژگی‌های هر چیزی را به آدم(ع) تعلیم داد. علی(ع) نیز عالم به هر حادثه و واقعه‌ای بود.[۱۴] همچنین وجه تشبیه علی(ع) به نوح(ع) در حکمت یا حکم این است که امام علی(ع) همچون نوح(ع)[۱۵] با کافران سرسخت و سخت‌گیر و با مؤمنان مهربان بود.[۱۶] از آنجا که حضرت ابراهیم(ع) در قرآن به حلم توصیف شده است،[۱۷] علی(ع) در بردباری به او تشبیه شده است.[۱۸]
به گفته محمد بن طلحه شافعی، از علمای شافعی‌مذهب قرن ششم و هفتم قمری، پیامبر(ص) در این حدیث برای علی(ع)، علمی شبیه علم آدم(ع)، تقوایی بسان تقوای نوح(ع)، بردباری چون حلم ابراهیم(ع)، هیبتی همانند هیبت موسی(ع) و عبادتی همچون عبادت عیسی(ع) ثابت کرده است.[۱۹] از نظر او تشبیه علی(ع) به پیامبران در صفات مذکور، بر وجود بالاترین درجه از آن صفات در علی(ع) دلالت دارد.[۲۰]
احمد بن محمد عاصمی، از عالمان اهل‌سنت در قرن چهارم و پنجم قمری، در کتاب «زین الفتی» پس از نقل حدیث تشبیه، شباهت‌های مختلف امام علی(ع) به آدم، نوح، ابراهیم، یوسف، موسی، داوود، سلیمان، ایوب، یحیی، عیسی و پیامبر اسلام(ص) را ذکر و شرح داده است.[۲۱] [یادداشت ۱]
علامه مجلسی نیز در کتاب بحارالانوار، احادیث و وجوه اشتراک و مساوات علی(ع) با فضائل انبیاء را تحت بابی با همین عنوان نقل و بیان کرده است.[۲۲]
دلالت بر برتری امام علی(ع)
گروهی از علمای شیعه، حدیث تشبیه را دلیلی بر برتری امام علی(ع) نسبت به سایر مردم شمرده و از این‌رو آن را دلیل بر امامت و خلافت او دانسته‌اند.[۲۳] همچنین برخی حدیث تشبیه را دلیلی بر برتری امام علی(ع) نسبت به پیامبران به غیر از پیامبر اسلام(ص) شمرده‌اند؛ زیرا علی(ع) ویژگی‌های خاص هر یک از پیامبران را دارد و کسی که دارای همه فضائل باشد، افضل از کسی است که برخی از آنها را داراست.[۲۴]
میرحامد حسین، بر آن است حدیث تشبیه به برابری امام علی(ع) با پیامبران در ویژگی‌های یادشده دلالت دارد و بیست وجه برای اثبات برابری ذکر کرده است.[۲۵] از نظر او چنین برابری دلیلی بر افضلیت امام علی(ع) نسبت به پیامبران و سایر مردم است.[۲۶]
راویان و اعتبار
این حدیث از صحابی پیامبر(ص) همچون عبدالله بن عباس،[۲۷] عبدالله بن مسعود،[۲۸] ابوهریره،[۲۹] ابوالحمراء خدمتکار پیامبر(ص)[۳۰] و انس بن مالک[۳۱] نقل شده است.
اعتبار
علمای شیعه حدیث تشبیه را معتبر شمرده و به آن استناد کرده‌اند. سلطان الواعظین شیرازی نویسنده کتاب شبهای پیشاور، حدیث تشبیه را مورد اجماع شیعه و اهل سنت دانسته است.[۳۲] میرحامد حسین نیز در کتاب عبقات الانوار، این حدیث را از چهل نفر از محدثان اهل‌سنت نقل کرده و صحت آن را اثبات نموده است.[۳۳] به باور بعضی این حدیث از آنجا که از طرق متعدد نقل شده، معتبر است، هرچند سندهای آن ضعیف باشد.[۳۴]
برخی از عالمان اهل‌سنت در اعتبار حدیث خدشه کرده‌اند. شمس‌الدین ذهبی، مورخ و محدث سلفی قرن هشتم قمری،[۳۵] ابن حجر عسقلانی، مورخ و محدث شافعی‌مذهب قرن هشتم و نهم قمری[۳۶] و ابن کثیر، از عالمان اهل سنت قرن هشتم قمری[۳۷] حدیث تشبیه را خبر منکر (از اقسام روایت ضعیف) شمرده‌اند. ابن جوزی، از عالمان اهل سنت قرن ششم، حدیث تشبیه را جعلی دانسته است.[۳۸]
ذهبی[۳۹] و ابن تیمیه[۴۰] پس از نقل بدون سند حدیث از بیهقی، آن را بی‌سند دانسته و گفته‌اند که این حدیث نزد حدیث‌شناسان ساختگی و دروغ است. از این رو حدیث‌شناسان آن را نقل نکرده‌اند؛ اما موفق بن احمد خوارزمی، از علمای اهل‌سنت در قرن ششم قمری، در کتاب مناقب خود، این حدیث را با سند آن از بیهقی نقل کرده است.[۴۱] این حدیث با اسناد دیگری از اهل‌سنت نیز نقل شده است.[۴۲]
کتاب‌شناسی
حدیث تشبیه در آثار متعددی مورد بحث قرار گرفته است.[۴۳] میرحامد حسین جلد شانزدهم از کتاب عبقات الانوار فی امامة الائمة الاطهار را به بررسی سندی و دلالی این حدیث اختصاص داده است. این جلد به صورت مستقل و با عنوان «خلاصه عبقات الانوار؛ حدیث تشبیه» با تلخیص و تصحیح سیدعلی حسینی میلانی و ترجمه مرتضی نادری توسط مؤسسه نبأ منتشر شده است.
پانویس
- ↑ صدوق، کمال‌الدین، ۱۳۹۵ق، ج۱، ص۲۵.
- ↑ به عنوان نمونه نگاه کنید به: التفسیر المنسوب الی الامام العسکری(ع)، ۱۴۰۹ق، ص۴۹۷و۴۹۸؛ صدوق، کمال‌الدین، ۱۳۹۵ق، ج۱، ص۲۵؛ طبری آملی کبیر، المسترشد فی الامامة، ۱۴۱۵ق، ص۲۸۷؛ مفید، الامالی، ۱۴۱۳ق، ص۱۴؛ طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۴۱۷؛ طبری آملی، بشارة المصطفی، ۱۳۸۳ق، ص۸۳.
- ↑ به عنوان نمونه نگاه کنید به: عاصمی، العسل المصفی، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۲۴-۱۲۶؛ ابن عساکر، ترجمة الامام علی بن ابی‌طالب، ۱۴۰۰ق، ج۲، ص۲۸۰؛ ابن مغازلی، مناقب امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب، ۱۴۲۴ق، ص۲۸۱؛ خوارزمی، المناقب، ۱۴۱۱ق، ص۸۴و۳۱۲؛ حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۱۰۳؛ طبری، ذخائر العقبی، ۱۳۵۴ق، ص۹۳و۹۴؛ حمویی جوینی، فرائد السمطین، ۱۳۹۸ق، ج۱، ص۱۷۰.
- ↑ طبری آملی کبیر، المسترشد فی الامامة، ۱۴۱۵ق، ص۲۸۷.
- ↑ صدوق، کمال‌الدین، ۱۳۹۵ق، ج۱، ص۲۵.
- ↑ التفسیر المنسوب الی الامام العسکری(ع)، ۱۴۰۹ق، ص۴۹۷و۴۹۸.
- ↑ عاصمی، العسل المصفی، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۲۵؛ ابن مردویه، مناقب علی بن ابی‌طالب، ۱۴۲۴ق، ص۱۴۷؛ حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۱۰۳؛ طبری، ذخائر العقبی، ۱۳۵۴ق، ص۹۳و۹۴.
- ↑ ابن مغازلی، مناقب امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب، ۱۴۲۴ق، ص۲۸۱.
- ↑ شوشتری، احقاق الحق، ۱۴۰۹ق، ج۵، ص۳۹۶و۳۹۷، ج۱۵، ص۶۱۹، ج۲۲، ص۳۲۹.
- ↑ امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۳، ص۴۸۶.
- ↑ شوشتری، احقاق الحق، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۳۹۲-۴۰۵، ج۵، ص۴-۶، ج۱۵، ص۶۱۰-۶۲۲، ج۲۲، ص۲۹۶-۳۰۰ و ج۳۱، ص۳۱۷و۳۱۸.
- ↑ میرحامد حسین، عبقات الانوار، ۱۳۶۶ش، ج۱۶، بخش اول، ص۱۵-۴۵۴.
- ↑ گنجی شافعی، کفایة الطالب، ۱۳۶۲ش، ص۱۲۲.
- ↑ گنجی شافعی، کفایة الطالب، ۱۳۶۲ش، ص۱۲۲.
- ↑ سوره نوح، آیه ۲۶.
- ↑ گنجی شافعی، کفایة الطالب، ۱۳۶۲ش، ص۱۲۲.
- ↑ سوره توبه، آیه ۱۱۴.
- ↑ گنجی شافعی، کفایة الطالب، ۱۳۶۲ش، ص۱۲۲.
- ↑ نصیبی شافعی، مطالب السؤول، مؤسسه البلاغ، ص۹۸.
- ↑ نصیبی شافعی، مطالب السؤول، مؤسسه البلاغ، ص۹۸.
- ↑ نگاه کنید به: عاصمی، العسل المصفی، ۱۴۱۸ق، فصل پنجم، ج۱، ص۱۲۴-۵۰۳ و ج۲، ص۵-۲۸۶.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۹، ص۳۵-۸۲.
- ↑ به عنوان نمونه نگاه کنید به: طبری، تحفة الابرار، ۱۳۷۶ش، ص۱۴۰و ۲۶۳؛ فاضل مقداد، ارشاد الطالببین، ۱۴۰۵ق، ص۳۵۴؛ مظفر، دلائل الصدق، ۱۴۲۲ق، ج۶، ص۳۲۹.
- ↑ نگاه کنید به: طبری، تحفة الابرار، ۱۳۷۶ش، ص۱۴۰و ۲۶۳؛ مظفر، دلائل الصدق، ۱۴۲۲ق، ج۶، ص۳۳۰؛ شوشتری، احقاق الحق، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۲۷۹؛ سلطان الواعظین، شبهای پیشاور، ۱۳۷۹ش، ص۴۷۸و۴۷۹.
- ↑ میرحامد حسین، عبقات الانوار، ۱۳۶۶ش، ج۱۶، بخش دوم، ص۷۷-۱۱۸.
- ↑ میرحامد حسین، عبقات الانوار، ۱۳۶۶ش، ج۱۶، بخش دوم، ص۱۵۴-۱۵۷.
- ↑ صدوق، کمال‌الدین، ۱۳۹۵ق، ج۱، ص۲۵؛ حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۱۳۷؛ طبری، ذخائر العقبی، ۱۳۵۴ق، ص۹۴؛ گنجی شافعی، کفایة الطالب، ۱۴۰۴ق، ص۱۲۱و۱۲۲.
- ↑ طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۴۱۷.
- ↑ طبری آملی کبیر، المسترشد فی الامامة، ۱۴۱۵ق، ص۲۸۷.
- ↑ عاصمی، العسل المصفی، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۲۴-۱۲۶؛ ابن عساکر، ترجمة الامام علی بن ابی‌طالب، ۱۴۰۰ق، ج۲، ص۲۸۰؛ حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۱۰۰و۱۰۳؛ خوارزمی، المناقب، ۱۴۱۱ق، ص۸۴و۳۱۲؛ طبری، ذخائر العقبی، ۱۳۵۴ق، ص۹۳.
- ↑ ابن مغازلی، مناقب امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب، ۱۴۲۴ق، ص۲۸۱؛ طبری آملی، بشارة المصطفی، ۱۳۸۳ق، ص۸۳.
- ↑ سلطان الواعظین، شبهای پیشاور، ۱۳۷۹ش، ص۴۷۸.
- ↑ میرحامد حسین، عبقات الانوار، ۱۳۶۶ش، ج۱۶، بخش اول، ص۱۵-۴۵۴.
- ↑ مظفر، دلائل الصدق، ۱۴۲۲ق، ج۶، ص۳۲۹.
- ↑ ذهبی، المنتقی من منهاج الاعتدال، ص۳۴۴.
- ↑ ابن حجر عسقلانی، لسان المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۶، ص۲۴.
- ↑ ابن کثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۱۸ق، ج۱۱، ص۸۹.
- ↑ ابن جوزی، الموضوعات، ۱۳۸۶ق، ج۱، ص۳۷۰.
- ↑ ذهبی، المنتقی من منهاج الاعتدال، ص۳۴۴.
- ↑ ابن تیمیه، منهاج السنة، ۱۴۰۶ق، ج۵، ص۵۱۰ و ۵۱۱.
- ↑ خوارزمی، المناقب، ۱۴۱۱ق، ص۸۳و۸۴.
- ↑ به عنوان نمونه نگاه کنید به: عاصمی، العسل المصفی، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۲۴-۱۲۶؛ طبری آملی کبیر، المسترشد فی الامامة، ۱۴۱۵ق، ص۲۸۷؛ ابن عساکر، ترجمة الامام علی بن ابی‌طالب، ۱۴۰۰ق، ج۲، ص۲۸۰؛ حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۱۰۳؛ حمویی جوینی، فرائد السمطین، ۱۳۹۸ق، ج۱، ص۱۷۰.
- ↑ به عنوان نمونه نگاه کنید به: شوشتری، احقاق الحق، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۳۹۲-۴۰۵، ج۵، ص۴-۶، ج۱۵، ص۶۱۰-۶۲۲، ج۲۲، ص۲۹۶-۳۰۰ و ج۳۱، ص۳۱۷و۳۱۸؛ میرحامد حسین، عبقات الانوار، ۱۳۶۶ش، ج۱۶(تمام مباحث این جلد درباره حدیث تشبیه است)؛ امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۳، ص۴۸۶-۴۹۳.
یادداشت
- ↑ فهرست شباهت‌های امام علی(ع) به پیامبران اولوالعزم که عاصمی ذکر کرده از این قرار است:
- شباهت‌های علی(ع) با نوح(ع): فهم، دعوت، اجابت دعا، کشتی(نجات یافتن کسانی که سوار بر کشتی شدند و هلاکت بازماندگان، اشاره به حدیث سفینه)، برکت، سلام و تحیت، شاکر بودن و به هلاکت رساندن قوم.(عاصمی، العسل المصفی من تهذیب زین الفتی، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۴۲۹-۴۵۸)
- شباهت‌ها با ابراهیم(ع): وفا، محفوظ بودن از شرور، مناظره با پدر و اقوام، بت شکنی، بشارت به اولاد، اختلاف ذریه نیکوکار و ظالم، آزمایش نسبت به خود، مال و اولاد و نامگذاری به خلیل(ابراهیم(ع) خلیل الله و علی(ع) خلیل رسول الله(ص).(عاصمی، العسل المصفی من تهذیب زین الفتی، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۴۵۹-۴۸۳)
- شباهت‌ها با موسی(ع): صلابت و شدت، دفاع و دعوت، عصا و قوت، شرح صدر، برادری و نزدیکی(میان موسی و هارون و پیامبر و علی)، مودت و محبت، تحمل رنج و بلا و وراثت امارت.(عاصمی، العسل المصفی من تهذیب زین الفتی، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۵-۲۵)
- شباهت‌ها با عیسی(ع): اذعان به ربوبیت و عبودیت خدا، علم به کتاب خدا در طفولیت، علم به خواندن و نوشتن، هلاکت دو گروه از گمراهان(یهود و نصاری نسبت به عیسی و خوارج و غلات نسبت به علی)، زهد در دنیا، بخشش و کرم، پیشگویی وقایع آینده و کفایت و برازندگی.(عاصمی، العسل المصفی من تهذیب زین الفتی، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۱۱۷-۱۶۶)
- شباهت‌ها با پیامبر اسلام(ص): عاصمی در این باره ۲۳ مورد شباهت ذکر کرده از جمله: خلقت، برادری، مدت عمر، عفو و گذشت، حب و بغض، عصمت از گناه، اطاعت، ولایت، تشبیه به درخت.(عاصمی، العسل المصفی من تهذیب زین الفتی، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۱۶۷-۲۸۶.)
منابع
- ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم، منهاج السنة النبویة فی نقض کلام الشیعة القدریة، تحقیق محمد رشاد سالم، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامیة، ۱۴۰۶ق/۱۹۸۶م.
- ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، الموضوعات، تحقیق عبدالرحمن محمد عثمان، مدینه، محمد عبدالمحسن، چاپ اول، جلد ۱و۲: ۱۳۸۶ق و ج۳: ۱۳۸۸ق.
- ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، بیروت، مؤسسه اعلمی، چاپ دوم، ۱۳۹۰ق/۱۹۷۱م.
- ابن عساکر، علی بن حسن، ترجمة الامام علی بن ابی‌طالب من تاریخ مدینة دمشق، تحقیق محمد باقر محمودی، بیروت، مؤسسه محمودی، چاپ دوم، ۱۴۰۰ق.
- ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، تحقیق عبدالله بن عبدالمحسن الترکی، دار هجر، چاپ اول، ۱۴۱۸ق.
- ابن مردویه، احمد بن موسی، مناقب علی بن ابی‌طالب و ما نزل من القرآن فی علی، تحقیق عبدالرزاق محمد حرزالدین، قم، دار الحدیث، چاپ دوم، ۱۴۲۴ق/۱۳۸۲ش.
- ابن مغازلی، علی بن محمد، مناقب امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب، تحقیق ابوعبدالرحمن ترکی بن عبدالله الوادعی، صنعا، دار الآثار، چاپ اول، ۱۴۲۴ق/۲۰۰۳م.
- امینی، عبدالحسین، الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب، قم، مرکز الغدیر، چاپ اول، ۱۴۱۶ق.
- حسکانی، عبیدالله بن عبدالله، شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، تحقیق محمد باقر محمودی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجمع إحیاء الثقافة الإسلامیة، چاپ اول، ۱۴۱۱ق.
- التفسیر المنسوب الی الامام العسکری(ع)، قم، مدرسه امام مهدی(عج)، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.
- حمویی جوینی، ابراهیم، فرائد السمطین، تحقیق محمدباقر محمودی، بیروت، مؤسسه محمودی، چاپ اول، ۱۳۹۸ق/۱۹۷۸م.
- خوارزمی، موفق بن احمد، المناقب، تحقیق شیخ مالک محمودی، قم، مؤسسه نشر اسلامی جامعه مدرسین حوزه، ۱۴۱۱ق.
- ذهبی، شمس‌الدین، المنتقی من منهاج الاعتدال فی نقض کلام اهل الرفض و الاعتزال، تحقیق محب الدین الخطیب، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
- سلطان الواعظین شیرازی، سید محمد، شبهای پیشاور در دفاع از حریم تشیع، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ سی و نهم، ۱۳۷۹ش.
- شوشتری، قاضی نورالله، احقاق الحق و إزهاق الباطل، قم، مکتبه آیت الله مرعشی نجفی، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.
- صدوق، محمد بن علی، کمال‌الدین و تمام النعمة، تصحیح علی‌اکبر غفاری، تهران، اسلامیه، چاپ دوم، ۱۳۹۵ق.
- طبری آملی کبیر، محمد بن جریر، المسترشد فی الامامة علی بن ابی‌طالب(ع)، تحقیق و تصحیح احمد محمودی، قم، کوشانپور، چاپ اول، ۱۴۱۵ق.
- طبری آملی، عمادالدین محمد بن ابی‌القاسم، بشارة المصطفی لشیعة المرتضی، نجف، المکتبة الحیدریة، چاپ دوم، ۱۳۸۳ق.
- طبری، عمادالدین حسن بن علی، تحفة الابرار فی مناقب الأئمة الاطهار، تصحیح و تحقیق سید مهدی جهرمی، تهران، میراث مکتوب، چاپ اول، ۱۳۷۶ش.
- طبری، محب‌الدین، ذخائر العقبی فی مناقب ذوی القربی، قاهره، مکتبة القدسی، ۱۳۵۴ق.
- طوسی، محمد بن حسن، الامالی، قم، دار الثقافه، چاپ اول، ۱۴۱۴ق.
- عاصمی، احمد بن محمد، العسل المصفی من تهذیب زین الفتی فی شرح سورة هل أتی، تحقیق محمد باقر محمودی، قم، مجمع إحیاء الثقافة الاسلامیه، ۱۴۱۸ق.
- فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله، ارشاد الطالببین فی نهج المسترشدین، تحقیق سیدمهدی رجائی، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، ۱۴۰۵ق.
- گنجی شافعی، محمد بن یوسف، کفایة الطالب فی مناقب علی بن ابی‌طالب(ع)، تحقیق محمد هادی امینی، تهران، دار احیاء تراث اهل البیت(ع)، چاپ سوم، ۱۳۶۲ش/۱۴۰۴ق.
- مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
- مظفر، محمدحسین، دلائل الصدق، قم، مؤسسه آل البیت، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.
- مفید، محمد بن محمد، الامالی، تحقیق و تصحیح حسین استاد ولی و علی اکبر غفاری، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.
- میرحامد حسین، عبقات الانوار فی اثبات امامة ائمةالاطهار، اصفهان، کتابخانه امیرالمؤمنین، چاپ دوم، ۱۳۶۶ش.
- نصیبی شافعی، محمد بن طلحه، مطالب السؤول فی مناقب آل الرسول، تصحیح عبدالعزیز طباطبایی، بیروت، مؤسسه البلاغ، بی‌تا.
| آیات | آیه ولایت • آیه اولیالامر • آیه تطهیر • آیه مباهله • آیه صادقین • آیه خیر البریه • آیه اکمال • آیه تبلیغ • آیه انذار • آیه اخوت • آیه اطعام • آیه ود • آیه لیلة المبیت • آیه انفاق • آیه نجوا • آیه شاهد • آیه نصر • آیه سقایة الحاج • آیه ۲۰ سوره توبه • آیه علمالکتاب • آیه ۵۶ سوره مائده |  | |||
|---|---|---|---|---|---|
| روایات | |||||
| القاب | |||||
| کتابها |
| ||||
| وقایع | مولود کعبه • لیلة المبیت • ازدواج با حضرت فاطمه • رد الشمس • واقعه غدیر • عید غدیر • مباهله • پنجتن • اصحاب کساء • خاتمبخشی • سد الابواب • ابلاغ آیات برائت • ماجرای تهنیت • ماجرای کسر اصنام | ||||
| وابسته | |||||