النَّظَافَةُ مِنَ الْإِيمَانِ حدیثی است منسوب به پیامبر اسلام(ص)، بدین معنا که نظافت از نشانه‌های ایمان است. این حدیث در کتاب طب‌النّبی(ص)، منسوب به ابوالعباس مستغفری (درگذشت: ۴۲۲ق) آمده است.[۱] کتاب طب‌النبی، از مآخذ بِحارالانوار نوشته علامه مجلسی بوده و به صورت کامل در آنجا نقل شده است.[۲]
| النَّظَافَةُ مِنَ الْإِيمَانِ | |
|---|---|
| اطلاعات روایت | |
| موضوع | بهداشت |
| صادره از | پیامبر اکرم(ص) |
| راوی اصلی | بدون راوی |
| راویان | بدون راویان |
| اعتبار سند | مُرسَل |
| منابع شیعه | طب‌النبی(ص) |
| مؤید قرآنی | سورهٔ بقره، آیه ۱۲۵ |
| مؤید روایی | الطُّهْرُ نِصْفُ الْإِيمَان |
| احادیث مشهور | |
| حدیث سلسلةالذهب • حدیث ثقلین • حدیث کساء • مقبوله عمر بن حنظلة • حدیث قرب نوافل • حدیث معراج • حدیث ولایت • حدیث وصایت • حدیث جنود عقل و جهل • حدیث شجره | |
حدیث «النَّظَافَةُ مِنَ الْإِيمَانِ» منسوب به پیامبر اکرم(ص) و بخشی از حدیثی طولانی‌تر بدین مضمون است: «تَخَلَّلُوا فَإِنَّهُ مِنَ النَّظَافَةِ وَ النَّظَافَةُ مِنَ الْإِيمَانِ وَ الْإِيمَانُ مَعَ صَاحِبِهِ فِي الْجَنَّة؛ خلال کنید که از نظافت است و نظافت از نشانه‌های ایمان است و ایمان همراه صاحبش در بهشت است».[۳]
تمامی احادیث کتاب طب‌النبی(ص) که در حوزه بهداشت و درمان و منقول از پیامبر اکرم(ص) هستند، بدون سند ذکر شده‌اند[۴] و همین بحث‌هایی را میان متخصصان برانگیخته است.[۵]
با وجود این، مضمون این حدیث قابل‌پذیرش دانسته شده است؛[۶] نخست به دلیل تأکیدهای قرآن بر مسئلهٔ پاکی از آلودگی‌ها، از جمله آیه ۳۳ سوره احزاب و آیه ۱۲۵ سوره بقره؛[۷] دوم به دلیل تأکیدهای فراوان احادیث بر نظافت و بهداشت، از جمله اینکه طاهرت نیمی از ایمان است،[۸] توصیه به نظافت پیراهن،[۹] سفارش به نظافت منزل[۱۰] و پرهیز از امور غیربهداشتی مثل نشستن ظروف و جارونکردن خانه؛[۱۱] سوم به‌جهت وجود حدیثی بسیار مشابه به این حدیث از پیامبر(ص) در منابع کهن اهل‌سنت با این مضمون: «تَخَلَّلُوا، فَإِنَّهُ نظافةٌ، وَالنَّظَافَةُ تَدْعُو إِلَى الْإِيمَانِ، وَالْإِيمَانُ مَعَ صَاحِبِهِ فِي الْجَنَّةِ؛ خلال کنید که از نظافت است و نظافت به ایمان دعوت می‌کند و ایمان همراه صاحبش در بهشت است.»[۱۲]
علامه مجلسی کتاب طب‌النبی(ص) را منسوب به مستغفری دانسته است.[۱۳] ولی به این حدیث و کتاب آن اعتماد کرده و همه کتاب را در بحارالانوار نقل کرده است.[۱۴] این حدیث پس از مجلسی و بحار الانوار، مورداعتماد محدث نوری نیز قرار گرفته و به مستدرک الوسایل نیز راه پیدا کرده است.[۱۵]
از دیرباز در برخی کتاب‌ها و مقالاتی که از منظر فقهی یا عمومی به مسئلهٔ بهداشت پرداخته‌اند، حدیث النظافه من الایمان، اولین حدیثی است که از آن سخن آمده است.[۱۶] همچنین در کشورهای اسلامی، برای تبلیغ و ترویج نظافت، از این حدیث به‌صورت دیوارنوشته یا تابلو استفاده می‌شود.[۱۷]
پانویس
- ↑ مستغفری، طب النبی(ص)، ۱۳۶۲، ص۲۱.
- ↑ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۴، ج۵۹، ص۲۹۰-۳۰۱.
- ↑ مستغفری، طب النبی(ص)، ۱۳۶۲، ص۲۱.
- ↑ محمودی، عباس، «بررسی تحلیلی اعتبار و جایگاه کتاب طب النبی ص»، ص۱۱۱-۱۴۲.
- ↑ حسینی کارنامی، «اعتبار سنجی محتوایی و سندی احادیث طبی کتاب طب النبی (ص) مستغفری»، ص۲۷-۴۰؛ محمودی، عباس، «بررسی تحلیلی اعتبار و جایگاه کتاب طب النبی ص»، ص۱۱۱-۱۴۲.
- ↑ حسینی کارنامی، «اعتبار سنجی محتوایی و سندی احادیث طبی کتاب طب النبی (ص) مستغفری»، ص۲۷-۴۰.
- ↑ حسینی شیرازی، الفقه النظافه، قم، ج۱، ص۱۲.
- ↑ تمیمی مغربی، نعمان بن محمد، دعائم الاسلام، ج۱، ۱۳۸۵، ص۱۰۰.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۳۶۵، ج۶، ص۴۴۱.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۳۶۵، ج۶، ص۵۳۱.
- ↑ شعیری، جامع الاخبار، ۱۳۶۳، ص۱۲۴.
- ↑ طبرانی، المعجم الاوسط، دار الحرمین، ج۷، ص۲۱۵.
- ↑ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۴، ج۵۹، ص۲۹۰.
- ↑ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۴، ج۵۹، ص۲۹۰-۳۰۱.
- ↑ نوری، مستدرک الوسایل، ۱۴۰۸، ج۱۶، ص۳۱۹.
- ↑ حسینی شیرازی، الفقه النظافه، قم، ج۱، ص۱۶؛ نویسنده مجهول، ۱۳۲۳، ص۲۰-۲۶، «نظافت».
- ↑ «زیباسازی مدارس محروم توسط جهادگران دانشجو»، باشگاه خبرنگاران دانشجویی ایران؛ «موضوع تعبیر عن النظافه من الایمان»، سایت الجواب؛ بیت المعلومه اونلاین.
منابع
- تمیمی مغربی، نعمان بن محمد، دعائم الاسلام، مصر، دار المعارف، ۱۳۸۵ق.
- حسینی شیرازی، سید محمد، الفقه النظافه، قم، دفتر آیه الله سید محمدحسینی شیرازی، بی‌تا.
- حسینی کارنامی، سید حسین، «اعتبار سنجی محتوایی و سندی احادیث طبی کتاب طب النبی (ص) مستغفری» در مجله اسلام و سلامت، شماره ۴، زمستان ۱۳۹۳ش.
- شعیری، تاج الدین، جامع الاخبار، قم، انتشارات رضی، ۱۳۶۳ش.
طبرانی، ابوالقاسم سليمان بن أحمد بن أيوب بن مطير اللخمی الشامی، المعجم الأوسط، محقق: طارق بن عوض الله بن محمد، عبد المحسن بن إبراهيم الحسينی، قاهره، دار الحرمين، بی‌تا.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۶۵ش.
- مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، الوفاء، ۱۴۰۴ق.
- محمودی، عباس، «بررسی تحلیلی اعتبار و جایگاه کتاب طب النبی ص»، در مجله حدیث حوزه، شماره۷، پاییز و زمستان ۱۳۹۲.
- مستغفری، ابوالعباس، طب النبی، قم، انتشارات رضی، ۱۳۶۲ش.
- نوری، حسین، مستدرک الوسایل، قم، موسسه آل البیت(ع)، ۱۴۰۸ق.
- «زیباسازی مدارس محروم توسط جهادگران دانشجو»، باشگاه خبرنگاران دانشجویی ایران، تاریخ انتشار: ۱۲ دی ماه ۱۳۹۸ ، تاریخ مشاهده: ۲۵ شهریور ۱۴۰۳.
- «موضوع تعبیر عن النظافه من الایمان»، سایت الجواب؛ بیت المعلومه اونلاین، تاریخ انتشار: ۲۱ نوامبر ۲۰۲۰، تاریخ مشاهده: ۲۵ شهریور ۱۴۰۳.