تَذْکِرَةُ الشُّهَداء کتابی است به زبان فارسی نوشته ملا حبیب شریف کاشانی (متوفای ۱۳۴۰ق) که موضوع و محتوای آن شرحی بر واقعه کربلا، شهادت امام حسین(ع) و یاران آن حضرت است. به این اثر به‌جهت نقل‌های ضعیفش، انتقادهایی شده است. این کتاب با عنوان «تذکرة الشهداء، مقتل الامام الحسین(ع)» به زبان عربی ترجمه شده است.
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | ملا حبیب شریف کاشانی |
| موضوع | مقتل امام حسین(ع) |
| زبان | فارسی |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | شمس الضحی |
| تاریخ نشر | ۱۳۹۰ش |
درباره مؤلف
ملا حبیب الله شریف کاشانی در سال ۱۲۶۲ق (۱۲۲۴ش) در شهر کاشان متولد شد. وی در چهارده سالگی، صرف و نحو و مقدّمات را تکمیل و فقه و اصول را آغاز کرد. در ذکر تألیفات او، از ۱۶۲ کتاب و رساله یاد کرده‌اند. شریف کاشانی، در ۲۳ جمادی الثانی سال ۱۳۴۰ق (اسفند ۱۳۰۰ش) دار فانی را وداع گفت و پیکرش در مزار دشت افروز کاشان به خاک سپرده شد.[۱] [۲] گفته شده کار اصلی او، پژوهش در فقه و علوم وابسته به آن بود، اما به دلیل دلبستگی شدید به امام حسین(ع) تاریخ مفصلی در شرح حال شهیدان عاشورا نگاشت.[۳]
روش تألیف
شریف کاشی در این کتاب از همه گونه منابع قوی و ضعیف، نقل کرده است؛ از این‌رو با وجود ردّ برخی اخبار از سوی مؤلّف، تعدادی از روایت‌های ضعیف در کتاب باقی مانده است. این اخبار، پشتوانه تاریخی ندارند و قرائن دیگری در کنار آن‌ها وجود ندارد؛ به همین دلیل دیگر گزارش‌های کتاب را نیز غیر قابل اعتماد کرده است. نمونه‌های گزارش‌های متفرّد و تأیید نشده این کتاب را می‌توان در صفحات متعددی مشاهده کرد. گفتنی است برخی از این اخبار، محال یا خارق العاده نیستند، اما سند و منبع قابل اتکایی ندارند.[۴]
محتوا
این اثر در دوازده بخش تنظیم شده است:
- پذیرش شهادت از جانب امام حسین(ع) در عالم ذکر،
- برخی ویژگی‌ها و فضایل آن حضرت،
- ذکر برخی از مجالس عزا که مصیبت امام حسین(ع) در آن‌ها ذکر شده و تشویق بر گریستن بر آن حضرت،
- خروج ایشان از مدینه به سوی مکه،
- خروج آن حضرت از مکه به سوی کوفه،
- ورود ایشان به سرزمین کربلا،
- شهادت عده‌ای از یاران امام حسین،
- شهادت فرزندان عقیل و جعفر طیار،
- شهادت فرزندان امام حسن(ع)،
- شهادت فرزندان امام حسین(ع)،
- شهادت فرزند امام علی(ع)،
- سرانجام برخی از رخدادهای پس از واقعۀ کربلا.[۵]
وجود اخبار ضعیف در کتاب
نقل شده است شریف کاشانی در تذکرة الشهداء اخبار مخدوشی را آورده که حتی در کتابهای ضعیف پیدا نمی‌شود[۶] و هرچند این اخبار، محال یا خارق‌العاده نیستند اما سند متقن و قابل اعتنایی هم ندارند.[۷] برخی تحریفات راه‌یافته بدین شرح است:
- مسموم بودن و سه شعبه داشتن تیری که به گلوی علی اصغر اصابت کرده است.
- حرکت نکردن اسب برای رسیدن به قتلگاه عباس
- شروع جنگ از ۳ محرم
- سوغات و یادگاری آوردن برای دختر امام حسین(ع) و امّ البنین
- آمدن صدا از حلقوم بریده.[۸]
ترجمه کتاب
این کتاب را سیدعلی جمال‌اشرف با عنوان «تذکرة الشهداء، مقتل الامام الحسین (ع)» به عربی برگردانده است.[۹]
همچنین احسان زاهری کتابی با عنوان «اندیشه‌های حسینی و شصت مجلس مصیبت از تذکرة الشهداء شریف کاشانی» تألیف کرده است.[۱۰]
پانویس
- ↑ مشار، مؤلفین کتب چاپی فارسی و عربی، ۱۳۴۰ش، ج۲، ص۴۸۷.
- ↑ سجادی، میراث حوزه اصفهان، ۱۳۸۷ش، ج۵، ص۵۷۰.
- ↑ ری‌شهری، دانشنامه امام حسین(ع)، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۱۰۵.
- ↑ ری‌شهری، دانشنامه امام حسین(ع)، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۱۰۵.
- ↑ کاشانی، تذکرة الشهداء، ۱۳۹۰ش، ص۴و۵.
- ↑ فاطمی، منابع تحریف‌گستر در حادثه عاشورا، ۱۳۸۳ش.
- ↑ ری‌شهری، دانشنامه امام حسین(ع)، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۱۰۵.
- ↑ ری‌شهری، دانشنامه امام حسین(ع)، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۱۰۵.
- ↑ تذکره الشهداء: مقتل الامام الحسین(ع)، شبکه جامع کتاب گیسوم.
- ↑ اندیشه‌های حسینی و شصت مجلس مصیبت از تذکره الشهداء، شبکة الامام الحسین للتراث و الفکر الاسلامی.
منابع
- ری‌شهری، محمد، دانشنامه امام حسین(ع)، قم، دارالحدیث، ۱۳۸۸ش.
- کاشانی، حبیب‌الله، تذکرة الشهداء، تهران، شمس الضحی، ۱۳۹۰ش.
- فاطمی، سید حسن، منابع تحریف‌گستر در حادثه عاشورا، کتابهای اسلامی، تابستان ۱۳۸۳ - شماره ۱۷.
- مشار، خان‌بابا، مؤلفین کتب چاپی فارسی و عربی، ۱۳۴۱ش.
- سجادی، احمد، میراث حوزه اصفهان، اصفهان، مرکز تحقیقات رایانه‌ای حوزه علمیه اصفهان، ۱۳۸۷ش.
- تذکره الشهداء: مقتل الامام الحسین(ع)، شبکه جامع کتاب گیسوم، تاریخ بازدید: ۱۹ آذر ۱۳۹۹ش.
- اندیشه‌های حسینی و شصت مجلس مصیبت از تذکره الشهداء، شبکة الامام الحسین للتراث و الفکر الاسلامی.