مارقین

مارقین، به معنای گروه بیرون رفته از دین؛ عنوانی است برای خوارج که در جنگ نهروان علیه امام علی(ع) جنگیدند. مارقین در ابتدای جنگ صفین از سپاهیان لشکر امام علی(ع)بودند؛ اما فریبکاری معاویه سبب شد تا بر امام بشورند و گروه سومی تشکیل دهند که با هیچیک از طرفین همراه نبود. امام علی(ع)با این گروه در منطقه‌ای به نام نهروان ناچار به جنگ شد و آنان را شکست داد؛ ولی آنان سرانجام، در یک توطئه ترور، آن حضرت را به شهادت رساندند.

معنای لغوی

کلمه مارقین، اسم فاعل از ماده «م ـ ر ـ ق» در حالت نصب و جر است و این ماده به معنای برون رفتن از چیزی است مانند تیر که از کمان برون می‌جهد. خوارج را چون از جمع مسلمانان بیرون رفتند، مارقین می‌گویند.

زبیدی می نویسد: مروق به معنای خروج و بیرون رفتن است، و این گروه از آنجایی که از دین خارج شده و بر علیه امام علی(ع) شوریدند، مارقین نامیده شدند.

پیشینه کاربرد واژه

عنوان مارقین، در سخنان خود امیرالمؤمنین(ع) به کار رفته است: انا حجيج المارقين (ترجمه: من از دین بیرون‌شدگان را به حجب مغلوب کنم) و نیز در خطبه شقشقیه آنجا که به سه دسته از دشمنانش که به جنگ با او پرداختند اشاره می کند یکی از اینها را چنین تعبیر می کند: ... و مرقت اخری (ترجمه: و گروهی از جمع دینداران بیرون جستند) که این عبارت اشاره به خوارج است.

منابع‌

• نهج البلاغه، ترجمه سیدجعفر شهیدی، تهران: علمی و فرهنگی، ۱۳۷۷.
• زبیدی، تاج العروس، تحقیق علی شیری، دارالفکر، بیروت، بیتا.
• فیومی، احمد بن محمد، المصباح المنیر، دار الهجره، قم، بیتا.
• راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق وضبط ابراهیم شمس الدین،الاعلمی للمطبوعات، بیروت: ۱۴۳۰ق.
• ابن منظور، لسان العرب، دار صادر، بیروت، ۲۰۰۳م.
• نوبختی، حسن بن موسی، فرق الشیعه، دارالاضواء، بیروت، ۱۹۸۴م.