نفاس
بخشی از احکام عملی و فقهی |
---|
این مقاله یک نوشتار توصیفی درباره یک مفهوم فقهی است و نمیتواند معیاری برای اعمال دینی باشد. برای اعمال دینی به منابع دیگر مراجعه کنید. |
نِفاس (به فارسی: زَچَِگی، به انگلیسی:Lochia) خونی است که زن به هنگام زایمان (یا سقط جنین) تا ده روز میبیند. خونهایی که بیش از ده روز (برخی فتاوا: بیش از ایام عادت) ادامه پیدا کند، خون استحاضه گویند. تمام احکام حائض برای نُفَساء (زن نفاسدیده) نیز جاری است، مانند حرام بودن نماز و توقف در مسجد. پس از پایان یافتن نفاس، برای کارهایی که مشروط به طهارت است،غسل نفاس واجب میشود. به فتوای بیشتر مراجع تقلید، غسل نفاس کفایت از وضو نمیکند و باید برای نماز علاوه بر غسل نفاس، وضو هم گرفته شود. خونی که پس از سقط جنین دیده میشود از نظر بیشتر فقیهان در حکم خون نفاس است.
در برخی فرهنگها، زن زائو پس از چهل روز از زایمان غسل میکند و به آن غسل «چِلِّه» میگویند. چنین غسلی در احکام دینی وجود ندارد. در پارهای از روایات، زنی که در دوران نفاس یا حیض از دنیا برود، بهعنوان شهید معرفی شده و روز قیامت مورد حساب قرار نمیگیرد. برخی بزرگان، این گونه احادیث را نشانگر فضیلت برای بانوان برشمردهاند.
خون نفاس
خونی که زن از لحظه آغاز تولد فرزند میبیند خون نِفاس (یا زَچَِگی[۱] یا خُرس[۲]) نام دارد. نفاس از ریشه «نَفس» گرفته شده که یکی از معانی آن، خون است.[۳] برخلاف دوران عادت ماهیانه که حداقل آن سه روز است، دوران نفاس میتواند چند لحظه باشد.[۴]و حداکثر آن ده روز است (برخی معتقدند تا آغاز روز دهم و برخی تا پایان روز دهم).[۵]
بیشتر مراجع تقلید برای بانوانی که تعداد روزهای عادت ماهیانه آنها مشخص است، تعداد روزهای نفاس را تا حداکثر همین عدد میدانند. خونهایی که پس از دوران نفاس دیده میشود حکم خون استحاضه را دارد.[۶]
سزارین
در استفتاء از بیشتر مراجع تقلید، تفاوتی بین حکم نفاس در زایمان طبیعی و سزارین وجود ندارد و خونی که از مجرای طبیعی خارج شده و خون زخم و جراحت نباشد حکم خون نِفاس را خواهد داشت.[۷]
سقط جنین
در دیدگاه بیشتر فقیهان لازم نیست بچهای که به دنیا میآید کامل باشد و خونی که پس از سقط جنین دیده میشود نیز میتواند خون نفاس باشد.[۸]
احکام نفاس
به زنی که خون نِفاس میبیند «نُفَساء» [یادداشت ۱]گفته میشود و احکام وی مانند احکام حائض است، آنچه بر حائض واجب، حرام، مستحب یا مکروه است بر نفساء هم همینطور است.[۹] در پارهای از روایات از پیامبر(ص) و دیگر امامان(ع) زنی که در دوران حیض و نفاس از دنیا برود به عنوان شهید معرفی شده و این که روز قیامت مورد مؤاخذه و حساب قرار نمیگیرد.[۱۰] جوادی آملی از مراجع تقلید شیعیان این گونه احادیث را نشانگر فضیلت دانسته است.[۱۱]
غسل نفاس
پس از پایان نفاس، برای انجام نماز و سایر کارهای مشروط به طهارت غسل نفاس واجب میشود.[۱۲] در مواردی که شخص اطمینان ندارد خون نفاس قطع شده یا نه باید مقداری پنبه و مانند آن را درون شرمگاه قرار داده و پس از اندکی صبر بیرون آورد تا در صورت آلوده نشدن به خونْ غسل کند.[۱۳]
برخی از احکام
به فتوای بیشتر مراجع تقلید، غسل نفاس کفایت از وضو نمیکند و باید برای نماز علاوه بر غسل نفاس، وضو هم گرفته شود.[۱۴]
- اگر در ماه رمضان پيش از اذان صبح از حيض يا نفاس پاک شود و براى غسل وقت ندارد تيمّم كند و روزهاش صحيح است، امّا اگر براى هیچکدام از غسل و تيمّم وقت ندارد بايد بعداً غسل كند و روزه او نيز صحيح است.[۱۵]
- اگر زن بعد از اذان صبح از خون حيض يا نفاس پاک شود نمیتواند روزه بگیرد، هرچند مستحب است اعمالى که روزه را باطل میکند ترک کنند.[۱۶]
- اگر در حال عادت ماهانه يا نفاس، خورشید یا ماه گرفتگی رخ دهد و تا آخر مدّتى كه خورشيد يا ماه باز میشود از خون حيض و نفاس پاك نشده باشد، نماز آيات بر او واجب نيست و قضا هم ندارد. همچنین نماز آیاتی که بهواسطه زلزله واجب شده است و قضای آن بر حائض و نفساء واجب نیست.[۱۷]
- خانمی که دوقلو زایمان کرده است شروع نفاس از بچّه اوّل است، و پایان آن پس از ده روز کامل مى باشد، ولى احتیاط واجب آن است که در مقدار زائد بر ده روز نسبت به بچّه اخیر، میان احکام حائض و مستحاضه جمع کند.[۱۸]
- آنچه بر حائض واجب است بر نفساء هم واجب میباشد. و بنا بر احتیاط واجب توقف در مسجد و دخول آن بدون عبور، و عبور از مسجد الحرام و مسجد پیامبر(ص) و خواندن آیات سجده واجب، و تماس با خط قرآن و نام خداوند متعال، بر نفساء حرام است.[۱۹]
غسل «چِلِّه»
در برخی فرهنگها زن زائو تا چهل روز نماز نخوانده و پس از چهل روز غسل «چِلِّه» انجام میدهد. چنین غسلی در احکام دینی وجود ندارد و حداکثر دوران نفاس ده روز تعیین شده است.[۲۰]
کتاب شناسی
- گزیده مسائل مبتلیبه و استفتائات جدید احکام بانوان (حیض - استحاضه - نفاس - جنابت)، تهيه و تنظيم: واحد پاسخ به سوالات جامعةالزهرا(س)، ناشر جامعةالزهرا(س)، قم ۱۳۹۶ش.[۲۱]
پانویس
- ↑ دهخدا، لغتنامه دهخدا.
- ↑ جمعی از نویسندگان، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام ج۳،ص۴۴۵.
- ↑ ابن منظور، لسان العرب، ذیل واژه نفس.
- ↑ بنی هاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع: ۱۶ مرجع، بخش نفاس، مسئله ۵۱۱.
- ↑ بنی هاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع: ۱۶ مرجع، بخش نفاس، مسئله ۵۱۱.
- ↑ بنی هاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع: ۱۶ مرجع، بخش نفاس، مسئله ۵۱۷-۵۱۸؛ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۶۴۸.
- ↑ پرسمان، احکام بانوان
- ↑ بنی هاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع: ۱۶ مرجع، بخش نفاس، مسئله ۵۱۰.
- ↑ بنی هاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع: ۱۶ مرجع، بخش نفاس، مسئله ۵۱۳.
- ↑ صدوق، من لا یحضره الفقیه،۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۳۹؛ نوری، مستدرک الوسائل، مؤسسة آل البيت عليهم السلام لإحياء التراث، ج۲، ص۴۱ و ۵۰.
- ↑ جوادی آملی، درس خارج فقه بحث نکاح، جلسه ۴۹۵.
- ↑ بنی هاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع: ۱۶ مرجع، بخش نفاس، مسئله ۵۱۵.
- ↑ بنی هاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع: ۱۶ مرجع، بخش نفاس، مسئله ۵۱۶.
- ↑ بنی هاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع: ۱۶ مرجع، بخش نفاس، مسئله ۴۶۶.
- ↑ مکارم شیرازی، وظیفهی زن در صورت پاک شدن از حیض و نفاس در تنگی وقت، جامع المسائل.
- ↑ مکارم شیرازی، استحباب ترک مبطلات روزه در صورت پاک شدن زن حائض، سایت جامع المسائل.
- ↑ مکارم شیرازی، وظیفه حائض و نفساء نسبت به نماز آیات، سایت جامع المسائل.
- ↑ مکارم شیرازی، زمان شروع نفاس زنی که فرزند دوقلو به دنیا آورده، سایت جامع المسائل؛ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۶۴۷.
- ↑ سیستانی، نفاس، سایت دفتر آیت الله سیستانی، مسئله ۵۰۲.
- ↑ احکام چلگی، سایت هَدانا.
- ↑ گزیده مسائل مبتلیبه و استفتائات جدید احکام بانوان، وبگاه پاسخگویی به سوالات دینی.
یادداشت
- ↑ نفساء به فارسی زن زجه . زن بسیارزا. زجه و زاهو. لغت نامه دهخدا. نَفَساء و نَفْساء نیز گفته میشود.
منابع
- ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دار صادر، ۱۴۱۰ق.
- احکام چلگی، وبگاه پاسخگویی به سوالات شرعی، تاریخ درج مطلب: بیتا، تاریخ بازدید: ۱۵ دی ۱۴۰۳ش.
- بنیهاشمی خمینی، سید محمدحسن، توضیح المسائل مراجع: ۱۶ مرجع، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۳۹۲ش.
- حسینی، سید مجتبی، احکام بانوان، قم، نشر معارف، ۱۳۸۸ش.
- جمعی از نویسندگان، فرهنگ فقه فارسی، زیر نظر آیت الله سید محمود شاهرودی، قم، انتشارات مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، بیتا.
- جوادی آملی، عبدالله، درس خارج فقه بحث نکاح، سایت دفتر آیت الله جوادی آملی، تاریخ درج مطلب: ۳ دی ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۱۵ دی ۱۴۰۳ش.
- حسینی سیستانی، سیدعلی، نفاس، سایت رسمی دفتر آیت الله سیستانی، تاریخ درج مطلب: بیتا، تاریخ بازدید: ۱۵ دی ۱۴۰۳ش.
- دهخدا، علی اکبر، معنای زچگی، وبگاه واژه یاب، تاریخ درج مطلب: بیتا، تاریخ بازدید: ۱۶ دی ۱۴۰۳ش.
- صدوق، محمد، من لا یحضره الفقیه، مصحح: علی اکبر غفارى، قم، ناشر دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق.
- طباطبایی یزدی، محمدکاظم، العروة الوثقی، تحقيق: مؤسسة النشر الإسلامي، چاپ اول، ۱۴۱۷ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، زمان شروع نفاس زنی که فرزند دوقلو به دنیا آورده، سایت جامع المسائل، تاریخ درج مطلب: بیتا، تاریخ بازدید: ۱۵ دی ۱۴۰۳ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، وظیفه حائض و نفساء نسبت به نماز آیات، سایت جامع المسائل، تاریخ درج مطلب: بیتا، تاریخ بازدید: ۱۵ دی ۱۴۰۳ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، استحباب ترک مبطلات روزه در صورت پاک شدن زن حائض، سایت جامع المسائل، تاریخ درج مطلب: بیتا، تاریخ بازدید: ۱۵ دی ۱۴۰۳ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، وظیفهی زن در صورت پاک شدن از حیض و نفاس در تنگی وقت، سایت جامع المسائل، تاریخ درج مطلب: بیتا، تاریخ بازدید: ۱۵ دی ۱۴۰۳ش.
- نوری، حسین، مستدرک الوسائل، قم، مؤسسة آل البيت عليهم السلام لإحياء التراث، بیتا.