مارقین: تفاوت میان نسخه‌ها
imported>Shakeri |
imported>Shakeri |
||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
{{امام علی (ع)}} | {{امام علی (ع)}} | ||
[[en:Mariqun]] | |||
[[id:Mariqin]] | [[id:Mariqin]] | ||
[[رده:خوارج]] | [[رده:خوارج]] | ||
[[رده:فرهنگ واژه‌های نهج البلاغه]] | [[رده:فرهنگ واژه‌های نهج البلاغه]] | ||
نسخهٔ ۱۵ مهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۱۰:۴۷
مارقین، به معنای گروه بیرون رفته و خروج یافته، عنوانی است برای خوارجی که در جنگ نهروان علیه امام علی(ع) جنگیدند. مارقین در ابتدای جنگ صفین از سپاهیان امام علی(ع) بودند، اما ماجرای حکمیت سبب شد بر امام علی بشورند و گروه سومی تشکیل دهند که با هیچیک از طرفین همراه نبود. امام علی(ع) با این گروه در منطقه‌ای به نام نهروان ناچار به جنگ شد و آنان را شکست داد.
معنای مارقین
کلمه مارقین، اسم فاعل از ماده «م ر ق» است. این ماده به معنای برون رفتن از چیزی است، مانند تیر که از کمان برون می‌جهد. خوارج را چون از جمع مسلمانان بیرون رفتند، مارقین می‌گویند.[۱]
زبیدی می‌نویسد: مروق به معنای خروج و بیرون رفتن است، و این گروه از آنجا که از دین خارج شده و بر امام علی (ع) شوریدند، مارقین نامیده شدند.[۲]
مصادیق مارقین
به نظر می‌رسد مصداق مارقین صرفا گروهی از خوارج باشند که در جنگ نهروان علیه امام علی (ع) جنگیدند و به تمام خوارج و بازماندگان ایشان پس از امام علی (ع) گفته نشده است.[۳]
شکل‌گیری عنوان مارقین به خاطر به‌کار رفتن این واژه در سخنان امیرالمؤمنین(ع) است: انا حجيج المارقين (ترجمه: من از دین بیرون‌شدگان را به حجت مغلوب کنم) [۴]
همچنین امام علی (ع) در خطبه شقشقیه، آنجا که به سه دسته از دشمنانش که به جنگ با او پرداختند اشاره می‌کند، یکی از اینها را چنین تعبیر می کند: ... و مرقت اخری (ترجمه: و گروهی از جمع دینداران بیرون جستند) [۵] که این عبارت اشاره به خوارج حاضر در نهروان دارد.
افراد شاخص
برجسته‌ترین چهره‌های خوارج که از مارقین به حساب می‌آمدند، عبارت بودند از:
- حرقوص بن زهیر تمیمی
- شریح بن أوفی العبسی
- عبدالله بن شجرة سلمی
- حمزة بن سنان أسدی
- عبدالله بن وهب راسبی.
البته اشخاص دیگر مانند فروة بن نوفل اشجعی نیز ابتدا از این گروه بودند، اما در شروع جنگ نهروان از گروه مارقین جدا شدند.
سرنوشت مارقین
پس از گسترش اعتراضات خوارج پس از صفین، علی(ع) عبدالله بن عباس و صعصعة بن صوحان را برای گفتگو نزد آن‌ها فرستاد. ولی این افراد توفیقی کسب نکردند.[۶] پس از آن علی(ع) نامه‌ای به سران خوارج نوشت و از آن‌ها دعوت کرد که به سوی مردم بازگردند که سران مارقین این را نیز نپذیرفتند.[۷] امام (ع) پس از آنکه از تسلیم خوارج ناامید گردید، سپاه خود را که مشتمل بر چهارده هزار نفر بود در مقابل آن‌ها قرار داد و نبرد آغاز گردید.[۸] البته قبل از آغاز جنگ و دادن امان از سوی امیرالمؤمنین (ع) به خوارج و دعوت به بازگشت، تعدادی از این سپاه جدا شدند.[۹] بنابر روایات تاریخی از چهار هزار خارجی، تعداد افرادی که برای مبارزه در برابر لشکر علی(ع) باقی ماندند تنها هزار و هشتصد نفر سواره و هزار و پانصد نفر پیاده بودند.[۱۰]
با آغاز جنگ به سرعت تمامی خوارج کشته و یا زخمی شدند، زخمی‌ها به تعداد چهارصد نفر، به خانواده هایشان تحویل داده شدند، در مقابل از سپاه علی(ع) تعدادی کمتر از ده نفر کشته داشت، از اجتماع خوارج در نهروان کمتر از ۱۰ نفر فرار کردند که یکی از آنان عبدالرحمن بن ملجم مرادی قاتل امام علی(ع) بود.[۱۱]
پانویس
منابع
- نهج البلاغه، ترجمه سیدجعفر شهیدی، تهران: علمی و فرهنگی، ۱۳۷۷.
- زبیدی، تاج العروس، تحقیق علی شیری، دارالفکر، بیروت، بیتا.
- فیومی، احمد بن محمد، المصباح المنیر، دار الهجره، قم، بیتا.
- راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق وضبط ابراهیم شمس الدین،الاعلمی للمطبوعات، بیروت: ۱۴۳۰ق.
- ابن منظور، لسان العرب، دار صادر، بیروت، ۲۰۰۳م.
- نوبختی، حسن بن موسی، فرق الشیعه، دارالاضواء، بیروت، ۱۹۸۴م.
- بلاذری، انساب الاشراف، تحقیق محمدباقر محمودی، موسسه اعلمی، بیروت
- دینوری، اخبار الطوال، ترجمه مهدوی دامغانی، بنیاد فرهنگ ایران، تهران
- ↑ ابن منظور، ج ۷، ص ۳۷۷؛ فیومی، ۵۶۹؛ نهج البلاغه، ترجمه شهیدی، ص ۴۵۱، تعلیقه شماره ۱۵.
- ↑ زبیدی، ج ۱۳، ص ۴۴۰
- ↑ نوبختی، ص ۵ و ۶.
- ↑ نهج البلاغه، ترجمه شهیدی، خطبه ۷۵، ص ۵۶.
- ↑ نهج البلاغه، ترجمه شهیدی، خطبه ۳، ص۱۱.
- ↑ بلاذری، انساب الاشراف، ج۲، ص ۳۵۲.
- ↑ بلاذری، انساب الاشراف، ج۲، ص ۳۷۰.
- ↑ دینوری، اخبارالطوال، ص ۲۱۰.
- ↑ دینوری، اخبارالطوال، ص ۲۱۰.
- ↑ بلاذری، انساب الاشراف، ج۲، ص ۳۷۱.
- ↑ بلاذری، انساب الاشراف، ج۲، صص ۳۷۳-۳۷۵.