گودال قتلگاه: تفاوت میان نسخه‌ها
Abbasahmadi (بحث | مشارکت‌ها) |
Abbasahmadi (بحث | مشارکت‌ها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
برخی از تاریخ‌پژوهان برآنند در منابع معتبر کهن و حتی منابع عصر [[صفویه]] تا [[قاجار]]، مطلبی درباره گودی قتلگاه یافت نمی‌شود؛ بلکه این مطلب از موضوعاتی است که در دوران پهلوی توسط خطبا و واعظان هنگام ذکر مصیبت امام حسین(ع) بر سر زبان‌ها افتاده و به تدریج شهرت یافته است.<ref>گروهی از تاریخ‌پژوهان، تاریخ قیام و مقتل جامع سیدالشهداء(ع)، ۱۳۹۱ش، ج۲، ص۵۵۹.</ref> البته برخی گودی قتلگاه را دارای سابقه معتبر و مشهور دانسته و انتساب آن به دوران پهلوی را نادرست خوانده‌اند.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/6444/8159/107498 نبوی، «قتلگاه حسین بن علی(ع)»، پایگاه اطلاع رسانی حوزه.]</ref> | برخی از تاریخ‌پژوهان برآنند در منابع معتبر کهن و حتی منابع عصر [[صفویه]] تا [[قاجار]]، مطلبی درباره گودی قتلگاه یافت نمی‌شود؛ بلکه این مطلب از موضوعاتی است که در دوران پهلوی توسط خطبا و واعظان هنگام ذکر مصیبت امام حسین(ع) بر سر زبان‌ها افتاده و به تدریج شهرت یافته است.<ref>گروهی از تاریخ‌پژوهان، تاریخ قیام و مقتل جامع سیدالشهداء(ع)، ۱۳۹۱ش، ج۲، ص۵۵۹.</ref> البته برخی گودی قتلگاه را دارای سابقه معتبر و مشهور دانسته و انتساب آن به دوران پهلوی را نادرست خوانده‌اند.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/6444/8159/107498 نبوی، «قتلگاه حسین بن علی(ع)»، پایگاه اطلاع رسانی حوزه.]</ref> | ||
سید عبدالحسین کلیدار نیز، به وجود سرداب قتلگاه در سده هشتم قمری اشاره کرده است.<ref>كليدار، حاشية كتاب بغية النبلاء في تاريخ کربلاء، ص۱۸.</ref> ناصرالدینشاه قاجار در سفرنامه خود، در سال ۱۲۸۷ق. (۱۲۴۹ش)، قتلگاه را «خیلی گود» توصیف کرده که پله می‌خورَد.<ref>شهریار جاده‌ها، سفرنامه ناصرالدین شاه به عتبات، ص۱۱۶.</ref> | سید عبدالحسین کلیدار نیز، به وجود سرداب قتلگاه در سده هشتم قمری اشاره کرده است.<ref>كليدار، حاشية كتاب بغية النبلاء في تاريخ کربلاء، ص۱۸.</ref> ناصرالدینشاه قاجار در سفرنامه خود، در سال ۱۲۸۷ق. (۱۲۴۹ش)، قتلگاه را «خیلی گود» توصیف کرده که پله می‌خورَد.<ref>ناصرالدینشاه، شهریار جاده‌ها، سفرنامه ناصرالدین شاه به عتبات، ۱۳۷۲ش، ص۱۱۶.</ref> | ||
به اعتقاد برخی، سپهر کاشانی، نویسنده کتاب [[ناسخ التواریخ]] در عصر قاجار، نخستین کسی است که از واژه گودال قتلگاه استفاده کرده و این واژه پیش از آن در منابع تاریخی و حدیثی به کار نرفته است.<ref>رفعت، «نگاهی انتقادی به محل شهادت امام حسین(ع)؛ تحلیل پنداره گودال قتلگاه»، ص۵۸.</ref> | به اعتقاد برخی، سپهر کاشانی، نویسنده کتاب [[ناسخ التواریخ]] در عصر قاجار، نخستین کسی است که از واژه گودال قتلگاه استفاده کرده و این واژه پیش از آن در منابع تاریخی و حدیثی به کار نرفته است.<ref>رفعت، «نگاهی انتقادی به محل شهادت امام حسین(ع)؛ تحلیل پنداره گودال قتلگاه»، ص۵۸.</ref> | ||
نسخهٔ ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۱:۵۲
گودال قتلگاه، گودی قتلگاه یا قتلگاه محل شهادت امام حسین(ع). گفته شده سر امام حسین(ع) به دست شمر بن ذی‌الجوشن یا سنان بن انس نخعی در گودال قتلگاه از تن جدا شد. این مکان در حرم امام حسین(ع) نزدیک ضریح مطهر واقع شده و زیارتگاه شیعیان و محبان اهل بیت(ع) است.
برخی براین باورند که در منابع معتبر قدیمی مطلبی درباره گودال قتلگاه یافت نمی‌شود و این موضوع در دوران پهلوی بر سر زبان‌ها افتاد و شهرت یافت.
موقعیت و خصوصیات
قتلگاه، گودی یا گودال قتلگاه محل به شهادت رسیدن امام حسین(ع) است؛[۱] محلی که سر امام حسین(ع) به دست شمر بن ذی‌الجوشن یا سنان بن انس نخعی در آنجا از تن جدا شد.[۲] قتلگاه نسبت به سایر قسمت‌های میدان کربلا پایین‌ترین جا بوده است[۳] و به همین جهت آن را گودال یا گودی قتلگاه نامیده‌اند.[۴]
امروزه، گودی قتلگاه بیرون از ضریح امام حسین(ع)، حجره‌ای است با درب نقره‌ای و پنجره‌ای رو به سوی صحن که در جنوب غربی رواق حبیب بن مظاهر قرار دارد. کف این مکان با سنگ مرمر روشن فرش و دیواره‌های آن نیز آیینه‌کاری شده است و در آن سردابی با در نقره‌ای وجود دارد.[۵] سرداب، محل شهادت امام حسین(ع) محسوب می‌شود و سنگ مرمری به بلندی نیم‌متر از سطح زمین، به صورت قبر، بر روی آن محل قرار دارد. غالبا درب این محل بسته است و گاهی برای اشخاص معینی جهت زیارت باز می‌شود.[۶]
قتلگاه با عناوین دیگری مانند مَقْتَل،[۷] محل النَّحْر، مَنْحَر، مَذْبَح نیز آمده است.[۸]
بررسی تاریخی
برخی از تاریخ‌پژوهان برآنند در منابع معتبر کهن و حتی منابع عصر صفویه تا قاجار، مطلبی درباره گودی قتلگاه یافت نمی‌شود؛ بلکه این مطلب از موضوعاتی است که در دوران پهلوی توسط خطبا و واعظان هنگام ذکر مصیبت امام حسین(ع) بر سر زبان‌ها افتاده و به تدریج شهرت یافته است.[۹] البته برخی گودی قتلگاه را دارای سابقه معتبر و مشهور دانسته و انتساب آن به دوران پهلوی را نادرست خوانده‌اند.[۱۰]
سید عبدالحسین کلیدار نیز، به وجود سرداب قتلگاه در سده هشتم قمری اشاره کرده است.[۱۱] ناصرالدینشاه قاجار در سفرنامه خود، در سال ۱۲۸۷ق. (۱۲۴۹ش)، قتلگاه را «خیلی گود» توصیف کرده که پله می‌خورَد.[۱۲]
به اعتقاد برخی، سپهر کاشانی، نویسنده کتاب ناسخ التواریخ در عصر قاجار، نخستین کسی است که از واژه گودال قتلگاه استفاده کرده و این واژه پیش از آن در منابع تاریخی و حدیثی به کار نرفته است.[۱۳]
تابلوی عرش بر زمین
تابلوی عرش بر زمین اثر محمود فرشچیان، بازگوکننده صحنه وداع حضرت زینب(س) با پیکر امام حسین(ع) در گودی قتلگاه است. این تابلو که در ابعاد ۱۲۳ در ۸۰ سانتی متر است و به سبک نگارگری در سال ۱۳۹۶ ترسیم شد، توسط استاد فرشچیان به موزه آستان قدس رضوی اهدا شد. در این تابلو فقط دو پای امام حسین(ع) دیده می‌شود و پیکر امام با ظرافت خاصی در پشت تل خاک قرار گرفته است. در مرکز تابلو پرچم خون‌آلودی افتاد و سوگواری فرشتگان همراه با حضرت زینب(س) به تصویر کشیده شده است.[۱۴]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ آل طعمه، کربلا و حرم‌های مطهر، ۱۳۷۸ش، ص۱۱۶و۱۶۲؛ محدثی، فرهنگ عاشورا، ۱۳۹۳ش، ص۴۱۷.
- ↑ محدثی، فرهنگ عاشورا، ۱۳۹۳ش، ص۴۱۷.
- ↑ محدثی، فرهنگ عاشورا، ۱۳۹۳ش، ص۴۱۷.
- ↑ مطهری، فلسفه اخلاق، ۱۳۶۷ش، ص۱۳۳.
- ↑ آل طعمه، کربلا و حرم‌های مطهر، ۱۳۷۸ش، ص۱۶۲؛ قریشی، مرقدها و مکان‌های زیارتی کربلا، ۱۳۹۱ش، ص۳۷.
- ↑ محدثی، فرهنگ عاشورا، ۱۳۹۳ش، ص۴۱۷.
- ↑ آل طعمه، کربلا و حرم‌های مطهر، ۱۳۷۸ش، ص۱۶۲.
- ↑ نبوی، «قتلگاه حسین بن علی(ع)»، پایگاه اطلاع رسانی حوزه.
- ↑ گروهی از تاریخ‌پژوهان، تاریخ قیام و مقتل جامع سیدالشهداء(ع)، ۱۳۹۱ش، ج۲، ص۵۵۹.
- ↑ نبوی، «قتلگاه حسین بن علی(ع)»، پایگاه اطلاع رسانی حوزه.
- ↑ كليدار، حاشية كتاب بغية النبلاء في تاريخ کربلاء، ص۱۸.
- ↑ ناصرالدینشاه، شهریار جاده‌ها، سفرنامه ناصرالدین شاه به عتبات، ۱۳۷۲ش، ص۱۱۶.
- ↑ رفعت، «نگاهی انتقادی به محل شهادت امام حسین(ع)؛ تحلیل پنداره گودال قتلگاه»، ص۵۸.
- ↑ «تابلو عرش بر زمین(گودی قتلگاه)»، سایت موزه حرم مطهر رضوی.
منابع
- آل طعمه، سلمان هادی، کربلا و حرم‌های مطهر، ترجمه حسین صابری، تهران، نشر مشعر، ۱۳۷۸ش.
- «تابلو عرش بر زمین(گودی قتلگاه)»، سایت موزه حرم مطهر رضوی، تاریخ درج: ۲ خرداد ۱۳۹۷ش، تاریخ بازدید: ۲۵ شهریور ۱۳۹۸ش.
- رفعت، محسن، «نگاهی انتقادی به محل شهادت امام حسین(ع)؛ تحلیل پنداره گودال قتلگاه»، در فصلنامه تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، شماره ۲۸، پاییز۱۳۹۶ش.
- گروهی از تاریخ‌پژوهان، تاریخ قیام و مقتل جامع سیدالشهداء(ع)، زیر نظر مهدی پیشوایی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، چاپ اول، ۱۳۹۱ش.
- قریشی، عبدالامیر، مرقدها و مکان‌های زیارتی کربلا، ترجمه احسان مقدس، تهران، نشر مشعر، ۱۳۹۱ش.
- محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، قم، نشر معروف، چاپ هفتم، ۱۳۹۳ش.
- مطهری، مرتضی، فلسفه اخلاق، تهران، صدرا، ۱۳۶۷ش.
ناصرالدین شاه قاجار، شهریار جاده‌ها:سفرنامه ناصرالدین شاه به عتبات، به کوشش محمدرضا عباسی، پرویز بدیعی، انتشارات سازمان اسناد ملی ایران، ۱۳۷۲ش.
- نبوی، احمد، «قتلگاه حسین بن علی(ع)»، مجله فرهنگ زیارت، شماره ۱۸، مهرماه ۱۳۹۲ش، در وبگاه پایگاه اطلاع رسانی حوزه.
پیوند به بیرون
«نگاهی انتقادی به محل شهادت امام حسین(ع)؛ تحلیل پنداره گودال قتلگاه»، محسن رفعت.
| سنت‌ها و مراسم‌ها | فهرست آیین‌های عاشورایی • سیاه‌پوشی • تشت‌گذاری • زنجیرزنی • سینه‌زنی • سنج و دمام • مرثیه‌خوانی • نوحه‌خوانی • دسته عزاداری • هیئت عزاداری • تعزیه‌خوانی • روضه‌خوانی • مقتل‌خوانی • قمه‌زنی • نخل‌گردانی • تابوت‌گردانی • مراسم‌تابوت • مشعل‌گردانی • حسی • گِل‌مالی • شاخسِی واخسِی • همایش شیرخوارگان • پیاده‌روی اربعین • خیمه‌سوزان • چاووش‌خوانی • عَلَم‌کشی • چهل منبر • یزله‌خوانی • عزاداری طویریج • پرده‌خوانی • یوم‌الحسین • جاماندگان اربعین • یوم العباس • کفن‌پوشی |  |
|---|---|---|
| روضه‌ها | ||
| تعزیه‌ها | ||
| مناسبت‌ها | ||
| مکان‌ها | کربلا • حرم امام حسین(ع) • حرم حضرت عباس(ع) • بین‌الحرمین • تل زینبیه • گودال قتلگاه • کف‌العباس • خرابه شام • خیمه‌گاه • فرات • غاضریه • نهر علقمه • نینوا • حسینیه • تکیه • سقاخانه • امام‌باره • حسینی‌دالان • بازار شام | |
| کتاب‌ها | ||
| آداب | ||
| مرثیه‌ها | ||
| وابسته | سوگواری • مقتل • توغ • زیارت عاشورا • تحریفات عاشورا • ادبیات عاشورایی • موکب • لعن یزید • گریه بر حسین(ع) • حدیث ریان بن شبیب • پیرغلام اهل‌بیت • فقه عزاداری | |