طفلان مسلم: تفاوت میان نسخه‌ها
| خط ۷۱: | خط ۷۱: | ||
[[علامه شعرانی]] پس از نقل داستان شیخ صدوق، با اشاره به حضور ابراهیم رجا، علی بن جابر و عثمان بن داوود در سند روایت صدوق که مجهول و ضعیف هستند، معتقد است این روایت ضعیف است و نمی‌توان به آن اعتماد کرد ولی از طرف دیگر از ضعف سند علم به کذب روایت پیدا نمی‌شود.<ref>شعرانی، دمع السجوم، ۱۳۸۱ش، ص۱۳۶.</ref> علامه شعرانی همچنین پس از نقل روایت [[مناقب ابن شهر آشوب]] درباره دو نوجوان فراری از دست لشکر ابن زیاد، می‌گوید: چون این داستان از دو طریق نقل شده، می‌توان اصل داستان را پذیرفت، ولی اینکه از فرزندان [[مسلم بن عقیل]] بوده‌اند یا از فرزندان [[عبدالله بن جعفر]]، مشخص نیست. به نظر شعرانی روایت مناقب که آنها از کربلا فرار کردند و به شهر مسیب پناه بردند صحیح‌تر به نظر می‌رسد؛ چون مسافت کربلا تا مسیب پنج فرسخ است و امکان پیمودن این مسیر برای دو کودک بیشتر است تا پیمودن مسافت کوفه تا مسیب که بسیار طولانی است.<ref>شعرانی، دمع السجوم، ۱۳۸۱ش، ص۱۳۶-۱۳۷.</ref> | [[علامه شعرانی]] پس از نقل داستان شیخ صدوق، با اشاره به حضور ابراهیم رجا، علی بن جابر و عثمان بن داوود در سند روایت صدوق که مجهول و ضعیف هستند، معتقد است این روایت ضعیف است و نمی‌توان به آن اعتماد کرد ولی از طرف دیگر از ضعف سند علم به کذب روایت پیدا نمی‌شود.<ref>شعرانی، دمع السجوم، ۱۳۸۱ش، ص۱۳۶.</ref> علامه شعرانی همچنین پس از نقل روایت [[مناقب ابن شهر آشوب]] درباره دو نوجوان فراری از دست لشکر ابن زیاد، می‌گوید: چون این داستان از دو طریق نقل شده، می‌توان اصل داستان را پذیرفت، ولی اینکه از فرزندان [[مسلم بن عقیل]] بوده‌اند یا از فرزندان [[عبدالله بن جعفر]]، مشخص نیست. به نظر شعرانی روایت مناقب که آنها از کربلا فرار کردند و به شهر مسیب پناه بردند صحیح‌تر به نظر می‌رسد؛ چون مسافت کربلا تا مسیب پنج فرسخ است و امکان پیمودن این مسیر برای دو کودک بیشتر است تا پیمودن مسافت کوفه تا مسیب که بسیار طولانی است.<ref>شعرانی، دمع السجوم، ۱۳۸۱ش، ص۱۳۶-۱۳۷.</ref> | ||
[[پرونده:ضریح طفلان مسلم.JPG|بندانگشتی|[[ضریح]] قدیم طفلان مسلم]] | [[پرونده:ضریح طفلان مسلم.JPG|بندانگشتی|300px|[[ضریح]] قدیم طفلان مسلم]] | ||
نویسندگان دانشنامه امام حسین نیز گزارش‌های شیخ صدوق و خوارزمی را علاوه بر ضعف سند، بیشتر شبیه داستان‌سرایی می‌دانند به همین دلیل متن روایات‌های آنان را ضعیف ارزیابی کرده‌اند.<ref>ری شهری، دانشنامه امام حسین(ع)، ۱۳۸۸ش، ج۸، ص۲۰۳.</ref> | نویسندگان دانشنامه امام حسین نیز گزارش‌های شیخ صدوق و خوارزمی را علاوه بر ضعف سند، بیشتر شبیه داستان‌سرایی می‌دانند به همین دلیل متن روایات‌های آنان را ضعیف ارزیابی کرده‌اند.<ref>ری شهری، دانشنامه امام حسین(ع)، ۱۳۸۸ش، ج۸، ص۲۰۳.</ref> | ||
نسخهٔ ۱ ژوئن ۲۰۲۰، ساعت ۱۲:۱۷
 | |
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| نام | محمد بن مسلم بن عقیل و ابراهیم بن مسلم بن عقیل |
| خویشاوندان سرشناس | مسلم بن عقیل |
طِفْلان مُسْلِمْ عنوانی که در برخی منابع تاریخی برای اشاره به دو تن از فرزندان مسلم بن عقیل به نام‌های محمد و ابراهیم به کار برده شده است. طبق نقل شیخ صدوق در کتاب امالی، پس از شهادت امام حسین(ع)، دو فرزند مسلم در کوفه زندانی شدند و پس گریختن از زندان به دست یکی از لشکریان عبیدالله بن زیاد به شهادت رسیدند.
در گزارش‌های تاریخی مربوط به طفلان مسلم اختلاف‌هایی دیده می‌شود، از جمله در برخی منابع، به عنوان فرزندان جعفر طیار یا عبدالله بن جعفر معرفی شده‌اند و اینکه برخی فرار آنان را از زندان کوفه و عده‌ای از کربلا دانسته‌اند؛ به همین دلیل پژوهشگران، اصل وقوع ماجرای قتل دو کودک از کاروان اسرا را بدین شکل صحیح می‌دانند، ولی فرزندان مسلم بن عقیل بودن آنها را مورد تردید دانسته‌اند.
آرامگاهی در شهر مسیب نزدیک کربلا است که آن را به طفلان مسلم منتسب می‌کنند. سریالی به نام طفلان مسلم نیز در تلوزیون ایران تهیه شده است.
محمد و ابراهیم
اطلاعی از تاریخ تولد و زندگی محمد و ابراهیم با عنوان طفلان مسلم بن عقیل در دست نیست و تنها در برخی منابع تاریخی از جمله امالی شیخ صدوق، مقتل الحسین خوارزمی،
و تاریخ طبری
به ماجرای اسارت و شهادت دو نوجوان از همراهان امام حسین(ع) پس از واقعه کربلا اشاره شده است.[۱]
شرح ماجرای قتل طفلان مسلم
بر اساس گزارش شیخ صدوق و خوارزمی، بعد از شهادت امام حسین(ع) و یارانش در واقعه کربلا در سال سال ۶۱ هجری و اسارت اهل بیت(ع)، دو پسر کوچک به نام محمد و ابراهیم از لشکر عبیدالله بن زیاد فرار کردند. آنها پس از پناه بردن به خانه زنی که شوهر او در لشکر ابن زیاد بود، با وجود تلاش آن زن در مخفی کردن محمد و ابراهیم، ولی سرانجام به دست شوهر آن زن افتادند. آن مرد دو کودک را کنار فرات برد و سر از تن‌شان جدا کرد و پیکرشان را در فرات افکند و سرهای آن دو را برای دریافت جایزه، نزد ابن زیاد برد. ابن زیاد پس از شنیدن ماجرا دستور به قتل آن مرد داد و در همان جای قتل کودکان او را کشتند.[۲]
تفاوت نقل‌ها
گزارش ماجرای شهادت دو نوجوان از کاروان اسرای کربلا در منابعی چون تاریخ طبری، امالی صدوق و مقتل الحسین خوارزمی تفاوت‌هایی دارد. شیخ صدوق بدون ذکر نام، آنان را فرزندان مسلم بن عقیل می‌داند که در کوفه اسیر بوده و بعد از یک‌سال اسارت سخت به کمک پیرمرد زندانبان که از ارادتمندان اهل بیت(ع) بود، از زندان فرار کردند و به شهر مسیب فرار کردند و در آنجا به شهادت رسیدند.[۳]، خوارزمی نام آنان را ابراهیم و محمد ذکر کرده که از نسل و فرزندان جعفر طیار هستند و بعد از شهادت امام حسین(ع) از دست لشکریان ابن زیاد فرار کرده و به شهر مسیب پناه بردند.[۴] طبری و بلاذری دو نوجوان را از فرزندان عبدالله بن جعفر دانسته‌اند که به خانه مردی از قبیله طيّئ پناه بردند و او آن دو را به شهادت رساند.[۵]
دیدگاه‌ها
محدث قمی پس از نقل گزارش شیخ صدوق می‌گوید: «کشته شدن این دو نوجوان با این کیفیت و این تفصیل در نزد من بعید است، لکن من آن را به خاطر اعتماد به شیخ صدوق و رجال اسنادش ذکر کردم.»[۶]
علامه شعرانی پس از نقل داستان شیخ صدوق، با اشاره به حضور ابراهیم رجا، علی بن جابر و عثمان بن داوود در سند روایت صدوق که مجهول و ضعیف هستند، معتقد است این روایت ضعیف است و نمی‌توان به آن اعتماد کرد ولی از طرف دیگر از ضعف سند علم به کذب روایت پیدا نمی‌شود.[۷] علامه شعرانی همچنین پس از نقل روایت مناقب ابن شهر آشوب درباره دو نوجوان فراری از دست لشکر ابن زیاد، می‌گوید: چون این داستان از دو طریق نقل شده، می‌توان اصل داستان را پذیرفت، ولی اینکه از فرزندان مسلم بن عقیل بوده‌اند یا از فرزندان عبدالله بن جعفر، مشخص نیست. به نظر شعرانی روایت مناقب که آنها از کربلا فرار کردند و به شهر مسیب پناه بردند صحیح‌تر به نظر می‌رسد؛ چون مسافت کربلا تا مسیب پنج فرسخ است و امکان پیمودن این مسیر برای دو کودک بیشتر است تا پیمودن مسافت کوفه تا مسیب که بسیار طولانی است.[۸]
نویسندگان دانشنامه امام حسین نیز گزارش‌های شیخ صدوق و خوارزمی را علاوه بر ضعف سند، بیشتر شبیه داستان‌سرایی می‌دانند به همین دلیل متن روایات‌های آنان را ضعیف ارزیابی کرده‌اند.[۹]
آرامگاه
در کنار فرات در چهار فرسنگی کربلا شهری به نام مُسَیِّب واقع است. در نزدیکی این شهر آرامگاهی است که گویند قبر محمد و ابراهیم، پسران مسلم بن عقیل در آن قرار دارد.[۱۰]
مجموعه تلویزیونی
زندگی طفلان مسلم در سریالی با همین عنوان به کارگردانی سیدمجتبی یاسینی در ۱۲ قسمت ۳۵دقیقه‌ای تولید و تاکنون چند بار در تلویزیون ایران بخش شده است.[۱۱]
تعزیه طفلان مسلم
تعزیه طفلان مسلم(ع) از تعزیه‌های دهه اول محرم است. موضوع این تعزیه که معمولا در روز سوم اجرا می‌شود، شهادت دو پسر مسلم بن عقیل است که از مدینه همراه پدر به کوفه آمدند و اسیر شدند. در این تعزیه ماجرای اسارت و شهادت فرزندان مسلم و عاقبت قاتل آنها بازگو می‌شود.[۱۲]
پانویس
منابع
- ابن سعد، الطبقات الکبری، تحقیق: محمد عبدالقادر عطا، دارالکتب العلمیة، بیروت، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م.
- بلاذری، احمد بن یحیی، جمل من انساب الأشراف، تحقیق: سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۷/۱۹۹۶.
- خوارزمی، موفق بن احمد، مقتل الحسین علیه‌السلام، انوار الهدی، قم، ۱۴۲۳ ق.
- ری شهری، محمد، دانشنامه امام حسین(ع)، قم، انتشارات دار الحدیث، ۱۳۸۸ش.
- شعرانی، ابوالحسن، دم السجوم، قم، انتشارات هجرت، ۱۳۸۱ش.
- صالحی راد، حسن، مجالس تعزیه، تهران، انتشارات سروش، ۱۳۸۰.
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق: محمد أبوالفضل ابراهیم، دارالتراث، بیروت، ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م.
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات، ۱۴۰۹ق.
- صدوق، الامالی، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، ۱۴۰۰ق.
- قمی، عباس، نفس المهموم فی مصیبة سیدنا الحسین المظلوم و یلیه نفثة المصدور فیما یتجدد به حزن العاشور، المکتبة الحیدریة، نجف، ۱۴۲۱ ق.
- کمونه، سید عبدالرزاق، آرامگاه‌های خاندان پاک پیامبر(ص)،
- مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، مؤسسه الوفا، بیروت، ۱۴۰۳ ق،
- ↑ صدوق، الامالی، ۱۳۷۶ش، ص۸۳-۸۸؛ خوارزمی، مقتل الحسین، ج۲، ص۵۴-۵۸.
- ↑ صدوق، الامالی، ۱۳۷۶ش، ص۸۳-۸۸؛ خوارزمی، مقتل الحسین، ۱۴۲۳ق، ج۲، ص۵۴-۵۸؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۵، ص۱۰۰.
- ↑ صدوق، امالی، ص۸۳
- ↑ خوارزمی، مقتل الحسین، ۱۴۲۳ق، ج۲، ص۵۴-۵۸.
- ↑ طبری، تاریخ الطبری، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۲۹۶؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۲۲۶.
- ↑ قمی، نفس المهموم، ص۱۴۷
- ↑ شعرانی، دمع السجوم، ۱۳۸۱ش، ص۱۳۶.
- ↑ شعرانی، دمع السجوم، ۱۳۸۱ش، ص۱۳۶-۱۳۷.
- ↑ ری شهری، دانشنامه امام حسین(ع)، ۱۳۸۸ش، ج۸، ص۲۰۳.
- ↑ کمونه، آرامگاه‌های خاندان پاک پیامبر(ص)،ص۳۰۲
- ↑ نگاهی به مجموعه تلویزیونی «طفلان مسلم»
- ↑ صالحی راد، مجالس تعزیه، ۱۳۸۰ش.