چهارده معصوم

این مقاله دربارهٔ عنوان چهارده معصوم است. برای آشنایی با امامان دوازده‌گانه، امامان شیعه(ع) و اهل بیت(ع) را ببینید.

اعتقادات شیعه

‌خداشناسی
توحید	اثبات خدا • توحید ذاتی • توحید صفاتی • توحید افعالی • توحید عبادی • صفات ذات • صفات فعل
فروع	توسل • شفاعت • تبرک • استغاثه
عدل الهی
حُسن و قُبح • بداء • امر بین الامرین
نبوت
عصمت پیامبران • خاتمیت • پیامبر اسلام • معجزه• اصالت قرآن
امامت
باورها	عصمت امامان • ولایت تكوینی • علم غیب • خلیفة‌الله • غیبت • مهدویت • انتظار فرج • ظهور• رجعت • امامت تنصیصی
امامان	امام علی • امام حسن • امام حسین • امام سجاد • امام باقر • امام صادق • امام کاظم • امام رضا • امام جواد • امام هادی • امام عسکری • امام مهدی
معاد
برزخ • معاد جسمانی • حشر • صراط • تطایر کتب • میزان
مسائل برجسته
اهل‌بیت • چهارده معصوم • کرامت • تقیه • مرجعیت • ولایت فقیه • ایمان مرتکب کبیره

چهارده معصوم، عنوانی است برای پیامبر اکرم(ص)، حضرت فاطمه(س) و امامان دوازده‌گانه شیعه که به اعتقاد شیعیان از هرگونه گناه و خطا معصوم هستند. اعتقاد به عصمت ایشان به استناد به برخی از آیات مانند آیه تطهیر و آیه اولو الامر و احادیثی همچون حدیث ثقلین است.

عنوان چهارده معصوم در منابع ذکر نشده است؛ اما در برخی روایات به چهارده معصوم اشاره شده است؛‌ از جمله روایتی که درباره خلقت چهارده نور پیش از خلقت آدم(ع) و دیگر مخلوقات نقل شده است.

معرفی و جایگاه چهارده معصوم

برای اطلاعات بیشتر، اینها را هم ببینید: عصمت و برتری اهل بیت

چهارده معصوم، عنوانی است برای پیامبر اسلام(ص) و دخترش حضرت فاطمه(س) و امامان دوازده‌گانه شیعه. این عنوان از صفت عصمت این چهارده تن گرفته شده است. از نظر شیعه امامیه چهارده معصوم(ع)، از تمام گناهان - چه کبیره چه صغیره- و از هر گونه سهو و خطا معصوم هستند.

عنوان چهارده معصوم در منابع روایی ذکر نشده است؛ اما در برخی روایات آن چهارده نفر در کنار هم ذکر شده‌اند. از جمله در روایاتی درباره آیه «کَشَجَرَ‌ةٍ طَيِّبَةٍ أَصْلُهَا ثَابِتٌ وَفَرْ‌عُهَا فِی السَّمَاءِ؛ درختى پاک است که ريشه‌اش استوار و شاخه‌اش در آسمان است» نقل شده است که شجره، رسول خدا(ص) و نسبش در بنی‌هاشم ثابت است. شاخه اصلی آن امام علی(ع)،‌ عنصر و بنیاد آن حضرت فاطمه(س) و شاخه‌ها و ثمره‌های آن امامان هستند.

در روایتی از امام باقر(ع) و امام صادق(ع) نیز نقل شده خداوند چهارده هزار سال پیش از خلقت آدم(ع)،‌ چهارده نور از نور عظمت خود خلق کرد. سؤال شد آن چهارده نور کیانند، امام(ع) فرمود: محمد(ص)، علی(ع)، فاطمه(س)، حسن(ع) و حسین(ع) و امامان از نسل امام حسین(ع).

به باور شیعیان، چهارده معصوم بر همه مخلوقات خدا برتری دارند و محبوب‌ترین و گرامی‌ترین خلق در پیشگاه خداوند هستند. معرفت و تسلیم در برابر آنها و نیز مودت و محبت آنان بر مسلمانان واجب است. بنابر آموزه‌های شیعه، ولایت و رهبری مسلمانان بر عهده اهل‌بیت(ع) است و نیز مسلمانان باید در مسائل دینی، اهل‌بیت(ع) را مرجع خود بدانند و به ایشان مراجعه كنند.

صلوات بر چهارده معصوم

شیخ طوسی در کتاب مصباح المتهجد از ابو محمد عبداللّه بن عابد روایت کرده که او از امام حسن عسکری علیه‌السلام در سال دویست و پنجاه و پنج هجری قمری در منزل آن حضرت در سامرا درخواست کرده که کیفیت صلوات فرستادن بر پیغمبر و اوصیاء آن حضرت صلوات اللّه علیهم را برایش املاء(بازگو کردن کلمه کلمه) کند در حالی که کاغذ بسیاری برای یادداشت آماده ساخته بود و امام عسکری نیز برای او بیان فرمود بدون این که از کتاب ببیند. محدث قمی این صلوات را در آخر مفاتیح تحت عنوان صلوات بر حجج طاهره علیهم السلام در اعمال روز جمعه از قول شیخ طوسی در مصباح نقل کرده است.

چهارده معصوم(ع) و مشخصات آنها:

اسم	القاب مشهور	کنیه	جایگاه	روز تولد	سال تولد	محل تولد	روز وفات	سال وفات	محل وفات	علت وفات	محل دفن
محمد بن عبدالله	رسول الله،‌ مصطفی، سیدالمرسلین، خاتم النبیین، رحمة للعالمین	ابوالقاسم وابوابراهیم	پیامبر اسلام	۱۲ یا ۱۷ ربیع‌الاول	۱ عام الفیل- ۵۶۹م	مکه	۲۸ صفر	۱۱ق-۶۳۲م	مدینه	مسمومیت یا مرگ طبیعی	مدینه
فاطمه	زهرا، صدیقه، بتول، سیدة نساء العالمین	ام ابیها، ام الائمه	مادر ائمه	۸ جمادی الثانی	۵ بعثت	مکه	۳ جمادی الثانی	۱۱ق	مدینه	به عقیده شیعیان به علت جراحتی که در جریان بیعت گرفتن برای خلافت ابوبکر بر او وارد شد، به شهادت رسید.	نامعلوم (در برخی منابع خانه آن حضرت، بین قبر و منبر پیامبر(ص) در مسجد النبی و قبرستان بقیع به عنوان محل دفن ذکر شده است.)
علی بن ابیطالب	امیرالمؤمنین	اباالحسن- ابوتراب ابوالسبطین	امام اول شیعیان	۱۳ رجب	۳۰ عام الفیل	مکه (کعبه)	۲۱ رمضان	۴۰ق	کوفه	با ضربت شمشیر ابن ملجم مرادی در محراب مسجد کوفه به شهادت رسید.	نجف
حسن بن علی	مجتبی	ابامحمد	امام دوم شیعیان	۱۵ رمضان	۲ یا ۳ق	مدینه	۲۸ صفر	۵۰ق	مدینه	به دست همسرش جعده دختر اشعث و به تحریک معاویه مسموم شد.	قبرستان بقیع
حسین بن علی	سید الشهداء	اباعبدالله	امام سوم شیعیان	۳ شعبان	۳ یا ۴ق	مدینه	۱۰ محرم عاشورا	۶۱ق	کربلا	در واقعه کربلا و جنگ با لشگریان یزید، به شهادت رسید.	کربلا
علی بن الحسین	سجاد، زین العابدین	اباالحسن	امام چهارم شیعیان	۵ شعبان	۳۸ق	مدینه	۲۵ محرم	۹۵ق	مدینه	به دستور ولید بن عبدالملک خلیفه اموی مسموم و شهید شد.	قبرستان بقیع
محمد بن علی	باقر العلوم	ابا جعفر	امام پنجم شیعیان	۱ رجب	۵۷ق	مدینه	۷ ذی الحجه	۱۱۴ق	مدینه	به دستور هشام بن عبدالملک خلیفه اموی مسموم و شهید شد.	قبرستان بقیع
جعفر بن محمد	صادق	اباعبدالله	امام ششم شیعیان	۱۷ ربیع‌الاول	۸۳ق	مدینه	۲۵ شوال	۱۴۸ق	مدینه	به دستور منصور خلیفه عباسی مسموم و شهید شد.	قبرستان بقیع
موسی بن جعفر	کاظم	اباالحسن	امام هفتم شیعیان	۷ صفر	۱۲۸ق	ابواء «میان مکه ومدینه»	۲۵ رجب	۱۸۳ق	کاظمین	به دستور هارون الرشید خلیفه عباسی مسموم و شهید شد.	کاظمین
علی بن موسی	رضا	اباالحسن	امام هشتم شیعیان	۱۱ ذی القعده	۱۴۸ق	مدینه	آخر صفر	۲۰۳ق	طوس مشهد	توسط مأمون خلیفه عباسی مسموم و شهید شد.	مشهد
محمد بن علی	تقی، جواد	اباجعفر	امام نهم شیعیان	۱۰ رجب	۱۹۵ ه‍.ق	مدینه	آخر ذی القعده	۲۲۰ ه‍.ق	کاظمین	به دستور معتصم خلیفه عباسی توسط همسرش ام فضل دختر مأمون مسموم و شهید شد.	کاظمین
علی بن محمد	هادی، نقی	اباالحسن	امام دهم شیعیان	۱۵ ذی‌الحجه یا ۲ رجب	۲۱۲ق	مدینه(صریا)	۳ رجب	۲۵۴ق	سامرا	به دستور المعتز بالله خلیفه عباسی مسموم و شهید شد.	سامرا
حسن بن علی	زکی، عسکری	ابامحمد	امام یازدهم شیعیان	۸ ربیع الثانی یا ۱۰ ربیع‌الثانی	۲۳۲ق	مدینه	۸ ربیع الاول	۲۶۰ق	سامرا	به دستور المعتمد بالله خلیفه عباسی مسموم و شهید شد	سامرا
محمد	مهدی، قائم، بقیة الله، اباصالح	اباالقاسم	امام دوازدهم شیعیان	۱۵ شعبان	۲۵۵ق	سامرا	آغاز امامت ۹ ربیع‌الاول ۲۶۰ق	ایشان زنده و از نظرها غایب است.

کتاب شناسی

کتابهایی با عناوینی مانند زندگینامه چهارده معصوم تدوین شده که برخی از آنها عبارتند از:

• زندگینامه چهارده معصوم علیهم السلام نوشته محسن خرازی.چاپ نخست کتاب از سوی موسسه در راه حق و چاپ دوم کتاب توسط انتشارات مسجد جمکران ۱‍۳۸۷ش. صورت گرفته است.
• زندگانی چهارده معصوم ترجمه کتاب اعلام الوری باعلام الهدی نوشته امین الاسلام طبرسی ترجمه شده توسط عزیزالله عطاردی.چاپ نخست کتاب توسط انتشارات کتابفروشی اسلامیه است.
• زندگانی چهارده معصوم نوشته حسین مظاهری چاپ اول کتاب توسط انتشارات پیام آزادی درسال ۱۳۷۸ش. است.

جستارهای وابسته

• اهل‌بیت(ع)
• عصمت امامان
• عصمت حضرت زهرا(س)
• امامان شیعه