وهب بن وهب
 آرامگاه شهدای کربلا | |
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | وهب بن عبدالله بن حباب کلبی |
| شهادت | ۶۱ق روز عاشورا |
| مدفن | کربلا |
| مشخصات دینی | |
| از یاران | امام حسین (ع) |
| فعالیت‌ها | شهادت در رکاب امام حسین (ع) |
وهب بن وهب یا وهب بن عبدالله بن حباب کلبی از شهدای واقعه کربلا و یاران امام حسین(ع). منابع وهب را جوانی مسیحی دانسته‌اند که به همراه مادرش به‌دست امام حسین(ع) مسلمان شد و همراه با امام به کربلا آمد و در روز عاشورا به شهادت رسید. وی از افرادی است که بیشتر منابع نامش را در فهرست شهدای کربلا آورده‌اند ولی درباره نسب و همچنین یک یا چند نفر بودنش اختلافاتی وجود دارد.
برخی نام وهب را متعلق به دو تن از شهیدان کربلا می‌دانند که یکی پسر وهب بوده و دیگری پسر عبدالله بن حباب، دیگران تنها از یک وهب در کربلا صحبت می‌کنند. برخی از نویسندگان نیز معتقدند فردی به نام وهب وجود خارجی نداشته است؛ این گروه به علت مشابهت گزارش‌های منابع درباره وهب با فرد دیگری از شهدای کربلا به نام عبدالله بن عمیر کلبی، این دو تن را یک نفر می‌دانند.
اختلافات در نام و نسب
بیشتر منابع نام وهب را در میان شهدای کربلا آورده ولی نام و نسب‌های متفاوتی برای او ذکر کرده‌اند، مانند:
- عده‌ای از نویسندگان شهدای کربلا، این نام را دو نفر دانسته‌اند: وهب بن وهب و وهب بن عبدالله کلبی.[۷]
- بعضی نیز همه این اسامی را یک نفر می‌دانند.[۸]
نظریه تحریف و اشتباه
برخی همه این اسامی را نتیجه تحریف و اشتباه دانسته و معتقدند که از اساس چنین فردی در واقعه عاشورا حضور نداشته است.[۹] بنا به تحقیق این نویسندگان، این فرد با تمام اسامی متفاوتش در واقع همان عبدالله بن عمیر کلبی است که در زمره شهدای کربلا بوده و در ردیف اصحاب قدیمی امام علی(ع) و امام حسین(ع) شمرده شده است و نیز نامش در زیارت الشهدا و زیارت رجبیه آمده است.[۱۰]
پژوهش‌های متأخرتر با قبول وجود مشابهت بین جریانات مرتبط با وهب و عبدالله بن عمیر، دو نفر بودن آن‌ها را نه تنها بعید نمی‌دانند بلکه با اشاره به تفاوت‌های بسیاری نیز که در شرح‌حال هر یک وجود دارد، احتمال آن‌را قوی‌تر نیز می‌دانند. مهم‌ترین تفاوت این دو در آن است که منابع وهب را نصرانی (مسیحی) مسلمان شده به دست امام حسین(ع) معرفی کرده‌اند در حالی‌که در شرح‌حال عبدالله بن عمیر آمده که وی از اصحاب قدیمی امام حسین(ع) بوده است.[۱۱]
ام‌وهب
ام وهب دختر عبد و از تیره نمر بن قاسط از شهیدان واقعه کربلا بوده و همسر عبدالله بن عمیر کلبی است. برخی او را مادر وهب بن وهب می‌دانند؛[۱۲] اما مطالعه منابع و مقایسه گزارش‌های مربوط به واقعه عاشورا درباره شهدا نشان می‌دهد که مادر وهب شخص دیگری بوده و ربطی به‌ام وهب همسر عبدالله بن عمیر ندارد.[۱۳]
جنگ و شهادت
به گزارش منابع وهب پس از از بُرَیر بن خُضَیر[۱۴] و یا زیاد بن مهاجر کندی[۱۵] و قبل از عمرو بن خالد ازدی[۱۶] یا مُسْلِم بن عَوْسَجِه اَسَدی[۱۷] و یا هلال بن حجاج[۱۸] به میدان جنگ رفت. درباره مبارزه او نقل‌هایی وجود دارد و گفته شده در میان نبرد به سمت مادر و همسرش بازگشته و از مادرش می‌پرسد که آیا از او راضی شده است یا نه؟ و در جواب، کشته شدن در راه حسین(ع) را شرط رضایت مادر می‌یابد.[۱۹] در این بازگشت مکالمات بین وهب و همسرش نیز نقل شده است.[۲۰]
درباره نحوه شهادت وهب نقل‌های مختلفی وجود دارد[۲۱] و با روایات مربوط به شهادت عبدالله بن عمیر کلبی مخلوط شده است. نقل‌هایی مانند اینکه همسرش نیز به میدان جنگ رفته، لباس او را گرفت و گفت بازنمی‌گردم تا با تو بمیرم و امام حسین(ع) وی را با وعده پاداش خیر در آخرت به خیمه‌ها باز گرداند[۲۲][یادداشت ۱] پس او نزد زنان بازگشت. گفته شده وهب دوازده نفر پیاده و نوزده نفر سواره را از سپاه ابن سعد کشته است[۲۳] او اسیر شد با دستور عمر سعد گردنش را زدند و سپس سرش را به سمت سپاه امام حسین(ع) پرتاب کردند.[۲۴]
در رسانه
داستان وهب در قسمت هفدهم از مجموعه تلویزیونی مختارنامه در ۲۲ دقیقه به تصویر کشیده شده است.[۲۵] حامد میرباقری در این مجموعه نقش وهب را ایفا نموده است.[۲۶] مختارنامه، مجموعه‌ای تلویزیونی به کارگردانی داود میرباقری است که به زندگی و قیام مختار ثقفی پس از حادثه عاشورا پرداخته و در سال ۱۳۸۹ش از شبکه اول سیما جمهوری اسلامی ایران پخش شد.
پانویس
- ↑ صدوق، امالی، ۱۳۷۶ش، ص۱۶۱.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۵، ص۱۶.
- ↑ ابن طاووس، لهوف، ۱۳۵۳ش، ص۱۰۵.
- ↑ ابن‌اعثم کوفی، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج ۵،ص۱۰۴.
- ↑ ابن‌شهرآشوب، المناقب، نشر علامه، ج۴، ص۱۰۱.
- ↑ خوارزمی، مقتل‌الحسین، ۱۴۲۳ق، ج۲،ص ۱۵.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۵، ص۱۶ و ج۴۴، ص۳۲۰.
- ↑ موسوی زنجانی، وسیلة‌الدارین، بی‌تا، ص۲۰۳.
- ↑ گروهی از تاریخ‌پژوهان، مقتل جامع سید الشهدا، ۱۳۸۹ش، ج۱،ص ۷۶.
- ↑ شوشتری، قاموس الرجال، ۱۴۲۲ق، ج۱۰، ص۴۴۸.
- ↑ محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام حسین، ۱۳۸۸ش، ج۶، ص۳۸۱.
- ↑ شمس‌الدین، یاران حسین(ع)، ۱۳۸۵ش، ص۱۱۲.
- ↑ ناظم‌زاده قمی، اصحاب امام حسین، ۱۳۹۰ش، ص۵۹۷(پاورقی).
- ↑ ابن طاووس، لهوف، ۱۳۵۳ش، ص۱۰۵؛ ابن‌اعثم کوفی، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۱۰۴؛ ابن‌شهرآشوب،المناقب، نشر علامه، ج۴، ص۱۰۱.
- ↑ صدوق،امالی، ۱۳۷۶ش، ص۱۶۱.
- ↑ ابن‌اعثم کوفی، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۱۰۵؛ ابن‌شهرآشوب، المناقب، نشر علامه، ج۴، ص۱۰۱.
- ↑ ابن طاووس، لهوف، ۱۳۵۳ش، ص۱۰۵.
- ↑ صدوق، امالی، ۱۳۷۶ش، ص۱۶۱.
- ↑ قمی، نفس المهموم، ۱۳۷۹ش، ص۲۵۸-۲۵۹؛ خوارزمی، مقتل‌الحسین، ۱۳۸۱ش، ۱۴۲۳ق، ج۲،ص ۱۶.
- ↑ خوارزمی، مقتل‌الحسین، ۱۴۲۳ق، ج۲،ص ۱۶.
- ↑ مقایسه کنید: صدوق، امالی، ۱۳۷۶ش، ص۱۶۱ و نفس المهموم، ۱۳۷۹ش، ص۲۵۸-۲۵۹ و خوارزمی، مقتل‌الحسین، ۱۴۲۳ق، ج۲، ص ۱۶.
- ↑ ابن طاووس، لهوف، ۱۳۵۳ش، ص۱۰۶.
- ↑ قمی، نفس المهموم، ۱۳۷۹ش، ص۲۵۹.
- ↑ صدوق، امالی، ۱۳۷۶ش، ص۱۶۱؛ خوارزمی، مقتل الحسین، ۱۴۲۳ق، ج۲، ص ۱۵.
- ↑ شهادت "وهب نصرانی" فردا شب در مختارنامه، خبرگزاری ابنا.
- ↑ گفت‌وگو با حامد میرباقری، خبرگزاری ایسنا.
یادداشت
- ↑ مقایسه کنید با این روایت طبری از جنگ عبدالله بن عمیر کلبی: «همسرش ام‌وهب عمودی برداشت و به سوی او رفت. عبدالله می‌خواست او را به سوی خیمه برگرداند ولی او لباس شوهرش را گرفته بود و می‌گفت: تو را رها نمی‌کنم تا همراه تو به شهادت برسم. در این هنگام امام حسین(ع) او را صدا زد و فرمود: خدا از جانب اهل بیت به شما جزای خیر دهد. برگرد (خدا تو را رحمت کند) و نزد زنان بنشین که جنگیدن بر زنان واجب نیست.» (طبری، تاریخ الامم و الملوک، الناشر : دار التراث، ج۵، ص۴۳۰.)
منابع
- ابن‌اعثم کوفی، محمد بن علی، الفتوح، بیروت، دارالاضواء، لبنان، ۱۴۱۱ق.
- ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی، المناقب، مصحح: هاشم رسولی و محمد حسین آشتیانی، قم، نشر علامه، ایران، بی‌تا.
- ابن طاووس، علی بن موسی، لهوف علی قتلی الطفوف، مترجم: احمد فهری زنجانی، تهران، انتشارات جهان، ایران، ۱۳۵۳ش.
- خوارزمی، موفق بن احمد، مقتل الحسین(ع)، محقق: محمد سماوی، قم، انوارالهدی، ایران، ۱۴۲۳ق.
- شمس‌الدین، محمدمهدی، یاران حسین(ع)، مترجم: محمدباقر معموری، انتشارات کلمةالحق، ۱۳۸۵ش.
- شوشتری، محمدتقی، قاموس الرجال (جلددهم)، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه، ایران، ۱۴۲۲ق.
- «شهادت "وهب نصرانی" فردا شب در مختارنامه»، خبرگزاری ابنا، تاریخ درج مطلب: ۲۹ دی ۱۳۸۹ش، تاریخ مشاهده: ۸ آبان ۱۳۹۶ش.
- صدوق، محمد بن علی، امالی، مترجم: محمدباقر کمره‌ای،تهران، کتابچی، ایران، ۱۳۷۶ش.
- قمی، شیخ عباس، نفس المهموم، قم، مکتبة الحیدر، ایران، ۱۳۷۹ش.
- گروهی از تاریخ‌پژوهان، مقتل جامع سید شهدا، زیر نظر مهدی پیشوایی، قم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، ایران، ۱۳۸۹ش.
- «گفت‌وگو با حامد میرباقری»،خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۲۶ آذر ۱۳۹۱ش، تاریخ مشاهده: ۸ آبان ۱۳۹۶ش.
- محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامه امام حسین بر پایه قرآن حدیث و تاریخ، مترجم: عبدالهادی مسعودی، قم، دارالحدیث، ایران، ۱۳۸۸ش.
- مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، مصحح: محمدباقر محمودی و دیگران، بیروت،دار احیاء التراث العربی، لبنان، ۱۴۰۳ق.
- موسوی زنجانی، وسیلة‌الدارین فی انصار الحسین، بی‌جا، بی‌تا.
- ناظم زاده قمی، سید اصغر، اصحاب امام حسین از مدینه تا کربلا، قم، بوستان کتاب، ایران، ۱۳۹۰ش.