علی انسانی

علی انسانی

اطلاعات
زمینه فعالیت	شعر آئینی
ملیت	ایران
تاریخ تولد	۱۵ خرداد ۱۳۲۶ش
محل تولد	کاشان
محل زندگی	تهران
دیوان اشعار	دل سنگ آب شد، یک دم، گلاب و گل

مداحی علی انسانی در حسینیه معلیٰ

علی انسانی مشهور به حاج علی انسانی شاعر و مداح اهل‌بیت(ع) که از او به‌عنوان یکی از بزرگان شعر آئینی در ایران یاد شده است. بسیاری از مداحان اهل‌بیت(ع) در مدیحه‌خوانی و روضه‌های خود از سروده‌های او استفاده می‌کنند. وی از جمله شاعرانی است که در محفل شعر آیت‌الله خامنه‌ای حضور داشته است.

علی انسانی در ۱۵ خرداد ۱۳۲۶ش در کاشان به‌دنیا آمد. او در شش‌سالگی به‌همراه خانواده به تهران آمد و بعد از مدتی به کار در بازار تهران مشغول شد. گفته شده است که او از ۱۶ سالگی سرودن شعر را آغاز کرد. سبک اشعار او را غالباً آمیزه‌ای از سبک هندی و عراقی برشمرده‌اند. از جمله موضوعات اشعار او را امام حسین(ع) و واقعه کربلا، اخلاق، شهادت و مقاومت دانسته‌اند.

علی انسانی توجه ویژه‌ای به واقعۀ مباهله پیامبر(ص) با مسیحیان نجران دارد و آن را عیدی در حد عید غدیر می‌داند که بایستی احیاء گردد. به گفتۀ غلامعلی حداد عادل رئیس فرهنگستان زبان فارسی، خصوصیت شعر علی انسانی این است که عواطف و احساسات شیعه را در زبان فارسی امروزی ریخته است. در شانزدهمین جشنواره بین‌المللی شعر فجر در سال ۱۴۰۰ش، نشان درجه یک هنری (معادل با مدرک دکترا) از سوی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به علی انسانی اعطا شد.

از اساتید وی به این افراد اشاره شده است: محمدعلی فَتای تبریزی، علی‌اکبر خوشدل تهرانی، مهرداد اَوِستا، سید محمدعلی ریاضی یزدی، مشفق کاشانی، سید کریم امیری فیروزکوهی و خلیل سامانی متخلص به موج. مداحانی همچون محمد نوروزی، احمد واعظی و سید مهدی میرداماد نیز از جمله شاگردان او به شمار می‌روند.

علی انسانی کتاب‌های متعددی در زمینۀ شعر آئینی منتشر کرده است. «گلاب و گل»، «دل سنگ آب شد» و «یک دَم» مجموعۀ اشعار آئینی او و کتاب‌های «چراغ‌ صاعقه» و «یک عمر»، برگزیدۀ اشعار آئینی دیگر شاعران است. او همچنین منظومۀ «حماسۀ عاشورایی چهار باغ فردوس»، سرودۀ الهامی کرمانشاهی (شاعر دوران قاجار) را تصحیح کرده است. کتاب «رخصت؛ مرام‌نامه ورزش زورخانه‌ای(باستانی)» نیز از دیگر آثار اوست که در شانزدهمین جشنواره بین‌المللی شعر فجر بخاطر این اثر از علی انسانی تجلیل شد.

نمونه اشعار

دشتِ شراره[از غزل]

بیش از ستاره زخم و فلک در نظاره بود

دامان آسمان ز غمش پر ستاره بود

لازم نبود آتش سوزان به خیمه ها

دشتی ز سوز سینۀ زینب شراره بود

می خواست تا ببوسد و برگیردش زخاک

قرآن او، ورق ورق و پاره پاره بود

یک خیمه نیم سوخته، شد جای صد اسیر

چیزی که ره نداشت درآن خیمه، چاره بود

در زیر پای اسب، دو کودک ز دست رفت

چون کودکان پیاده و دشمن سواره بود

آزاد گشت آب، ولیکن هزار حیف!

شد شیردار مادر و، بی‌شیرخواره بود

چشمی برآنچه رفت به غارت،نداشت کس

اما دل رباب، پی گاهواره بود

یک طفل با فرات کمی حرف زد ولی

نشنید کس که حرف زدن با اشاره بود

یک رُخ نمانده بود که سیلی نخورده بود

در پشت ابر، چهرۀ هر ماهپاره بود

از دست‌ها مپرس که با گوش‌ها چه کرد

از مُشت‌ها بپرس که با گوشواره بود

عازم بزم وصال: در رثای قاسم بن حسن(ع)[از غزل]

این گُلِ‌تر ز چه باغی‌ست که لب خشکیده‌ست؟

نو شکفته‌ست و به هر غنچه لبش خندیده‌ست

روبرو همچو دو مصراع، دو ابرویش بین

شاه بیت است و حق از شعر حَسَن بگزیده‌ست

دید چون مشتری‌اش ماه شب چاردهم

«سیزده بار زمین دور قدش گردیده‌ست»

عازم بزم وصال است، و حسن نیست دریغ!

تا که در حُسن ببیند چه بساطی چیده‌ست

سیزده آیه فقط سورۀ عمرش دارد

نام اخلاص بر این سوره، وفا بخشیده‌ست

حسرتِ پاش به چشمان رکاب است هنوز

این نهالی‌ست که بر سرو، قدش بالیده‌ست

سینه شد مِجْمَر و اسپند، ز دل، مادر ریخت

تا قیامت قد خود دید کفن پوشیده‌ست

گفت شرمندۀ احسان عمویم همه عمر

او که پیش از پسر خویش مرا بوسیده‌ست

تن چاکش به حرم برد عمو، عمّه بگفت:

خشک، آن دست که این لالۀ‌تر را چیده‌ست

پیوند به بیرون

• ماجرای کتک‌کاری حاج علی انسانی با شعبان بی‌مخ
• اشعار علی انسانی