احمد مهدوی دامغانی
 | |
| شناسنامه | |
|---|---|
| زادروز | ۱۳ شهریور سال ۱۳۰۵ش |
| شهر تولد | مشهد |
| کشور تولد | ایران |
| تاریخ درگذشت | ۲۷ خرداد سال۱۴۰۱ش |
| شهر درگذشت | فیلادلفیا |
| کشور درگذشت | آمریکا |
| آرامگاه | رواق دارالحجه در حرم امام رضا |
| دین | اسلام |
| مذهب | شیعه امامیه |
| پیشه | استاد دانشگاه |
| اطلاعات علمی و مذهبی | |
| اساتید | میرزا مهدی اصفهانی، محمدتقی آملی و میرزا مهدی آشتیانی |
احمد مهدوی دامغانی (۱۳۰۵–۱۴۰۱ش) مجتهد، نویسنده، و پژوهشگر، کارشناس ادبیات فارسی و عرب، و استاد پیشین دانشگاه تهران و دانشگاه هاروارد بود. او سابقه ریاست بر کانون سردفتران اسناد رسمی ایران را داشته است و پس از انقلاب اسلامی در ایران، به کشور امریکا مهاجرت کرد و تا پایان عمر در آنجا ماند.
جایگاه و اهمیت
احمد مهدوی دامغانی، فرزند محمدکاظم مهدوی دامغانی، یکی از عالمان دینی و مراجع تقلید در شهر مشهد و حوزه علمیه خراسان بود.[۱] پدرش استاد کسانی چون سید علی سیستانی، حسین وحید خراسانی، محمدتقی شریعتی، محمد واعظزاده خراسانی و حسنعلی مروارید بود.[۲]
احمد مهدوی دامغانی نیز پس از تحصیلات حوزوی و دانشگاهی، از عالمان و دانشمندانی چون حائری سمنانی، سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی،[۳] عبدالحمید بدیع‌الزمانی و سید کریم امیری فیروزکوهی، اجازه نقل روایت یا اجازه ادبی کسب کرد.[۴]
دامغانی سالها در دانشگاه هاروارد و دانشگاه پنسیلوانیا مشغول به تدریس در مقطع دکترا و پسا دکترا در رشته‌های ادبیات عرب، ادبیات فارسی، کلام، فقه و برخی علوم اسلامی بود.[۵] او با وجود عدم حضور در ایران، از سال ۱۳۹۲ش عضو شورای عالی علمی دایرةالمعارف بزرگ اسلامی بود و با این نهاد علمی همکاری داشت.[۶]
زندگی
احمد مهدوی دامغانی در ۱۳ شهریور ۱۳۰۵ در محله نوغان شهر مشهد به دنیا آمد.[۷] او علوم دینی را در مشهد فراگرفت. از استادان او در حوزه علمیه می‌توان به پدرش محمدکاظم مهدوی دامغانی، میرزا مهدی اصفهانی، محمدرضا خدایی دامغانی، محمدرضا خانرودی ترابی، محمدعلی مدرسی خیابانی، محمدتقی آملی، محمد روحانی، میرزا مهدی آشتیانی و اکبر داناسرشت اشاره کرد. او همچنین نزد بدیع‌الزمان فروزانفر و محمدتقی نیشابوری نیز ادبیات را آموخت. از هم دوره‌های مهدوی در حوزه علمیّه مشهد، می‌توان به: محمدجعفر جعفری لنگرودی، کاظم مدیرشانه چی، محمد واعظزاده، عبدالجواد فلاطوری، سید جعفر سیدان، سید علی سیستانی، اشاره کرد.[۸]
احمد مهدوی دامغانی در سال ۱۳۲۷ در دانشگاه تهران، اولین مدرک لیسانس خود را در رشته الهیات کسب کرد.[۹] دامغانی موفق شد تا در دانشگاه تهران، مقاطع لیسانس، فوق‌لیسانس و دکترای خود را بگذراند و در همان دانشگاه شروع به تدریس نماید. او بعداً به دانشگاه مادرید در اسپانیا رفته و برای مدت کوتاهی به تدریس فقه و ادبیات فارسی و عربی مشغول شد. او که پیش از عزیمت به اسپانیا مدتی را به عنوان سردفتردار اسناد رسمی در تهران مشغول بود، پس از بازگشت به ایران[۱۰] و از سال ۱۳۵۴ رئیس کانون سردفتران اسناد رسمی ایران شد.[۱۱]
مهدوی دامغانی مدتی پس از انقلاب اسلامی ایران، به اتهام «تبلیغ اسلام آریامهری در دانشگاه مادرید و دعوت نکردن سردفتران به اعتصاب و همکاری با رژیم پهلوی در زمان انقلاب» بازداشت و محاکمه شد. دامغانی چند ماه را در زندان اوین گذراند و سرانجام توسط دادگاه تبرئه و از زندان آزاد شد.[۱۲] احمد مهدوی دامغانی از سال ۱۳۶۶ش از ایران به آمریکا عزیمت کرد و تا پایان عمر در آنجا ماند. با وجود مهاجرت او به آمریکا ولی هیچگاه ارتباط خود را با ایران قطع ننمود و در بسیاری از مجلات ایران می‌نوشت.[۱۳]
درگذشت
مهدوی دامغانی در جمعه ۲۷ خرداد ۱۴۰۱ش در بیمارستانی در فیلادلفیا، آمریکا درگذشت.[۱۴] پیکر وی بامداد یکشنبه ۵ تیر ۱۴۰۱ش به ایران وارد و دوشنبه ۶ تیر ۱۴۰۱ش در حرم امام رضا تشییع و در رواق دارالحجة به خاک سپرده شد.[۱۵] پس از درگذشت او، افراد بسیاری درگذشتش را تسلیت گفتند. از این میان می‌توان به سید علی سیستانی،[۱۶] محمدجواد علوی بروجردی،[۱۷] علی کریمی جهرمی،[۱۸] سید ابراهیم رئیسی،[۱۹] سید محمد خاتمی،[۲۰] احمد مروی،[۲۱] محمدجواد ظریف،[۲۲] حسن روحانی،[۲۳] حسین امیرعبدالهیان،[۲۴] علی‌اکبر ولایتی[۲۵] و دفاتر لطف‌الله صافی گلپایگانی[۲۶] و حسینعلی منتظری اشاره کرد.[۲۷] مرکز اسلامی و فرهنگی شمال کالیفرنیا نیز در پیامی، درگذشت او را تسلیت گفت.[۲۸]
آثار
مجلات متعدد علمی و اجتماعی در صدد چاپ مقاله‌های او بودند.[۲۹] از او چند مجموعه مقاله با نام‌های «حاصل اوقات»، «مقالاتی در حدیث دیگران»، «یاد یاران و قطره‌های باران»، «یاد عزیزان در برگریزان» و «در برف پیری» منتشر شده است. بیشتر این مجموعه مقالات به اهتمام علی محمّد سجّادی و سعید واعظ آماده نشر شده‌اند.[۳۰] از احمد مهدوی دامغانی، آثار تألیفی متعددی منتشر شده است که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- از علی آموز اخلاص عمل[۳۱]
- رساله دربارهٔ خضر[۳۲]
- شاهدخت والاتبار شهربانو[۳۳]
- در باغ روشنایی، گزیده حقیقت‌الحقیقه[۳۴]
- گزیده‌ای از شعر سعدی به زبان عربی و برگردان به نثر فارسی[۳۵]
- مآخذ ابیات عربی کلیله و دمنه[۳۶]
- مآخذ ابیات عربی مرزبان‌نامه[۳۷]
دامغانی علاوه بر تألیف، به تحقیق و تصحیح آثار گذشتگان نیز اهتمام داشته است. از جمله آثار او در این دسته می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کشف الحقائق نَسَفی[۳۸]
- المَجدی فی أنساب الطّالبیّین[۳۹]
- نَسمةالسَّحر بذکر من تشیَّع و شعر[۴۰]
- دیوان خازن (عبداللّٰه بن احمد خازن)[۴۱]
- الوحشیات (ابوتمام)[۴۲]
منبع‌شناسی
کتاب آیینه در برابر خورشید به کوشش سیدحسین حسینی نورزاد و سید محسن علوی زاده در اسفند ۱۳۹۹ توسط انتشارات نی که به دیدار و شناخت زندگی دکتر احمدمهدوی دامغانی اختصاص دارد، منتشر شد. در این اثر، یک زندگی‌نامه مفصل از دامغانی به نقل از خود او در قالب چند مصاحبه نوشته شده است.[۴۳] کتاب «دکتر احمد مهدوی دامغانی و میراث ادبی و فرهنگی» اثر منصور رستگار فسایی، «سایه سرو» اثر میثم کرمی و «حاصل اوقات» اثر سید علیمحمد سجادی، از یادنامه‌هایی است که به زندگی و شخصیت مهدوی دامغانی پرداخته است. انتشارات دی گرویتر نیز کتابی با عنوان Essays in Islamic Philology, History, and Philosophy «اقیانوس تعلیم و تربیت» به مناسبت ۹۰ سالگی مهدوی دامغانی در برلین پایتخت آلمان چاپ کرده است.[۴۴] در مرداد ۱۴۰۱، مراسم بزرگداشتی برای وی در ایران برگزار شد و در آن مراسم از کتاب «گلشن معنا» اثر دامغانی، پرده‌برداری شد.[۴۵]
پانویس
- ↑ «پیکر مرحوم مهدوی دامغانی فردا در حرم امام رضا (ع) به خاک سپرده می‌شود»، خبرگزاری شفقنا.
- ↑ طالبیان شریف، «حیات علمی و معنوی دکتر احمد مهدوی دامغانی»، ۱۴۰۱ش، ص۲۱.
- ↑ فاضل بیرجندی، «احمد مهدوی دامغانی و میراث او»، ۱۴۰۱ش، ص۳۳–۳۴.
- ↑ «استجازه؛ اجازات ادبی و روایی احمد مهدوی دامغانی»، خبرگزاری مهر.
- ↑ «پیکر مرحوم مهدوی دامغانی فردا در حرم امام رضا (ع) به خاک سپرده می‌شود»، خبرگزاری شفقنا.
- ↑ «احمد مهدوی دامغانی»، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ علوی‌زاده و حسینی نورزاده، آینه‌داران آفتاب، ۱۳۹۹ش، ص۲۰.
- ↑ ذوالفقاری، «حضرت استاد احمد مهدوی دامغانی، گنج زری بود در این خاکدامن»، ۱۴۰۱ش، ص۲۰۴.
- ↑ «پیکر مرحوم مهدوی دامغانی فردا در حرم امام رضا (ع) به خاک سپرده می‌شود»، خبرگزاری شفقنا.
- ↑ فاضل بیرجندی، «احمد مهدوی دامغانی و میراث او»، ۱۴۰۱ش، ص۳۳–۳۴.
- ↑ فاضل بیرجندی، «احمد مهدوی دامغانی و میراث او»، ۱۴۰۱ش، ص۳۳–۳۴.
- ↑ «مهدوی دامغانی؛ ادیب و فقیه و استادی که در دادگاه انقلاب محاکمه شد»، خبرگزاری عصرایران.
- ↑ «احمد مهدوی دامغانی، متهم به «تبلیغ اسلام آریامهری» در آمریکا درگذشت»، بی‌بی‌سی فارسی.
- ↑ «رفتگان در تبعید؛ موج سواری حکومت با مرگ نویسندگان»، بی‌بی‌سی فارسی.
- ↑ «پیکر مرحوم مهدوی دامغانی در حرم مطهر رضوی تشییع شد»، خبرگزاری تسنیم.
- ↑ هیئت تحریریه، «پیام‌های تسلیت و همدردی به مناسبت رحلت دکتر احمد مهدوی دامغانی»، ۱۴۰۱ش، ص۳–۱۰.
- ↑ «آیت الله علوی بروجردی: مرحوم مهدوی دامغانی بحق پشتوانه استوار برای شیعیان آمریکا و مرجعی گرانبها برای اهل فضل بود»، خبرگزاری شفقنا.
- ↑ «پیام تسلیت آیت الله کریمی جهرمی درپی درگذشت دکتر مهدوی دامغانی»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ هیئت تحریریه، «پیام‌های تسلیت و همدردی به مناسبت رحلت دکتر احمد مهدوی دامغانی»، ۱۴۰۱ش، ص۳–۱۰.
- ↑ «پیام تسلیت سید محمد خاتمی در پی درگذشت دکتر مهدوی دامغانی»، خبرگزاری شفقنا.
- ↑ هیئت تحریریه، «پیام‌های تسلیت و همدردی به مناسبت رحلت دکتر احمد مهدوی دامغانی»، ۱۴۰۱ش، ص۳–۱۰.
- ↑ «ظریف در پیامی درگذشت دکتر مهدوی دامغانی را تسلیت گفت»، خبرگزاری شفقنا.
- ↑ «پیام تسلیت حسن روحانی درپی درگذشت مرحوم مهدوی دامغانی»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ «امیرعبداللهیان درگذشت دکتر مهدوی دامغانی را تسلیت گفت»، خبرگزاری شفقنا.
- ↑ «ولایتی در پی درگذشت احمد مهدوی دامغانی تسلیت گفت»، خبرگزاری شفقنا.
- ↑ هیئت تحریریه، «پیام‌های تسلیت و همدردی به مناسبت رحلت دکتر احمد مهدوی دامغانی»، ۱۴۰۱ش، ص۳–۱۰.
- ↑ «پیام بیت آیت الله منتظری در پی درگذشت احمد مهدوی دامغانی»، خبرگزاری شفقنا.
- ↑ هیئت تحریریه، «پیام‌های تسلیت و همدردی به مناسبت رحلت دکتر احمد مهدوی دامغانی»، ۱۴۰۱ش، ص۳–۱۰.
- ↑ فاضل بیرجندی، «احمد مهدوی دامغانی و میراث او»، ۱۴۰۱ش، ص۳۳–۳۴.
- ↑ «پیکر مرحوم مهدوی دامغانی فردا در حرم امام رضا (ع) به خاک سپرده می‌شود»، خبرگزاری شفقنا.
- ↑ «پیکر مرحوم مهدوی دامغانی فردا در حرم امام رضا (ع) به خاک سپرده می‌شود»، خبرگزاری شفقنا.
- ↑ «پیکر مرحوم مهدوی دامغانی فردا در حرم امام رضا (ع) به خاک سپرده می‌شود»، خبرگزاری شفقنا.
- ↑ فاضل بیرجندی، «احمد مهدوی دامغانی و میراث او»، ۱۴۰۱ش، ص۳۵.
- ↑ «پیکر مرحوم مهدوی دامغانی فردا در حرم امام رضا (ع) به خاک سپرده می‌شود»، خبرگزاری شفقنا.
- ↑ «احمد مهدوی دامغانی، متهم به «تبلیغ اسلام آریامهری» در آمریکا درگذشت»، بی‌بی‌سی فارسی.
- ↑ فاضل بیرجندی، «احمد مهدوی دامغانی و میراث او»، ۱۴۰۱ش، ص۳۵.
- ↑ فاضل بیرجندی، «احمد مهدوی دامغانی و میراث او»، ۱۴۰۱ش، ص۳۵.
- ↑ ذوالفقاری، «حضرت استاد احمد مهدوی دامغانی، گنج زری بود در این خاکدامن»، ۱۴۰۱ش، ص۲۰۱.
- ↑ ذوالفقاری، «حضرت استاد احمد مهدوی دامغانی، گنج زری بود در این خاکدامن»، ۱۴۰۱ش، ص۲۰۱.
- ↑ فاضل بیرجندی، «احمد مهدوی دامغانی و میراث او»، ۱۴۰۱ش، ص۳۵.
- ↑ ذوالفقاری، «حضرت استاد احمد مهدوی دامغانی، گنج زری بود در این خاکدامن»، ۱۴۰۱ش، ص۲۰۱.
- ↑ ذوالفقاری، «حضرت استاد احمد مهدوی دامغانی، گنج زری بود در این خاکدامن»، ۱۴۰۱ش، ص۲۰۱.
- ↑ نجاتی، «آیینه در برابر خورشید»، ۱۴۰۱ش، ص۴۳–۴۴.
- ↑ ذوالفقاری، «حضرت استاد احمد مهدوی دامغانی، گنج زری بود در این خاکدامن»، ۱۴۰۱ش، ص۲۰۵.
- ↑ «مهدوی دامغانی به دانشگاه "هاروارد" اعتبار خاصی بخشید»، خبرگزاری ایسنا.
منابع
- «آیت الله علوی بروجردی: مرحوم مهدوی دامغانی بحق پشتوانه استوار برای شیعیان آمریکا و مرجعی گرانبها برای اهل فضل بود»، خبرگزاری شفقنا، تاریخ درج مطلب: ۲۸ خرداد ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ش.
- «احمد مهدوی دامغانی»، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، تاریخ درج مطلب: بی‌تا، تاریخ بازدید: ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ش.
- «احمد مهدوی دامغانی، متهم به «تبلیغ اسلام آریامهری» در آمریکا درگذشت»، بی‌بی‌سی فارسی، تاریخ درج مطلب: ۲۸ خرداد ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ش.
- «استجازه؛ اجازات ادبی و روایی احمد مهدوی دامغانی»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۸ مرداد ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ش.
- «امیرعبداللهیان درگذشت دکتر مهدوی دامغانی را تسلیت گفت»، خبرگزاری شفقنا، تاریخ درج مطلب: ۲۸ خرداد ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ش.
- «پیام بیت آیت الله منتظری در پی درگذشت احمد مهدوی دامغانی»، خبرگزاری شفقنا، تاریخ درج مطلب: ۲۹ خرداد ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ش.
- «پیام تسلیت آیت الله کریمی جهرمی درپی درگذشت دکتر مهدوی دامغانی»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۲۹ خرداد ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ش.
- «پیام تسلیت حسن روحانی درپی درگذشت مرحوم مهدوی دامغانی»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۲۹ خرداد ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ش.
- «پیام تسلیت سید محمد خاتمی در پی درگذشت دکتر مهدوی دامغانی»، خبرگزاری شفقنا، تاریخ درج مطلب: ۲۸ خرداد ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ش.
- «پیکر مرحوم مهدوی دامغانی در حرم مطهر رضوی تشییع شد»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۶ تیر ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ش.
- «پیکر مرحوم مهدوی دامغانی فردا در حرم امام رضا(ع) به خاک سپرده می‌شود»، خبرگزاری شفقنا، تاریخ درج مطلب: ۵ تیر ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ش.
- ذوالفقاری، حسن، «حضرت استاد احمد مهدوی دامغانی، گنج زری بود در این خاکدامن»، فرهنگ قومس، شماره ۷۰، ۱۴۰۱ش.
- «رفتگان در تبعید؛ موج سواری حکومت با مرگ نویسندگان»، بی‌بی‌سی فارسی، تاریخ درج مطلب: ۱۲ شهریور ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ش.
- طالبیان شریف، حسن، «حیات علمی و معنوی دکتر احمد مهدوی دامغانی»، فرهنگ قومس، شماره ۷۱، ۱۴۰۱ش.
- «ظریف در پیامی درگذشت دکتر مهدوی دامغانی را تسلیت گفت»، خبرگزاری شفقنا، تاریخ درج مطلب: ۲۸ خرداد ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ش.
- علوی‌زاده، سید محسن و سید حسین حسینی نورزاده، آینه در برابر خورشید، به کوشش بهمن کریمی، تهران، نشرنی، ۱۳۹۹ش.
- فاضل بیرجندی، محمود، «احمد مهدوی دامغانی و میراث او»، فرهنگ قومس، شماره ۷۱، ۱۴۰۱ش.
- «مهدوی دامغانی به دانشگاه «هاروارد» اعتبار خاصی بخشید»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۵ مرداد ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ش.
- «مهدوی دامغانی؛ ادیب و فقیه و استادی که در دادگاه انقلاب محاکمه شد»، خبرگزاری عصرایران، تاریخ درج مطلب: ۲۸ خرداد ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ش.
- نجاتی، رحمت‌الله، «آیینه در برابر خورشید دیدار و شناخت زندگی استاد دکتر احمد مهدوی دامغانی»، فرهنگ قومس، شماره ۷۱، ۱۴۰۱ش.
- «ولایتی در پی درگذشت احمد مهدوی دامغانی تسلیت گفت»، خبرگزاری شفقنا، تاریخ درج مطلب: ۲۸ خرداد ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ش.
- هیئت تحریریه، «پیام‌های تسلیت و همدردی به مناسبت رحلت دکتر احمد مهدوی دامغانی»، فرهنگ قومس، شماره ۷۱، ۱۴۰۱ش.