پرش به محتوا

صامت بروجردی

از ویکی شیعه
صامت بروجردی
مقبره صامت بروجردی
مقبره صامت بروجردی
اطلاعات
نام کاملمحمدباقر صامت بروجردی
زمینه فعالیتشعر
ملیتایران
تاریخ تولد۱۲۶۳ق
محل زندگیبروجرد
تاریخ درگذشت۱۳۳۳ق
محل دفنبروجرد
مذهبشیعه
پیشهشاعر
تخلصصامت
علت شهرتمنقبت‌گویی اهل‌بیت(ع)


صامت بروجردی (۱۲۶۳–۱۳۳۱ق) شاعر شیعه و مرثیه‌سرای دوره قاجار بوده است. بیشتر آثار صامت بروجردی مَناقب (فضیلت‌خوانی) و مَراثی (سوگ‌خوانی) اهل‌بیت(ع) است. اشعار وی در مدح خاندان پیامبر(ص) مورد توجه و استفاده دوست‌داران اهل‌بیت(ع) قرار گرفته است.

زندگی‌نامه

محمدباقر بروجردی متخلص به صامت در سال ۱۲۶۳ق در بروجرد متولد شد و در سال ۱۳۳۱ق در سن ۶۸ سالگی درگذشت و پیکر او در زادگاهش در گورستان کوی صوفیان به خاک سپرده شد.[۱] این گورستان پس از دفن صامت به نام این شاعر، صامتیه نامیده می‌شود.[نیازمند منبع] او را مردی فاضل و پرهیزکار توصیف کرده‌اند که ویژگی‌های اخلاقی او بین مردم مشهور بود.[۲] وی در بازار با سَقَط‌فروشی (خرده‌فروشی) امرار معاش می‌کرد. گفته شده او فن شعر را از عبدالمجید نوائی فرا گرفت.[۳]

از پیشگامان شعر آیینی

صامت بروجردی را از شاعران پیشگام شعر آیینی[۴] در قرن سیزدهم و چهاردهم قمری معرفی کرده‌اند.[۵] دیوان صامت حاوی مضامین آیینی و مدح و مرثیه درباره اهل‌بیت(ع) است.[۶] مناقب و مراثی صامت را در عین سادگی دارای متانت و رسایی لفظی و معنوی دانسته‌اند.[۷] به‌گفته محمدعلی مجاهدی، منظومه‌های آیینی صامت بروجردی به‌ویژه مَراثی عاشورایی او بازتاب چشمگیری در محافل دینی و هیئت‌های مذهبی داشته است.[۸]

طبع شعر صامت بروجردی را رسا و توانا توصیف کرده‌اند.[۹] وی از شیوه کلامی سبک عراقی در سرودن آثارش استفاده کرده است.[۱۰] صامت از انواع شعر[۱۱] مانند قصیده، غزل، مثنوی، ترجیع‌بند و رباعی استفاده کرده است.[۱۲] اشعار وی در ردیف معاصران وی مانند عبدالمجید نوائی بروجردی (درگذشت: ۱۳۱۳ق)، وفایی شوشتری (درگذشت: ۱۳۴۲ق) و عبدالجواد جودی خراسانی است.[۱۳]

منظومه گلشن زهرا و کتاب ریاض الشّهاده از او است.[۱۴] دیوان صامت بروجردی بارها به چاپ رسیده و حاوی انواع قالب‌های شعری در موضوعات آیینی است.[۱۵] مجموعه اشعار او در کلیات دوازده جلدی وی چاپ شده است.[۱۶] غزلیات و رباعیات این شاعر در سال ۱۳۹۸ش به نام جام تجلی چاپ شد که مانند دیگر آثار او علاقه او به اهل‌بیت(ع) در آن نمایان است.[۱۷]

شعری از صامت در رثای امام حسین(ع):

ای از اَزَل ز داغ تو آدم، گِریسته
آدم نه، بلکه جملهٔ عالم، گِریسته
تا روز حشر، دیدهٔ حوّاست اشکبار
در ماتم تو بس که دمادم، گریسته
یک‌سر، خلیل کرده فراموش از ذبیح
در نارِ ابتلای تو از غم، گریسته[۱۸]
کلیات دوازده جلدی صامت

پانویس

  1. محمدزاده، دانشنامه شعر عاشورایی، ۱۳۸۶ش، ج۲، ص۱۰۲۹؛ مجاهدی، کاروان شعر عاشورا، ۱۳۸۶ش، ص۴۶۹؛ مجاهدی، سیری در قلمرو شعر نبوی، ۱۳۸۷ش، ص۸۰۳.
  2. مجاهدی، کاروان شعر عاشورا، ۱۳۸۶ش، ص۴۶۹.
  3. مجاهدی، کاروان شعر عاشورا، ۱۳۸۶ش، ص۴۶۹.
  4. مجاهدی، کاروان شعر عاشورا، ۱۳۸۶ش، ص۴۶۹ و ۴۷۰.
  5. مجاهدی، سیری در قلمرو شعر نبوی، ۱۳۸۷ش، ص۸۰۳.
  6. آقابزرگ تهرانی، الذریعة،‌ ۱۴۰۳ق، ج۹، ص۵۹۰.
  7. مجاهدی، سیری در قلمرو شعر نبوی، ۱۳۸۷ش، ص۸۰۳.
  8. مجاهدی، کاروان شعر عاشورا، ۱۳۸۶ش، ص۴۷۰.
  9. مجاهدی، کاروان شعر عاشورا، ۱۳۸۶ش، ص۴۷۰.
  10. مجاهدی، کاروان شعر عاشورا، ۱۳۸۶ش، ص۴۷۰.
  11. مجاهدی، سیری در قلمرو شعر نبوی، ۱۳۸۷ش، ص۸۰۳.
  12. محمدزاده، دانشنامه شعر عاشورایی، ۱۳۸۶ش، ج۲، ص۱۰۲۹.
  13. محمدزاده، دانشنامه شعر عاشورایی، ۱۳۸۶ش، ج۲، ص۱۰۲۹.
  14. مجاهدی، کاروان شعر عاشورا، ۱۳۸۶ش، ص۴۶۹.
  15. مجاهدی، کاروان شعر عاشورا، ۱۳۸۶ش، ص۴۷۰.
  16. صامت بروجردی، کلیات دوازده جلدی (صامت)، ۱۳۹۴ش، شناسنامه کتاب.
  17. «رونمایی از کتاب جام تجلی در بروجرد»، خبرگزاری بین‌المللی قرآن.
  18. محمدی ری‌شهری، «دانشنامه امام حسین علیه السلام بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ»، ۱۳۸۸ش، ج۱۰، ص۳۷۹.

منابع

  • آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة إلی تصانیف الشیعة، بیروت، دار الأضواء،‌ ۱۴۰۳ق.
  • «رونمایی از کتاب جام تجلی در بروجرد»، خبرگزاری بین‌المللی قرآن، تاریخ درج مطلب: ۱۱ دی ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۱۳ بهمن ۱۴۰۳ش.
  • صامت بروجردی، محمدباقر، کلیات دوازده جلدی (صامت) در مناقب و مدایح و مصائب و مراثی ائمه معصومین، تهران، اسلامیه، ۱۳۹۴ش.
  • مجاهدی، محمدعلی، سیری در قلمرو شعر نبوی، قم، مجمع جهانی اهل‌بیت(ع)، ۱۳۸۷ش.
  • مجاهدی، محمدعلی، کاروان شعر عاشورا، قم، زمزم هدایت، ۱۳۸۶ش.
  • محمدزاده، مرضیه، دانشنامه شعر عاشورایی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۸۶ش.
  • محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامه امام حسین علیه السلام بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ، مترجم: عبدالهادی مسعودی، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، ۱۳۸۸ش،