ابن معتوق موسوی
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| نام | شهاب الدین بن سعید موسوی حُوَیزی |
| مذهب | امامیه |
| زادروز | ۱۰۲۵ق |
| محل زندگی | بصره |
| اطلاعات علمی | |
| آثار | دیوان |
شهاب الدین بن سعید موسوی حُوَیزی (۱۰۲۵- ۱۰۸۷ق) مشهور به ابن مَعتوق، شاعر شیعی خوزستانی است که شهرتش را از سرودن مدایحی در ستایش اهل بیت به دست آورده است. قصیده‌هایی در مدح پیامبر اکرم(ص)، امام علی(ع) و مرثیه حسین بن علی(ع) در دیوان او به چشم می‌خورد.
شخصیت شعری
از زندگی او آگاهی اندکی در دست است. وی در بصره پرورش یافت.[۱] طبعی روان و ذوقی سرشار داشت و از جوانی به سرودن شعر بسیار علاقه‌مند بود، اما اشعار خویش را گرد نمی‌آورد،[۲] تا آنکه در حدود ۱۰۵۵ق[۳] به سید علی خان که از سوی دولت صفویه بر بصره ولایت داشت، پیوست.[۴]
مداحی اهل بیت پیامبر(ص)
شهرت او بیشتر به سبب مدایح پرشوری است که در ستایش اهل بیت و به ویژه علی بن ابیطالب(ع)، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) سروده است.[۵]
هرچند که در دیوان او که شامل ۵۲ مدح، ۴ مرثیه و برخی سروده‌های کوتاه در موضوعات گوناگون و نیز چند قطعه کوتاه نثر است[۶]، جز دو قصیده در مدح رسول اکرم(ص)، یک قصیده در مدح علی بن ابیطالب(ع) و یک قصیده در رثای حسین بن علی(ع) که در محرم ۱۰۸۲ سروده شده است، شعر دیگری درباره خاندان پیامبر(ص) دیده نمی‌شود.[۷] احتمالاً مدیحه‌های وی درباره امامان شیعه در زمره همان شعرهایی است که به گفته فرزندش معتوق از میان رفته است.[۸]
موضوع بقیه اشعار
بقیه اشعار وی سراسر در ستایش خاندان سیدعلی خان و به مناسبت پیروزی‌های آنان بر اعراب، تبریک و تهنیت عیدهای نوروز، فطر، قربان و جز آن سروده شده است[۹] و حتی‌گاه که برخی از آنان در شهرهای دیگر به سر می‌برده‌اند، سروده‌های خویش را برای ایشان می‌فرستاده است.[۱۰]
شهرت و چاپ اشعار وی
شعر وی دلنشین و زیباست و گاه در نسیب ِ[۱۱] قصیده‌ها که به شیوه قصیده کهن عرب سروده شده است، قطعه‌هایی بسیار لطیف به چشم می‌خورد و به همین سبب شعر وی، به رغم شهرت او به غلو در مدح اهل بیت، در میان اعراب سنی نیز رواج یافته است.[یادداشت ۱]
دیوان او که به همت فرزندش و به فرمان سیدعلی خان گردآوری شده،[۱۲] بارها در مصر، بیروت، اسکندریه و نجف به چاپ رسیده است.
پانویس
- ↑ امینی، الغدیر، ۱۳۸۷ق، ج۱۱، ص۳۱۶؛ هاشمی، جواهر الادب فی ادبیات و انشاء لغة العرب، ۱۳۹۸ق، ص۴۶۹؛ اسکندری، الوسیط فی الاداب العربی و تاریخه، ۱۹۱۶م، ص۳۱۵
- ↑ مقدمه بر دیوان ابن معتوق، ص۳
- ↑ مقدمه بر دیوان ابن معتوق، ص۳؛ دیوان ابن معتوق، ۱۸۸۵م، ص۲۶
- ↑ هاشمی، جواهر الادب فی ادبیات و انشاء لغة العرب، ۱۳۹۸ق، ص۴۶۹
- ↑ امینی، اعلام الحویزة، ۱۴۰۴ق، ص۸؛ هاشمی، جواهر الادب فی ادبیات و انشاء لغة العرب، ۱۳۹۸ق، ص۴۷۰؛ اسکندری، الوسیط فی الاداب العربی و تاریخه، ۱۹۱۶م، ص۳۱۶؛ نک: دیوان ابن معتوق، ۱۸۸۵م، ص۱۶
- ↑ نک: دیوان ابن معتوق، جاهای مختلف
- ↑ نک: دیوان ابن معتوق، ۱۸۸۵م، ص۶ -۱۹و ص۲۱۳-۲۱۶، جاهای مختلف
- ↑ مقدمه بر دیوان ابن معتوق، ص۳
- ↑ دیوان ابن معتوق، ۱۸۸۵م، ص۸۶، ۱۰۶، ۱۳۴، ۱۴۳، ۲۰۸، جاهای مختلف
- ↑ نک: دیوان ابن معتوق، ۱۸۸۵م، ص۲۰۷
- ↑ ابیات آغازین قصیده به ویژه ابیاتی که مشتمل بر احوالات عاشقانه است.
- ↑ مقدمه بر دیوان ابن معتوق، ص۵
یادداشت
- ↑ تشبیب در لغت یاد ایام جوانی کردن است و نسیب در لغت غزل گفتن و شرح احوال عاشق و معشوق را بیان داشتن است. تشبیب و نسیب در اصطلاح غزلی را گویند که شاعر مقدمه قصیده خویش کند و در آن به ذکر و وصف طبیعت و احوال عاشق و معشوق یا کامرانی ها و لذایذ ایام جوانی بپردازد.
منابع
- ابن معتوق، شهاب الدین، دیوان شعر، به کوشش سعید شرتونی، بیروت، ۱۸۸۵م.
- اسکندری، احمد و مصطفی غنانی، الوسیط فی الاداب العربی و تاریخه، قاهره، ۱۹۱۶م.
- امین، محسن، اعیان الشیعة، به کوشش حسن امین، بیروت، ۱۴۰۳ق / ۱۹۸۳م.
- امینی، عبدالحسین، الغدیر، به کوشش حسن ایرانی، بیروت، ۱۳۸۷ق / ۱۹۶۷م.
- امینی، م، اعلام الحویزة، تهران، ۱۴۰۴ق.
- معتوق بن شهاب الدین، مقدمه بر دیوان ابن معتوق.
- هاشمی، احمد، جواهر الادب فی ادبیات و انشاء لغة العرب، بیروت، ۱۳۹۸ق /۱۷۸م.
پیوند به بیرون
- منبع مقاله: دایرة المعارف بزرگ اسلامی
- دیوان ابن معتوق