مهدی محقق
| نویسنده، مصحح و شارح کتاب‌های ادبی، فلسفی و دینی | |
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| تاریخ تولد | ۱۳۰۸ش |
| زادگاه | مشهد |
| اطلاعات علمی | |
| شاگردان | بهاءالدین خرمشاهی |
| اجازه اجتهاد از | محمدتقی خوانساری |
| تألیفات | فیلسوف ری، مضامین آیات قرآن در اشعار ناصر خسرو، تصحيح القبسات اثر ميرداماد، تصحیح تعلیقه بر شرح منظومه ملاهادی سبزواری اثر میرزا مهدی آشتیانی |
| سایر | بنیان‌گذار دائرة المعارف تشیع، عضویت در شورای عالی علمی دائرة المعارف بزرگ اسلامی |
مهدی محقق (زاده: ۱۳۰۸ش) نویسنده، پژوهشگر تاریخ پزشکی اسلامی و مصحح و شارح کتاب‌های ادبی، فلسفی و کلامی است. محقق سهم بسزایی در معرفی معارف اسلامی بخصوص شیعه در دانشگاه‌های غرب داشته است. وی در دانشگاه مک گیل کانادا عقاید شیعه را تدریس می‌کرده و در تبیین فلسفه اسلامی و بخصوص نشر افکار و آثار ملا هادی سبزواری نقش مهمی داشته است.
محقق از دانشمندان برجسته و پر کار در زمینه علوم دینی و فلسفی و نیز ادبیات شناخته می‌شود. وی در جوانی تحصیلات حوزوی را گذرانده و به درجه اجتهاد رسیده است. محمدتقی خوانساری از کسانی است که به او اجازه اجتهاد داده‌اند.
معرفی و جایگاه
مهدی محقق نویسنده، ادیب، نسخه‌پژوه و پژوهشگر تاریخ پزشکی اسلامی، مصحح و شارح کتاب‌های ادبی و فلسفی و کلامی است.[۱] شخصیت علمی محقق را چندوجهی و متنوع دانسته‌اند که در شاخه‌های مختلفی مانند زبان و ادبیات فارسی، حکمت و فلسفه اسلامی، قرآن و تاریخ طب اسلامی، کلام، فقه و اصول، تصحیح و تألیفات زیادی دارد.[۲]
محقق را از برجسته‌ترین چهره‌های علمی، ادبی و فرهنگی کشور[۳] و از پرکارترین دانشمندان ایران در زمینه فرهنگ و معارف اسلامی به شمار آورده‌اند.[۴] درباره محقق گفته‌اند وی یکی از احیاگران میراث خردگرایی و از پایه‌گذاران تعامل در حوزه علوم انسانی و معارف دینی است.[۵]
محقق از کسانی است که فلسفه اسلامی را در غرب تدریس کرده[۶] و نقش بسزایی در معرفی معارف شیعه و فلسفه اسلامی به دانشگاه‌های غرب داشته است.[۷] محقق در در دانشگاه مک گیل کانادا عقاید شیعه را بر اساس باب حادی عشر نوشته علامه حلی تدریس می‌کرد و به گفته خود او اصول فقه شیعه را در آنجا تبیین و معرفی کرده است.[۸] وی نقش موثری در نشر افکار و احیای آثار ملاهادی سبزواری در دانشگاه‌های غرب دارد.[۹]
زندگی‌نامه
مهدی محقق فرزند شیخ عباسعلی محقق خراسانی در سال ۱۳۰۸ش در مشهد در خانواده‌ای روحانی و اصالتاً دامغانی به دنیا آمد. از سال ۱۳۲۳ش شروع به تحصیلات حوزه‌ای کرد و علوم حوزوی را در حوزه‌های علمیهٔ مشهد و تهران تا مرحلهٔ اجتهاد فرا گرفت و موفق به اخذ درجهٔ اجتهاد از محمدحسین کاشف‌الغطاء و محمدتقی خوانساری گردید. محقق در سال ۱۳۲۷ش وارد دانشگاه تهران شد و دورهٔ دکتری الهیات را در سال ۱۳۳۷ش به پایان رساند و در سال ۱۳۳۸ش موفق به اخذ درجهٔ دکتری در زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران گردید. وی طی سال‌هایی در دانشگاه مک‌گیل کانادا به تدریس فلسفه و کلام و عرفان اسلامی پرداخت و در سال ۱۳۴۷ش. شعبهٔ مؤسسهٔ مطالعات اسلامی آن دانشگاه را در تهران تأسیس کرد.[۱۰]
سوابق علمی و اجرایی
بنیان‌گذار دائرة المعارف تشیع، عضویت در شورای عالی علمی دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ریاست انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ایران، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی، مدیر مؤسسهٔ مطالعات اسلامی دانشگاه تهران و دانشگاه مک‌گیل کانادا از سوابق علمی و اجرایی مهدی محقق است.[۱۱]
آثار
آثار مهدی محقق، اعم از تألیف، ترجمه، تصحیح و مجموعه مقالات، موضوعات متنوع دینی و فلسفی و ادبی را دربرمی‌گیرد.[۱۲] تصحیح تفسیر کشف الاسرار و عدة الابرار و تصحیح وجوه قرآن اثر ابراهیم تفلیسی از آثار قرآنی او است.[۱۳] محقق آثار زیادی در فلسفه اسلامی دارد؛ تصحیح تعلیقه بر شرح منظومه ملاهادی سبزواری اثر میرزا مهدی آشتیانی،[۱۴] تصحیح القبسات میرداماد و تألیف کتاب فیلسوف ری درباره زکریای رازی او جمله آثار فلسفی او است.[۱۵] از حوزه‌های تألیفی و پژوهشی دیگر او، تاریخ پزشکی اسلام و ایران است که ترجمه طب روحانی اثر زکریای رازی از جمله این آثار به شمار می‌رود.[۱۶]
پانویس
- ↑ «فیلسوفان معاصر ایران: مهدی محقق»، آکادمی مطالعات ایرانی لندن؛ «آئین تجلیل و نکوداشت مقام شامخ استاد «مهدی محقق» برگزار شد»، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ «درباره زندگی و آثار مهدی محقق - جامع‌العلوم»، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی؛ «آنچه در بزرگداشت مهدی محقق گفته شد»، ایسنا.
- ↑ «بهاءالدین خرمشاهی: مهدی محقق آبروی ایران است»، ایسنا.
- ↑ «نمونه عملی پیوند علم و معرفت / الهه غلامی»، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ «آنچه در بزرگداشت مهدی محقق گفته شد»، ایسنا.
- ↑ «نمونه عملی پیوند علم و معرفت / الهه غلامی»، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ «مهدی محقق: کرسی‌های اسلام‌شناسی و ایران‌شناسی یکی پس از دیگری تعطیل می‌شود»، فرهنگ امروز.
- ↑ «گفت وگو با «مهدی محقق»، رئیس مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران» پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
- ↑ «محقق: شرح منظومه ملاهادی سبزواری را با همکاری ایزوتسو تنظیم کردم»، ایبنا.
- ↑ «مهدی محقق»، سایت مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ «مهدی محقق»، سایت مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ «نمونه عملی پیوند علم و معرفت / الهه غلامی»، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ محقق، «محقق»، ج۲، ص۱۹۹۵ و ص۱۹۹۶.
- ↑ «دکتر مهدی محقق»، بنیاد محقق طباطبایی.
- ↑ «مهدی محقق»، سایت مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ «مهدی محقق»، سایت مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.
منابع
- «آئین تجلیل و نکوداشت مقام شامخ استاد «مهدی محقق» برگزار شد»، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، انتشار: ۱۳ دی ۱۳۹۶ش، بازدید: ۲۴ آبان ۱۴۰۳ش.
- «آنچه در بزرگداشت مهدی محقق گفته شد»، ایسنا، انتشار: ۲۵ آبان ۱۳۹۹ش، بازدید: ۲۴ آبان ۱۴۰۳ش.
- «بهاءالدین خرمشاهی: مهدی محقق آبروی ایران است»، ایسنا، بازدید: ۲۴ آبان ۱۴۰۳ش.
- «درباره زندگی و آثار مهدی محقق - جامع‌العلوم»، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، انتشار: ۲۴ مرداد ۱۳۹۵ش، بازدید: ۲۴ آبان ۱۴۰۳ش.
- «در مورد استاد مهدی محقق»، کمیسیون ملی یونسکو ـ ایران، بازدید: ۲۴ آبان ۱۴۰۳ش.
- «دکتر مهدی محقق»، بنیاد محقق طباطبایی، بازدید: ۲۴ آبان ۱۴۰۳ش.
- «فیلسوفان معاصر ایران: مهدی محقق»، آکادمی مطالعات ایرانی لندن، بازدید: ۲۴ آبان ۱۴۰۳ش.
- «گفت وگو با «مهدی محقق»، رئیس مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران» پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، بازدید: ۲۴ آبان ۱۴۰۳ش.
- «مهدی محقق»، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، بازدید: ۲۴ آبان ۱۴۰۳ش.
- «محقق: شرح منظومه ملاهادی سبزواری را با همکاری ایزتسو تنظیم کردم»، ایبنا، انتشار: ۱۳ آبان ۱۳۹۳ش، بازدید: ۲۴ آبان ۱۴۰۳ش.
- «مهدی محقق: کرسی‌های اسلام‌شناسی و ایران‌شناسی یکی پس از دیگری تعطیل می‌شود»، فرهنگ امروز، انتشار: ۱۰ دی ۱۳۹۸ش، بازدید: ۲۴ آبان ۱۴۰۳ش.
- محقق، مهدی، «محقق»، دانش‌نامه قرآن و قرآن‌پژوهی، بهاءالدین خرمشاهی، تهران، دوستان، و ناهید، ۱۳۷۷ش.
- «نمونه عملی پیوند علم و معرفت / الهه غلامی»، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، انتشار: ۹ بهمن ۱۳۹۷ش، بازدید: ۲۴ آبان ۱۴۰۳ش.