اشرف بیابانی
اشرفالدین متخلص به اشرف و معروف به اشرف بیابانی (۸۶۴-۹۳۵ق)، از نخستین شاعران اردوزبان در هند که درباره واقعه کربلا و شهادت امام حسین(ع)، مثنویهایی سرود.
اشرفالدین در فقرآباد (احمدنگر) در ایالت ماهاراشترا، هند به دنیا آمد. تحصیلات اولیه را نزد پدرش، ضیاءالدین رفاعی (متوفی ۹۰۹ق) فرا گرفت و تحت راهنمایی او به سیر و سلوک معنوی پرداخت. در سال ۸۹۵ق از پدر خود اجازه ارشاد دریافت کرد. پس از درگذشت پدر، اشرف جانشین او شد.[۱] وی در ارتقای زبان و ادب اردو، به ویژه شعر اردو در دکن، نقش داشت و در عرفان نیز جایگاه ویژهای داشت. اشرف بیابانی در فقرآباد درگذشت و همانجا دفن شد. مدفن او به عنوان زیارتگاه شناخته میشود.[۲] آثار او عبارتند از:
- نوسرهار: منظومهای در ۹ فصل که نخستین منظومه به زبان اردو در بیان واقعه کربلا و شهادت امام حسین(ع) به شمار میآید. این اثر تحت تأثیر روضة الشهدا سروده شده و در مجالس سوگواری خوانده میشد.[۳] نسخه چاپی آن به کوشش افسر صدیقی با مقدمهای به زبان اردو در کراچی منتشر شده است.
- واحد باری: فرهنگنامه منظوم به زبانهای عربی، فارسی و اردو به روش خالق باری اثر خسروشاه که اصطلاحات عروض، قافیه، موسیقی و نجوم نیز در آن شرح شده است.[۴] این مثنوی دارای ۸۰۰ بیت است و دستنویسی از آن در سال ۱۲۳۰ق در کتابخانه ادبیات اردو حیدرآباد هند به شماره ۲۳۷ نگهداری میشود.[۵]
- لازم المبتدی: مثنوی کوتاه ۱۹۸ بیتی در احکام دین اسلام. نسخههایی از این اثر در کتابخانه اداره ادبیات اردو حیدرآباد و انجمن ترقی اردو در کراچی نگهداری میشوند.[۶]
- منظومهای با عنوان قصه آخرالزمان نیز به اشرف بیابانی نسبت داده شده است.[۷]
پانویس
- ↑ صدیقی امروهوی، مقدمه بر مثنوی نوسرهار، کراچی، ز-ح؛ مخطوطات انجمن ترقی اردو، کراچی، ج۱، ص۹۴-۹۵؛ قریشی، تاریخ ادب اردو، لاهور، ج۱، ص۱۷۴؛ یونسشاه، تذکره نعتگویان اردو، ایبتآباد، ص۱۶۷-۱۶۸.
- ↑ صدیقی امروهوی، مقدمه بر مثنوی نوسرهار، کراچی، ص(ج)؛ مخطوطات انجمن ترقی اردو، کراچی، ج۱، ص۹۵.
- ↑ جالبی، تاریخ ادب اردو، ۱۹۷۵م، ج۱، ص۱۷۷؛ تاریخ ادبیات مسلمانان پاکستان و هند، ج۶، ص۳۸۳-۳۸۴.
- ↑ زور، تذکره اردو مخطوطات، ۱۹۸۴م، ج۱، ص۲۸۵.
- ↑ زور، تذکره اردو مخطوطات، ۱۹۸۴م، ج۱، ص۲۸۴-۲۸۵.
- ↑ زور، تذکره اردو مخطوطات، ۱۹۸۴م، ج۵، ص۲۲۴-۲۲۵؛ صدیقی امروهوی، مخطوطات انجمن ترقی اردو، کراچی، ج۲، ص۱۳۱-۱۳۲.
- ↑ نک: جالبی، تاریخ ادب اردو، ۱۹۷۵م، ج۱، ص۱۷۴.
منابع
- قریشی، وحید، تاریخ ادبیات مسلمانان پاکستان و هند، لاهور، دانشگاه پنجاب.
- جالبی، جمیل، تاریخ ادب اردو، لاهور، ۱۹۷۵م.
- زور، محییالدین قادری، تذکره اردو مخطوطات، دهلی، ۱۹۸۴م.
- صدیقی امروهوی، افسر، مخطوطات انجمن ترقی اردو، کراچی، انجمن ترقی.
- صدیقی امروهوی، افسر، مقدمه بر مثنوی نوسرهار، کراچی، انجمن ترقی.
- یونسشاه، تذکره نعتگویان اردو، ایبتآباد.
پیوند به بیرون
- منبع مقاله: دایرة المعارف بزرگ اسلامی