سید کریم امیری فیروزکوهی

سید کریم امیری فیروزکوهی

اطلاعات
لقب	سید الشعرا
زمینه فعالیت	شعر
ملیت	ایرانی
محل زندگی	تهران
محل دفن	حرم عبدالعظیم حسنی
هم‌زمان با	حکومت پهلوی • جمهوری اسلامی
مذهب	شیعه
دیوان اشعار	دارد
تخلص	امیر
تحصیلات	کلام • فلسفه

سید کریم امیری فیروزکوهی (۱۲۸۸ – ۱۳۶۳ش) با تخلص امیر از شاعران و نویسندگان شیعی که در موضوع اهل‌بیت(ع) اشعاری سرود. وی از علاقه‌مندان صائب تبریزی بوده و در سرودن شعر از سبک هندی پیروی می‌کرد. شعر فیروزکوهی به موضوعاتی چون عشق، مدح پیامبر(ص)، انقلاب اسلامی ایران، جنگ عراق با ایران و اخلاق می‌پردازد.

این شاعر آثاری مانند دیوان اشعار، ترجمه مکاتیب نهج البلاغه، ترجمه نفس المهموم، تصحیح و مقدمه بر دیوان صائب را بر جای گذاشته است. کتاب «سیدکریم امیری فیروزکوهی» اثر علی تقوی علاوه بر زندگی‌نامه فیروزکوهی، به معرفی آثار و اندیشه‌ها و تحلیل اشعار وی پرداخته است.

زندگی‌نامه

سید کریم امیری فیروزکوهی (۱۲۸۸–۱۳۶۳ش) با تخلص امیر، نویسنده، قصیده‌سرا و غزل‌سرای شیعی در قرن چهاردهم هجری شمسی بود. سید علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران او را بهترین غزل‌سرا در زمان خود معرفی می‌کند. امیری در فیروزکوه به دنیا آمد. سپس تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در تهران طی کرد. بعد از آن، منطق، کلام و فلسفه را نزد استادانی چون شیخ عبدالنبی کجوری و سید حسین مجتهد کاشانی فراگرفت. امیری فیروزکوهی از سال ۱۳۵۰ش در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران به تدریس پرداخت و به‌دلیل مهارت در شاعری از سوی سید علی خامنه‌ای، سیدالشعرا لقب گرفت. آثاری چون ترجمه مکاتیب نهج البلاغه، ترجمه نفس المهموم، دیوان اشعار، تصحیح و مقدمه بر دو کتاب دیوان صائب و احقاق الحق از این شاعر بر جای مانده است. همچنین فیروزکوهی در سال ۱۳۱۳ش همزمان با فضاسازی حکومت رضاخان برای کشف حجاب منظومه عفاف‌نامه را در لزوم حجاب سرود. امیربانو کریمی، صائب‌شناس و استاد ادبیات دانشگاه تهران و همسر مظاهر مصفا، از فرزندان سید کریم امیری فیروزکوهی است.

امیری فیروزکوهی ۱۳۶۳ش در تهران درگذشت و در آستانه امامزاده طاهر در صحن حرم عبدالعظیم حسنی به خاک سپرده شد.

سبک و مضامین شعری

کریم امیری فیروزکوهی از شیفتگان صائب تبریزی و در سرودن شعر از پیروان سبک هندی (اصفهانی) بود. وی به زبان عربی نیز شعر می‌سرود. او در مضامین شعری خود به موضوعاتی همچون مدح پیامبر(ص) و اهل‌بیت(ع)، انقلاب، جنگ عراق با ایران، عشق، حکمت، اخلاق و نقد اجتماعی می‌پردازد. امیری فیروزکوهی در قصیده معروفش در مورد حضرت محمد(ص) آورده است:

آنک آوازِ نبى از در بَطحا شنوید

ذکر حق را ز در افتادن بُت‌ها شنوید

نور اسلام بر آمد ز کران تا نگرید

بانگ توحید در آمد به جهان تا شنوید

وی در ستایش واقعه غدیر گفته است:

غدیر خم شد از او بحر بی‌نهایت علم

که خود به علم و ادب بحر بی‌نهایت بود

تراشه قلم از ذوالفقار حیدر داشت

از آن به نیش قلم ذوالفقار امت بود

ز فیض بحر ولایت، غریق رحمت باد

که خود ز بحر ولایت، غدیر رحمت بود

این شاعر احساس خود به امام حسین(ع) و واقعه کربلا را در ضمن غزلی ابراز می‌کند:

نگریختی ز مرگ چو بیگانه، تا گریخت

مرگ از صلابت دل مرگ‌آشنای تو

آزاده را به مهر تو در گردش است خون

زین خوب‌تر نداشت جهان، خون‌بهای تو

ما را بیان حال تو بیرون ز طاقت است

در حیرتم ز طاقت حیرت‌فزای تو

وی با خطاب امام زمان(عج) می‌گوید:

ای جهان جان و ای جان جهان، جایت کجاست؟

عالمی از توست در مَأوی، تـو مأوایـت کجاسـت؟

این قصیده‌سرا در سال ۱۳۶۱ش با پیروزی نیروهای ایرانی در عملیات طریق القدس طی جنگ عراق با ایران، آن را فتح الفتوح خوانده و چنین می‌سراید:

ای وطن! ای مفخر من! لطف حقت یار باد

لطف حقت یار و دشمن خوار و خواری عار بـاد

آنکه خوارت می­ شمرد از طبعِ خوار خویشتن

تا ابد چون آرزویِ خواریِ ما خوار باد

ضربه تیغ شما زد صدمه‌ای صدام را

کز نشانش تا ابد صدّامیان را عار باد

وی در اقتباس از متون دینی، هم به مضامین مورد استفاده شاعران دیگر تکیه می‌کند و هم به آیات و روایاتی که کمتر سابقه کاربرد شعری دارند، استناد می‌جوید. در اشاره به آیه ۱۴۰ سوره آل‌عمران سروده است:

نوبـــت اســـت ایـــن جهـــان و اقبـــالش

نشـــود نعمـــت جهـــان کـــم و کاســـت

تــــا بــــه یکســــان نمانــــد احــــوالش

لـــیکن اینجاســـت گـــاه و گـــاه آنجاســـت

تلــــــک ایــــــام از مشــــــیت حــــــق

نـــه مجـــال ســـخن گذاشـــت نـــه دق

تک‌نگاری

تصویر کتاب یادگار گل سرخ

ساعد باقری و سهیل محمودی در مقدمه کتاب یادگار گل سرخ به معرفی و شرح زندگی و بیان سبک هنری فیروزکوهی پرداخته‌اند. این اثر برگزیده‌ای از اشعار شاعر را در بر داشته و در سال ۱۳۹۰ش انتشار یافت.

کتاب «سیدکریم امیری فیروزکوهی» اثر علی تقوی، توسط انتشارات سوره مهر در سال ۱۴۰۰ش انتشار یافت. این کتاب علاوه بر زندگی‌نامه فیروزکوهی، به معرفی آثار و اندیشه‌ها و نقد و تحلیل اشعار وی می‌پردازد.