محمدرضا آقاسی

محمدرضا آقاسی

اطلاعات
زمینه فعالیت	شعر آیینی
ملیت	ایرانی
تاریخ تولد	۲۴ فروردین ۱۳۳۸ش
محل تولد	تهران، ایران
تاریخ درگذشت	۳ خرداد ۱۳۸۴ش (۴۶ سال)
محل دفن	قطعه ۲۵ بهشت زهرا، تهران، ایران
علت مرگ	بیماری قلبی-عروقی
مذهب	شیعه
دیوان اشعار	شیعه‌نامه بر مدار عشق حق نمک
علت شهرت	اشعار شیعی اجتماعی و سیاسی

محمدرضا آقاسی (۱۳۳۸-۱۳۸۴ش)، از شاعران شیعه آیینی در ایران که فعالیت ادبی خود را از دهه ۱۳۵۰ش آغاز کرد. آقاسی در دوران جنگ ایران و عراق به سرودن اشعار پرداخت و پس از آن به‌طور حرفه‌ای در حوزه ادبیات آیینی فعال بود. سرودن اشعار مذهبی، نقادی‌های سیاسی و اجتماعی او، سبب شهرت او و محبوبیت اشعارش گردید.

زندگی‌نامه

محمدرضا آقاسی، شاعر آیینی شیعه، در ۲۴ فروردین ۱۳۳۸ش در تهران به دنیا آمد. پدرش معلم قرآن و مادرش، از مداحانی بود که در روحیه شعرخوانی او تأثیر گذاشته بودند. آقاسی با وجود ترک تحصیل در مقطع سوم راهنمایی، از سال‌های ۱۳۵۱ و ۱۳۵۲ش به سرودن شعر پرداخت. او نخستین گام‌های نیمه حرفه‌ای خود را در انجمن‌های ادبی پیش از انقلاب اسلامی ایران در سال‌های ۱۳۵۵ش و ۱۳۵۶ش برداشت. فعالیت حرفه‌ای آقاسی، پس از پایان جنگ ایران و عراق در سال ۱۳۶۸ش آغاز شد. او در جریان جنگ ایران و عراق، به مناطق عملیاتی مختلفی اعزام شده بود و اشعاری را در همان دوران سرود.

پس از پایان جنگ، اشعار آقاسی از صداوسیما پخش می‌شد و این موجب شهرت بیشترش گردید. او برای اجرای اشعارش، به کشورهای دیگری چون انگلستان، سوئد، دانمارک، آلمان، عراق، امارات، ژاپن، بحرین، سوریه، عربستان و لبنان سفر داشته است.

در نهایت، آقاسی به‌دلیل عارضه قلبی در بیمارستان قلب تهران بستری و در ۳ خرداد ۱۳۸۴ در سن ۴۶ سالگی درگذشت و در قطعه ۲۵ بهشت زهرا دفن شد. آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، برای درگذشت او پیام تسلیت صادر کرد و او را شاعری بسیجی لقب داد. در این پیام شعر آقاسی شعری «روان و با مضمون و خوش‌ساخت» معرفی شده بود که «بی‌شک دارای جایگاه ویژه‌ای در ادبیات معاصر» بوده است.

رسالت و سبک ادبی

برخی از ادبیات‌پژوهان هم‌عصر با آقاسی، وی را یکی از برجسته‌ترین شاعران آیینی ایران در دوره معاصر دانسته‌اند که تأثیری شگرف بر این حوزه ادبی برجای گذاشت. گفته شده که او با بهره‌گیری از زبانی ساده و در عین حال استوار بر منابع اصیل شیعه، توانست مفاهیم دینی را به‌صورت صمیمی و تأثیرگذار به مخاطبان عام منتقل کند. آقاسی بیشتر اشعارش را بر اساس مثنوی با موضوعات اجتماعی، سیاسی و بیش از بقیه، مذهبی می‌سرود. از معروف‌ترین اشعار او می‌توان به شعر «شاید این جمعه بیاید، شاید» اشاره کرد:

شاید این جمعه بیاید، شایدمحمدرضا آقاسی[از مثنوی]

خبر آمد خبری در راه است

سرخوش آن دل که از آن آگاه است

شاید این جمعه بیاید … شاید

پرده از چهره گشاید … شاید

دست افشان … پای کوبان می‌روم

بر در سلطان خوبان می‌روم

می‌روم بار دگر مستم کند

بی سر و بی پا و بی دستم کند

می‌روم کز خویشتن بیرون شوم

در پی لیلا رخی مجنون شوم

هر که نشناسد امام خویش را

بر که بسپارد زمام خویش را

اشعار آقاسی توانست جایگاه ویژه‌ای در میان اشعار آیینی داشته باشد و از مقبولیت عمومی بالایی در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ قرن چهاردهم شمسی برخوردار شود. از ویژگی‌های شعرهای او می‌توان به زبان ساده و مفاهیم اصیل، رسالت شعر آیینی و نقد مشکلات معاصر شعر آیینی پرداخت. به گفته برخی از شاعران هم‌عصر او، آقاسی با کاهش سطح پیچیدگی زبان، شعر آیینی را به درک مخاطب عام نزدیک کرد، اما هرگز از اصالت و عمق مفاهیم دینی و مذهبی آن نکاست.

آثار و کتاب‌شناسی

تا پیش از درگذشت محمدرضا آقاسی، هیچ کتاب و آلبومی از او به صورت رسمی منتشر نشده بود. پس از مرگ او، خانواده‌اش مرکزی به نام «دفتر گردآوری و تدوین آثار استاد محمدرضا آقاسی» تأسیس کردند و اقدام به جمع‌آوری آثار باقی‌مانده از او کردند. از آثار منتشر شده او می‌توان به «شیعه‌نامه» که گزیده‌ای از اشعار وی با موضوع مدح اهل‌بیت(ع) است، اشاره کرد. این کتاب شامل ۷۰۰ بیت از اشعار آقاسی است. دیگر اثر او کتاب بر «مدار عشق» است که سه هزار بیت از اشعار آقاسی را شامل می‌شود. این اثر توسط دفتر گردآوری و تدوین آثار آقاسی منتشر شده است. دیگر اثر منتشر شده او، کتاب «حق نمک» است. «شمع بیت المال را خاموش کن» یکی از آثار اقتباسی از اشعار آقاسی است که توسط حسن قرایی منتشر شده است. همچنین فیلم و صوت‌های باقی‌مانده از وی در قالب پنج لوح فشرده، توسط انتشارات طوبای محبت منتشر شده است.

از آثاری که با موضوع محمدرضا آقاسی نوشته شده‌اند می‌توان به کتاب «یادنامه» اثر علی داوودی اشاره کرد. این مجموعه ۳۰ جلدی، در هر جلد به زندگی یکی از شاعران و نظرات دیگران دربارهٔ آنها پرداخته شده که دومین جلد آن به محمدرضا آقاسی اختصاص دارد.