سن تکلیف
سن تکلیف، به دورهای خاص اشاره دارد که در آن، فرد از نظر شرعی موظف به انجام تکالیف دینی میشود و حدود الهی درباره او جاری میگردد.[۱]
بر اساس نظر مشهور فقهای شیعه، سن تکلیف برای پسران پایان پانزده سال قمری (معادل تقریباً ۱۴ سال و شش ماه و ۱۲ روز شمسی) و برای دختران پایان نه سال قمری (معادل تقریباً هشت سال و هشت ماه و ۲۰ روز شمسی) است.[۲] این دیدگاه مستند به روایاتی است که از امامان معصوم(ع) نقل شده است.[۳]
درباره سن تکلیف دختران نظرات مختلفی از سوی فقیهان ارائه شده[۴] که بیشتر ناشی از اختلافی است که در روایات وارد شده است.[۵] محمداسحاق فیاض[۶] و یوسف صانعی[۷] از فقهای شیعه در قرن چهادهم شمسی، سن تکلیف دختران را سیزده سالگی دانستهاند که مهمترین مدرک آنها روایت عمار ساباطی از امام صادق(ع) است.[۸] در این روایت، سن تکلیف برای پسران و دختران هر دو سیزده سال ذکر شده است.[۹]
برخی دیگر از فقها برای جمعبندی میان روایات مختلف، بین تکالیف گوناگون تفکیک قائل شدهاند.[۱۰] به عنوان مثال، فیض کاشانی (درگذشت:۱۰۹۱ق) سن تکلیف دختران را در امور فردی مانند نماز و روزه سیزده سال، در اجرای حدود نه سال و در اموری مانند عتق و وصیت ده سال در نظر گرفته است.[۱۱]
مسئله سن تکلیف ارتباط تنگاتنگی با بلوغ دارد و به عنوان یکی از شرایط تکلیف در ابواب مختلف فقهی مورد بحث قرار گرفته است.[۱۲] فقها رسیدن به سن تکلیف را یکی از معیارهای بلوغ میدانند.[۱۳]
پانویس
- ↑ رجایی، المسائل الفقهیة، ۱۴۲۱ق، ص۱۶۶؛ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۱۹۷-۱۹۸.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به بحرانی، الحدائق الناضرة، ۱۳۶۳ش، ج ۲۰، ص۳۴۸.
- ↑ رجایی، المسائل الفقهیة، ۱۴۲۱ق، ص۱۵۹.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به فیض کاشانی، مفاتیح الشرایع، ج۱، ص۱۴.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به بروجردی، جامع احادیث الشیعة، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۳۵۳ و ج۲۰، ص۱۸۱-۱۸۲؛ نورمفیدی، بررسی فقهی بلوغ دختران، ۱۳۹۵ش، ص۲۰۱.
- ↑ «تغییر فتوای یکی از مراجع تقلید درباره سن تکلیف دختران»، خبرگزاری حوزه.
- ↑ صانعی، بلوغ دختران، ۱۳۸۶ش، ص۳۵-۳۶.
- ↑ رجایی، المسائل الفقهیة، ۱۴۲۱ق، ص۱۶۸.
- ↑ بروجردی، جامع احادیث الشیعة، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۳۵۳.
- ↑ نورمفیدی، بررسی فقهی بلوغ دختران، ۱۳۹۵ش، ص۲۵۲-۲۵۳.
- ↑ فیض کاشانی، مفاتیح الشرایع، ج۱، ص۱۴.
- ↑ جناتی، «نظریه تحول شریعت با تحول زمان»، در کتاب بلوغ دختران (به کوشش مهدی مهریزی)، ۱۳۷۶ش، ص۲۶۹.
- ↑ شیخ طوسی، المبسوط فی فقه الامامیة، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۲۸۳؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۶، ص۴۲.
منابع
- بحرانی، یوسف، الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۳۶۳ش.
- بروجردی، سیدحسین، جامع احادیث الشیعة، قم، نشر مهر، ۱۴۱۵ق.
- «تغییر فتوای یکی از مراجع تقلید درباره سن تکلیف دختران»، خبرگزاری حوزه، تاریخ درج مطلب: ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۰ش، تاریخ مشاهده: ۲۷ اسفند ۱۴۰۳ش.
- جناتی، محمدابراهیم، «نظریه تحول شریعت با تحول زمان»، در کتاب بلوغ دختران (به کوشش مهدی مهریزی)، قم، مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی، ۱۳۷۶ش.
- رجایی، سیدمحمد، المسائل الفقهیة، قم، انتشارات علمیة، چاپ اول، ۱۴۲۱ق.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الامامیة، تصحیح محمدباقر بهبودی، تهران، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، چاپ سوم، ۱۳۸۷ق.
- صانعی، یوسف، بلوغ دختران، قم، میثم تمار، ۱۳۸۶ش.
- فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، مفاتیح الشرایع، تحقیق سیدمهدی رجایی، قم، کتابخانه عمومی آیتالله مرعشی نجفی(ره)، ۱۴۰۱ق.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تصحیح علیاکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دار الکتب الاسلامیة، ۱۴۰۷ق.
- نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، بیروت، دار احیاء تراث العربی، ۱۳۶۲ش.
- نورمفیدی، سیدمجتبی، بررسی فقهی بلوغ دختران، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار(ع)، ۱۳۹۵ش.