کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی یا کتابخانه آستان قدس در شهر مشهد و در حرم امام رضا (ع) قرار گرفته است. این کتابخانه دارای مساحت بالا و حجم زیادی از کتاب‌ها، نسخ خطی و آثار تاریخی است که باعث کسب رتبه بالایی در میان سایر کتابخانه‌ها در ایران و آسیای غربی شده است. کتابخانه آستان قدس رضوی، یکی از بزرگ‌ترین و جامع‌ترین کتابخانه‌های جهان اسلام است و گفته می‌شود بزرگ‌ترین دارندهٔ نسخه‌های چاپ سنگی در ایران است و دارای قدیمی‌ترین قرآن‌های خطی در دنیا به‌شمار می‌رود.
 | |
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| تأسیس | ۱۳۳۰ شمسی |
| بنیانگذار | نامشخص |
| وابسته به | آستان قدس رضوی |
| گستره فعالیت | در سطح ایران و یک شعبه در هندوستان |
| فعالیت‌ها | تهیه و نگهداری نسخه‌های خطی • تالارهای مطالعه و گردش کتاب برای همه سنین (عمومی و تخصصی) • موزه‌ها، تالار کتاب‌های خارجی و تالار قرآن‌ها و نفایس |
| مکان | مشهد |
| رئیس | سید جلال حسینی |
| سایر | |
| وضعیت | فعال |
| منابع مالی | بودجه آستان قدس رضوی |
| وبگاه | |
کتابخانه در حال حاضر، زیر مجموعه سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی اداره می‌شود که رئیس آن را تولیت آستان قدس رضوی مشخص می‌نماید. این کتابخانه از کتابخانه‌های عمومی و تخصصی، مرکز نگهداری نسخ خطی، اداره حفظ و مرمت آثار، مرکز اسناد و مطبوعات و اداره روابط عمومی و امور بین‌الملل تشکیل شده است. علاوه بر کتابخانه‌های موجود در حرم امام رضا، ۶۰ باب کتابخانه دیگر در شهر مشهد و دیگر شهرهای ایران و یک باب کتابخانه در هند نیز، زیر مجموعه کتابخانه‌های آستان قدس رضوی به شمار رفته‌اند.
بر اساس آخرین آمارهای منتشر شده درباره این کتابخانه، بیش از ۴ میلیون کتاب چاپی و بیش از ۱۴۷ هزار نسخه سمعی-بصری در این کتابخانه نگهداری می‌شود. عداد نسخه‌های خطی این مجموعه تا پایان سال ۱۴۰۱ شمسی را ۱۰۶ هزار نسخه عنوان شده است. همچنین گفته شده است که ۶۵ هزار نسخه چاپ سنگی در این کتابخانه نگهداری می‌شود. تعداد اسناد نگهداری شده در مرکز اسناد آستان قدس رضوی را نزدیک به ۱۴ میلیون برگ سند مکتوب و ۱۰۸ هزار عکس، نگاتیو، اسلاید، کنتاک و فایل دیجیتالی عنوان کرده‌اند. غیر از نسخ مکتوب، بیش از ۱۱ میلیون و ۲۲۶ هزار نسخه سی‌دی و منابع غیر مکتوب (الکترونیکی) برای این مجموعه گزارش شده است.
ماهیت و اهمیت
کتابخانه آستان قدس رضوی، یکی از بزرگ‌ترین و جامع‌ترین کتابخانه‌های جهان اسلام است.[۱] گفته شده است که کتابخانه آستان قدس رضوی، بزرگ‌ترین دارندهٔ نسخه‌های چاپ سنگی در ایران است و دارای قدیمی‌ترین قرآن‌های خطی در دنیا به‌شمار می‌رود.[۲] از کتابخانه آستان قدس به عنوان بزرگ‌ترین آرشیو نشریات ایران، بزرگ‌ترین آرشیو نشریات دیجیتال در ایران و بزرگ‌ترین کتابخانه تخصصی مطبوعات در ایران یاد شده است.[۳] بپایگاه داده‌های آموزشی آزاد آمریکا (OEDB)، کتابخانهٔ مرکزی آستان قدس رضوی را به عنوان هفتمین کتابخانه در میان بیست کتابخانهٔ معتبر دنیا که در تغییر جهان نقش داشته‌اند، نام برده است.[۴]
کوچ شیعیان، اجتماع علماء، فرهیختگان و طلاب و تأسیس حوزه‌های علمیه، از جمله عوامل ایجاد و توسعهٔ کتابخانه در کنار حرم امام رضا عنوان شده است. به مرور زمان، سنت وقف کتاب‌ها به آستان قدس رایج شد و همین امر سبب شد تا در حرم امام رضا، کتابخانه‌ای مستقل، با هدف نگهداری کتاب‌ها تأسیس شود.[۵] یکی از رسالت‌های این کتابخانه، تأسیس پایگاه‌های موضوعی و تخصصی به شکل متمرکز عنوان شده است. این کتابخانه در طول دوره‌های متمادی، دچار تحولات در زمینه ارائه خدمات و بروزرسانی بوده است.[۶]
وسعت
تعداد نسخه‌های خطی این مجموعه تا پایان سال ۱۴۰۱ شمسی را ۱۰۶ هزار نسخه عنوان شده است.[۷] این کتابخانه همچنین دارای ۶۵ هزار نسخه چاپ سنگی است.[۸] رئیس این کتابخانه مجموع تعداد نسخ خطی و سنگی این کتابخانه تا سال ۱۴۰۱ش را ۱۷۶ هزار نسخه عنوان کرده است.[۹] همچنین تعداد اسناد نگهداری شده در مرکز اسناد آستان قدس رضوی را نزدیک به ۱۴ میلیون برگ سند مکتوب[۱۰] و ۱۰۸ هزار عکس، نگاتیو، اسلاید، کنتاک و فایل دیجیتالی عنوان کرده‌اند.[۱۱] همچنین در این آرشیو، ۲۲ هزار ساعت تاریخ شفاهی بایگانی شده است.[۱۲] در این کتابخانه بیش از ۴ میلیون کتاب چاپی و بیش از ۱۴۷ هزار نسخه سمعی-بصری نگهداری می‌شود.[۱۳]
منابع آرشیو مطبوعات سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی شامل مجله، روزنامه، سالنما و سالنامه‌ها، نشریات دانشگاهی، نشریات دانشجویی، نشریات الکترونیکی، خبرنامه‌ها، نشریات تجربی مانند نشریات دانش آموزی و نشریات مساجد، شب‌نامه‌ها، کتاب‌های مطبوعاتی و بریده‌های جراید است. این نشریات به زبان‌های فارسی، انگلیسی، عربی و اردو هستند.[۱۴] غیر از نسخ مکتوب، بیش از ۱۱ میلیون و ۲۲۶ هزار نسخه سی‌دی و منابع غیر مکتوب (الکترونیکی) برای این مجموعه گزارش شده است.[۱۵] این مرکز تا سال ۱۳۹۳ش، بیش از ۱۷۶ هزار کتاب خطی را دیجیتال‌سازی کرده است.[۱۶]
تاریخچه
کتابخانه آستان قدس رضوی از جمله کتابخانه‌های وقفی قدیمی است که تا امروز پابرجا مانده است. تاریخ دقیقی از تأسیس کتابخانه رضوی گزارش نشده است؛[۱۷] اما به عقیده برخی، قرائن تاریخی و برخی وقف‌نامه‌ها، تاریخ تأسیس کتابخانه را پس از ۳۲۷ق می‌رساند.[۱۸] اولین سندی رسمی که از وجود کتابخانه در حرم امام رضا علیه السلام یاد کرده است، وقف‌نامه کتاب غایةالاصول است که در آن به عبارت «خزانة الکتاب» تصریح شده است. این سند متعلق به سال ۸۲۵ق است و گواهی می‌دهد در قرن نهم، کتابخانه‌ای در حرم دایر بوده است.[۱۹]
به‌طور کلی، تا پیش از سال ۹۹۵ق، اطلاعات زیادی از کتابخانه آستان قدس وجود ندارد.[۲۰] گزارش شده است که در حمله ازبک‌ها به سال ۹۹۸ق، کتابخانه حرم غارت شد.[۲۱] شاه عباس صفوی و شیخ بهایی، کتاب‌ها و مصحف‌هایی را که توسط ازبکان به تاراج رفته بود، جمع‌آوری کرده و به کتابخانهٔ آستان قدس برگرداندند. همچنین با اهدای نسخه‌هایی توسط خود شاه و شیخ، کتابخانه جدیدی در حرم تأسیس شد.[۲۲] بر اساس اسناد موجود در کتابخانه آستان قدس رضوی، اولین فهرست کتابخانه در سال ۱۰۱۰ق تهیه شد.[۲۳] اداره کتابخانه در دوره افشاریه، همچون دوره صفویه بوده و تغیرات زیادی نکرده است.[۲۴] پس از پایان حکمرانی صفویان بر ایران و آغاز دورهٔ افشاری، نادرشاه برای توسعه کتابخانه، حدود هفتصد جلد کتاب را از کتابخانهٔ سلطنتی اصفهان وقف کتابخانهٔ آستان کرد.[۲۵]
بعدها در دوره قاجار تغییر و تحولات اساسی در کتابخانه به وجود آمد. در این دوره، قرآن‌ها از کتاب‌ها مجزا شدند و دو ساختمان به کتابخانه اختصاص یافت. ناصرالدین شاه در هر دو سفر خود به مشهد، از کتابخانه بازدید و دستوراتی از قبیل جداسازی قرآن‌های خطی از کتاب‌ها را صادر کرد.[۲۶] در سال‌های پایان دوره قاجار، به سال ۱۳۴۳ق مصادف با ۱۳۰۳ش، کمیسیونی در آستان قدس تشکیل شد تا اصلاحاتی در امور کتابخانه از جمله تدوین نظام‌نامه برای ادارهٔ امور کتابخانه، انجام گیرد.[۲۷] در دوره قاجار، کتابخانه توسعه بیشتری یافت و از قرائت‌خانه جدا شد. تشکیل دو کتابخانه جدا به نام‌های «کتابخانه ایوان طلا» و «کتابخانه جدید» برای نگهداری نسخ نفیس و کتاب‌های جدید، از اقدامات دوره تولیت میرزا سیف‌الدوله بود. کتابخانه ایوان طلا در ایوان طلای نادری مستقر بود کتابخانه جدید به قسمت غربی مدرسه علینقی میرزا منتقل شد.[۲۸]
با آغاز دوره تولیت محمدولی خان اسدی بر آستان قدس، کتابخانه شاهد توسعه و رونق بسیاری بود. در همین دوره، حجره‌های فوقانی صحن کهنه با میز و صندلی تجهیز شدند و مبدل به قرائت‌خانه شد.[۲۹] پس از ۸ سال کار عمرانی، در نهایت در سال ۱۳۲۴ ساختمان جدیدی برای کتابخانه در حرم احداث شد.[۳۰] در سال ۱۳۴۲ ه.ش تمام ساختمان برچیده شد و صحن موزه گسترش یافت و ساختمان جدیدی در سمت شرق صحن احداث شد. در سال ۱۳۵۳ ه.ش ساختمان جدیدی در ضلع شرقی حرم ساخته شد که ۱۰ هزار متر زیربنا در ۵ طبقه بود.[۳۱] این کتابخانه در سال ۱۳۵۶ به افتتاح رسید.[۳۲] در سال ۱۳۳۲ش، کتابخانه مسجد گوهرشاد در حرم امام رضا علیه السلام ساخته شد.[۳۳] در سال ۱۳۶۸ش، ساختمان جدیدی با مساحت ۱۲۰۰ مترمربع در بست شیخ بهایی حرم احداث و کتابخانه گوهرشاد به آنجا منتقل شد.[۳۴] در سال ۱۳۶۰ش کلنگ ساخت کتابخانه‌ای مستقل در حرم امام رضا (ع) زده شد.[۳۵] سرآخر در سال ۱۳۷۲ش کارهای عمرانی کتابخانه جدید تکمیل و در اواسط سال ۱۳۷۳ش، از ساختمان جدید بهره‌برداری شد.[۳۶]
کتابخانه دیجیتال
پییشنهاد تأسیس کتابخانه‌ای دیجیتال در کنار کتابخانه بزرگ آستان قدس رضوی، در سال ۱۳۸۰ش توسط مشاور علمی سازمان کتابخانه‌های آستان قدس مطرح شد. این کتابخانه، در سال ۱۳۸۳ش با بهره‌گیری از ۳۵ منبع خارجی و ۶ منبع داخلی آغاز به کار کرد.[۳۷] بر اساس گزارش‌ها در سال ۱۴۰۲ش، مجموعه منابع این کتابخانه بالغ بر ۱۸۵ میلیون منبع دیجیتال بوده است.[۳۸] در سال ۱۳۹۹ش، از کتابخانه نشریات دیجیتال نیز رونمایی شد. در بدو رونمایی از این کتابخانه، ۴۸۰ عنوان نشریه در دسترس قرار گرفت.[۳۹]
رئیسان کتابخانه
تا پیش از دوره قاجار، هیچ سمت رسمی به عنوان ریاست کتابخانه آستان قدس گزارش نشده است و منابع تنها به وجود کتابدارها در این کتابخانه اشاره کرده‌اند. این کتابدارها عموماً وظایف یک رئیس کتابخانه را نیز عهده‌دار بودند.[۴۰] نخستین کتابدارهای کتابخانه آستان قدس را دوست‌محمد حسینی استرآبادی و فرزندان وی پس از او گزارش کرده‌اند که در دوره صفوی و به فرمان شاه طهماسب به این کار گمارده شده بودند.[۴۱] در دوره سلطنت ناصرالدین شاه، اولین رئیس کتابخانه آستان قدس به صورت رسمی منصوب شد.[۴۲] هم اکنون سید جلال حسینی ریاست این سازمان را برعهده دارد.[۴۳]
ساختار اداری
امروزه کتابخانه حرم امام رضا با نام رسمی «کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی» ذیل ساختار «سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی» فعال است. رئیس این سازمان توسط تولیت آستان قدس رضوی در مدت زمان ۳ ساله منصوب می‌شود.[۴۴] این کتابخانه از بخشهای مختلفی تشکیل شده است که هر کدام، وظایف خاص خود را داشته‌اند:
کتابخانه عمومی و تخصصی
کتابخانهٔ عمومی از زیر مجموعه‌های معاونت کتابخانه‌ها، دارای قسمت‌های مختلفی از جمله مخزن و آرشیو کتاب‌های چاپی، بخش عضویت، واحد ترویج مطالعه، تالارهای مطالعه قفسه باز آقایان و بانوان، بخش امانت کتاب آقایان و بانوان، تالارهای مطالعه و گردش کتاب جوانان و نوجوانان، تالار امانت مواد سمعی و بصری، تالار اینترنت و واحد کپی است.[۴۵] بخش امانت منابع سمعی و بصری کتابخانهٔ مرکزی آستان قدس رضوی در سال ۱۳۷۴ش به عنوان بخشی از این کتابخانه، راه‌اندازی شده است.[۴۶]
کتابخانه‌های تخصصی این مجموعه از دههٔ ۱۳۸۰ش ایجاد شد. مجموعه‌های تخصصی کتابخانه آستان قدس رضوی عبارتند از: کتابخانهٔ تخصصی علوم قرآن و حدیث، کتابخانهٔ تخصصی امام رضا، کتابخانهٔ تخصصی اهل‌بیت (کتابخانهٔ جامع گوهرشاد)، کتابخانهٔ تخصصی ادبیات، تالار کتاب‌های خارجی و کتابخانهٔ تخصصی جغرافیا.[۴۷] در مجموعه کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی، ۱۰ کتابخانه تخصصی وجود دارد.[۴۸]
مرکز نسخ خطی و اداره حفاظت و مرمت
مرکز نسخ خطی آستان قدس رضوی از سال ۱۳۵۱ش با تهیه میکروفیلم شروع به فعالیت کرد. وظیفه این مجموعه، تهیه، نگهداری و فهرست‌نگاری کتاب‌های خطی و چاپ‌سنگی است. این مجموعه، از سال ۱۳۹۱ش، به صورت رایگان، نسخه‌های خطی و چاپ‌سنگی کتابخانه‌های دیگر را دیجیتال‌سازی می‌کند و در این موضوع، توانسته است تا کتابخانه‌های حرم شاه‌چراغ، کتابخانه‌های خوانسار، لار، کاشان، اصفهان، بیرجند و دانشگاه فرودسی مشهد را دیجیتال‌سازی نماید. این مرکز از تمام کتاب‌های دیجیتال سازی شده دیگر کتابخانه‌ها، یک نسخه را در ساختمان مرکزی خود نگهداری می‌کند.[۴۹]
وظیفه نگهداری و مرمت آثار نفیس این مجموعه، برعهده مرکز نسخ خطی است.[۵۰] در سال ۱۳۸۲ش بخش صحافی کتابخانه و بخش مرمت آثار موزه، با هم ادغام و سبب تشکیل «ادارهٔ حفاظت و مرمت آثار فرهنگی آستان قدس رضوی» شد. وظیفه این اداره، حفظ، نگهداری، پاکسازی و ترمیم نفایس موزه و کتابخانه است.[۵۱]
مرکز اسناد و مطبوعات
آستان قدس رضوی، اسناد بسیاری اعم از وقف‌نامه‌ها اسناد اداری و صورت خرج‌های خود را از دوره صفویه به بعد، نگهداری و حفظ می‌کند. وجود تعداد زیاد این اسناد سبب شد تا اداره‌ای مجزا برای نگهداری آنها در ذیل کتابخانه آستان قدس رضوی تدارک شود.[۵۲] نگهداری اسناد در این مجموعه بر عهده اداره اسناد کتابخانه آستان قدس رضوی است.[۵۳] اداره مطبوعات مرکز اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی، یکی از مجموعه‌های وسیع در زیرمجموعه‌های اداری کتابخانه مرکزی است. این بخش نگهداری و آرشیو مطبوعات را برعهده دارد.[۵۴]
روابط عمومی و امور بین‌الملل
«روابط عمومی و امور بین‌الملل» دیگر زیربخش مجموعه کتابخانه مرکزی آستان قدس است.[۵۵] این سازمان وظیفه دارد با تبلیغات و اقدامات رسانه‌ای، تعاملات داخلی و خارجی و برگزاری برنامه‌های فرهنگی بین این سازمان و قشرهای گوناگون مردم، روابط فرهنگی ایجاد می‌کند.[۵۶] برگزاری سمینارها، همایش‌ها، گردهمایی‌ها و جذب و شناسایی اندیشمندان و تقدیر از آنان از جمله وظایف این اداره است. گسترش روابط بین‌المللی و ایجاد تفاهم‌نامه با دیگر نهادها از جمله وظایف بخش بین‌الملل این سازمان است.[۵۷]
کتابخانه‌های وابسته
تا اوایل خرداد ۱۴۰۲ق، ۶۰ باب کتابخانه در شهرستان‌های ایران[۵۸] و یک باب کتابخانه در شهر لکهنو در هند به عنوان کتابخانه‌های وابستهٔ آستان قدس معرفی شده‌اند.[۵۹] علاوه بر کتابخانهٔ مرکزی آستان قدس رضوی در حرم امام رضا، ۲۳ کتابخانه در سطح شهر مشهد و ۱۶ کتابخانه در شهرستان‌ها، ۹ کتابخانهٔ تخصصی و ۱۱ کتابخانهٔ موقوفاتی وابسته به آستان قدس رضوی به صورت رسمی، کتابخانهٔ وابسته به آستان قدس هستند.[۶۰] آستان قدس رضوی در شهرهای درگز، قوچان، تربت حیدریه، بیرجند، گناباد، روشناوند و سرخس، دارای کتابخانه‌های تخصصی کودک و نوجوان و در شهرهای شوشتر، کرمانشاه، میبد، بروجرد، اهواز و یزد، دارای ایستگاه کتاب کودک در کتابخانه‌های وابسته تحت پوشش خود است.[۶۱]
| کتابخانه‌های شهر مشهد | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| موقعیت جغرافیای | ر | نام کتابخانه | تاریخ تأسیس
ه.ش) |
اعضاء
(نفر) |
توضیحات | |
| استان | شهر یا روستا | |||||
| خراسان رضوی | مشهد | ۱ | مسجدالرضا | ۱۳۶۱ | ۳۷٫۰۰۰ | کتابخانه مسجدالرضا به عنوان شعبه دوم از کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی شناخته می‌شود.[۶۲] این کتابخانه در دو ساختمان جداگانه، دارای بخشهای مختلف از جمله تالار مطالعه قفسه باز، تالار محققان، تالار مرجع، واحد اینترنت و واحد امانت کتاب است. تعداد اعضاء این کتابخانه را ۳۷ هزار نفر عنوان کرده‌اند.[۶۳] |
| مشهد | ۲ | آیت‌الله عباس تربتی | ۱۳۶۱ | ۱۲٫۰۰۰ | این کتابخانه ابتدا در یک سالن کوچک در کنار مسجد امام رضا، در نزدیکی آرامگاه خواجه ربیع، تأسیس شد و کتابخانه مسجد امام رضا نام گرفت. از ویژگی‌های این کتابخانه، وجود بیش از هزار نسخه منبع دیداری و شنیداری در مخزن این کتابخانه است.[۶۴] | |
| مشهد | ۳ | آیت‌الله مجتبی قزوینی | ۱۳۶۷ | ۳۴٫۴۰۰ | این کتابخانه در مسجد انصارالمهدی در محله کوی طلاب مشهد تأسیس و به سال ۱۳۶۷ش، تحت پوشش کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی درآمد و به کتابخانه انصارالمهدی تغییر نام پیدا کرد. در سال ۱۳۸۰ش، ساختمان شماره دو این کتابخانه افتتاح شد و مجدد نام کتابخانه به «آیت الله مجتبی قزوینی» تغییر یافت. در این کتابخانه، ۱۵٫۳۰۰ نسخه منبع دیداری و شنیداری نگهداری می‌شود.[۶۵] | |
| مشهد | ۴ | آیت‌الله هاشم قزوینی | ۱۳۶۹ | ۲۵٫۵۰۰ | این کتابخانه در محله محمدآباد مشهد قرار دارد. در سال ۱۳۸۵ش، ساختمان دیگری برای این کتابخانه ساخته شد. از ویژگی‌های این کتابخانه، وجود ۱۱ هزار نسخه منابع دیداری و شنیداری در مخزن کتابخانه است.[۶۶] | |
| مشهد | ۵ | امام صادق | ۱۳۷۰ | ۱۰٫۰۰۰ | این کتابخانه در محل مسجدی با همین نام در خیابان اسرار مشهد قرار دارد. برای این کتابخانه، حدود هزار عنوان منابع دیداری و شنیداری گزارش شده است.[۶۷] | |
| مشهد | ۶ | مسجد قبا | ۱۳۷۷ | ۱۲٫۰۰۰ | این کتابخانه در محل مسجدی با همین نام در بلوار خیام مشهد تأسیس و شامل تعدادی نشریه است.[۶۸] | |
| مشهد | ۷ | مسجد زینبیه | ۱۳۷۷ | ۹٫۰۰۰ | این کتابخانه در مسجدی با همین نام در خیابان مطهری مشهد قرار دارد و دارای بخشهای مختلف از جمله تالار مطالعه قفسه باز، واحد امانت، واحد مطبوعات و خدمات اینترنت است.[۶۹] | |
| مشهد | ۸ | مسجد پیغمبر اکرم | ۱۳۷۷ | ۱۲٫۰۰۰ | این کتابخانه در محل مسجدی با همین نام واقع در رضاشهر مشهد است و دارای بخشهای مختلف از جمله تالار مطالعه قفسه باز، واحد امانت منابع چاپی و منابع دیداری شنیداری، واحد مطبوعات و خدمات اینترنت می‌باشد.[۷۰] | |
| مشهد | ۹ | مسجد بزرگ امام رضا | ۱۳۷۷ | ۱۱٫۶۰۰ | این کتابخانه در محل مسجد بزرگ امام رضا در محله کوی امیرالمؤمنین مشهد قرار دارد و حدود ۷۰۰ عنوان منابع دیداری و شنیداری را در خود جای داده است.[۷۱] | |
| مشهد | ۱۰ | محمدیه | ۱۳۷۷ | ۹٫۰۰۰ | این کتابخانه پس از تأسیس در مسجد محمدیه، به خاطر کمبود جا در سال ۱۳۸۱ ه.ش به مسجد جوادالائمه در محله تلگرد مشهد منتقل شد.[۷۲] | |
| مشهد | ۱۱ | مسجد جوادالائمه | ۱۳۷۸ | ۸٫۰۰۰ | این کتابخانه در محل مسجد جوادالائمه در محله وکیل‌آباد مشهد قرار دارد و تعدادی نشریه ادواری را در خود جای داده است.[۷۳] | |
| مشهد | ۱۲ | امام رضا | ۱۳۷۹ | ۱۱٫۰۰۰ | این کتابخانه را تولیت وقت آستان قدس رضوی در ضمن یک حسینیه در خیابان هاشمی‌نژاد مشهد تأسیس کرده است. این کتابخانه حدود ۵ هزار منابع دیداری و شنیداری در خود جای داده است.[۷۴] | |
| مشهد | ۱۳ | امام سجاد | ۱۳۸۳ | ۶٫۵۰۰ | این کتابخانه در مسجد امام سجاد قرار دارد و از سال ۱۳۸۴ ه.ش خدمات این کتابخانه مختص آقایان شده است. از ویژگی‌های این کتابخانه، جایگیری حدود ۶۰۰ عنوان منابع دیداری و شنیداری در مخزن کتابخانه است.[۷۵] | |
| مشهد | ۱۴ | مجتمع ثامن الائمه | ۱۳۸۴ | این کتابخانه در مجتمعی مسکونی به همین نام توسط آستان قدس رضوی تأسیس شده است و مراجعان آن تماماً از ساکنین همان شهرک مسکونی هستند.[۷۶] | ||
| مشهد | ۱۵ | سیار و تلفنی | ۱۳۷۷ | این کتابخانه به اساتید دانشگاه، پژوهشگران و محققان و معلولانی که نمی‌توانند به صورت حضوری به کتابخانه مراجعه داشته باشند خدمات ارسال کتاب به درب منزل را انجام می‌دهد. پشتوانه این کتابخانه مخزن اصلی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی است.[۷۷] در حال حاضر تعداد اعضای فعال این کتابخانه حدود ۸۳۰ عضو (حقیقی و حقوقی) عنوان شده‌اند.[۷۸] | ||
| مشهد | ۱۶ | گویای رضوی (ویژه نابینایان) | ۱۳۸۳ | ۲۶۰ | کتابخانه گویای رضوی در محل کتابخانه آیت‌الله مجتبی قزوینی قرار دارد. خدماتی چون تهیه کتاب‌های گویا در موضوعات و قالب‌های متنوع و ارائه آنان به اعضای نابینا در سراسر کشور از وظایف و اقدامات این کتابخانه عنوان شده است.[۷۹] | |
| مشهد | ۱۷ | امام رضا | ۱۳۹۶ | ۱٫۱۰۰ | این کتابخانه در مسجد غدیر باباعلی واقع شده است و دارای بخشهای مختلف از جمله تالار مطالعه قفسه باز، ایستگاه کودک و واحد مطبوعات می‌باشد. در این کتابخانه علاوه بر کتاب‌های درون قفسه، ۲۵۰۰ جلد کتاب درسی نیز وجود دارد.[۸۰] | |
| مشهد | ۱۸ | امام جعفر صادق | ۱۳۹۶ | ۹۰۰ | محل این کتابخانه در وکیل‌آباد مشهد است. این کتابخانه دارای تعدادی نشریه ادواری می‌باشد.[۸۱] | |
| رضویه | ۱۹ | حضرت معصومه | ۱۴۰۰ | این کتابخانه در فضای بالغ بر ۲۵۰ مترمربع ساخته شده است و دارای امکاناتی چون ایستگاه کودک می‌باشد.[۸۲] | ||
| مشهد | ۲۰ | مجتمع فرهنگی و هنری امام خمینی | ۱۳۷۹ | ۲۰٫۲۰۰ | مجتمع فرهنگی هنری امام خمینی با همکاری دو مؤسسه «سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد» و «مرکز آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی» در مجموعه خواجه ربیع مشهد تأسیس شده است. در سال ۱۳۹۸ کتابخانه تخصصی کودک در این مکان تأسیس شد.[۸۳] | |
| مشهد | ۲۱ | مسجد پنج تن | ۱۴۰۰ | این کتابخانه در خیابان بهشتی مشهد و در فضایی بالغ بر ۱۵۰ مترمربع راه اندازی شده است.[۸۴] | ||
| مشهد | ۲۲ | مسجد امیرالمؤمنین | ۱۳۹۸ | ۳۰۰ | این کتابخانه در حاشیه شهر مشهد قرار دارد در ساختمانی با متراژ ۴۰۰ مترمربع در طبقه فوقانی مسجد امیرالمؤمنین واقع شده است.[۸۵] | |
| مشهد | ۲۳ | تخصصی کودک | ۱۳۹۸ | آستان قدس رضوی، اولین کتابخانه تخصصی کودک در مشهد را در محل مجتمع فرهنگی امام خمینی در فضایی بالغ بر ۱۰۰ مترمربع و به صورت تخصصی برای گروه سنی ۳ تا ۱۰ سال تأسیس نمود.[۸۶] | ||
| سرخس | ۲۴ | فرهنگسرای بزرگ امام رضا | ۱۳۸۹ | ۱۱٫۰۰۰ | این فرهنگسرا و کتابخانه، در زمینی به مساحت ۲٫۶۰۰ مترمربع و در یک طبقه، ساخته شد. در این کتابخانه حدود ۳۳۰۰ عنوان سی دی نگهداری می‌شود.[۸۷] | |
| درگز | ۲۵ | امام رضا | ۱۳۸۹ | ۱۰٫۰۰۰ | این کتابخانه در ضمن مجتمع فرهنگی در زمینی به مساحت ۱۸۵۰ مترمربع، در چهار طبقه تأسیس شده است. در این کتابخانه ۳۵۰۰ عنوان لوح فشره نگهداری می‌شود. کتابخانه تخصصی کودک از ویژگی‌های این کتابخانه است.[۸۸] | |
| قوچان | ۲۶ | امام رضا | ۱۳۸۹ | ۱۸٫۰۰۰ | این کتابخانه در ضمن یک مجتمع فرهنگی، در زمینی به مساحت ۱۱ هزار مترمربع، در چهار طبقه تأسیس شده است. در این کتابخانه ۵۲۰۰ عنوان لوح فشره نگهداری می‌شود. کتابخانه تخصصی کودک از ویژگی‌های این کتابخانه است.[۸۹] | |
| گناباد | ۲۷ | امام رضا | ۱۳۹۷ | ۶۱۶ | این کتابخانه در زمینی به مساحت ۲۰۰۰ مترمربع توسط سازمان عمران و توسعه رضوی ساخته شد. از ویژگی‌های این کتابخانه، وجود ۳۰۰۰ کتاب صوتی در مخزن کتابخانه عنوان شده است.[۹۰] | |
| روشناوند | ۲۸ | امام رضا | ۱۳۷۵ | ۱٫۴۰۰ | این کتابخانه توسط آستان قدس رضوی، در محل طبقه فوقانی حسینیه امام رضا تأسیس شد.[۹۱] | |
| تربت حیدریه | ۲۹ | امام رضا | ۱۳۹۳ | ۴٫۲۰۰ | این کتابخانه در فضایی به مساحت ۲۸۰۰ مترمربع، در قسمتی از پارک مینو تربت حیدریه تأسیس شد. در میان مخزن این کتابخانه، ۸۰۰ نسخه کتاب کودک و ۱۰ میلیون منابع الکترونیک آنلاین و آفلاین و همچنین ۱۳۰۰ نسخه منابع دیداری و شنیداری گزارش شده است. کتابخانه کودک از ویژگی‌های این کتابخانه است.[۹۲] | |
| کاشمر | ۳۰ | شهید آیت‌الله مدرس | ۱۳۷۵ | ۲۸٫۰۰۰ | این کتابخانه در نزدیکی مقبره مدرس با مساحتی حدودی ۸۲۵ مترمربع و در سه طبقه، ساخته شده است. وجود حدود ۹ هزار نسخه منابع دیداری و شنیداری در مخزن این کتابخانه، از ویژگی‌های آن توصیف شده است.[۹۳] | |
| سبزوار | ۳۱ | فرهنگسرای امام رضا | ۱۳۹۵ | ۱۳٫۷۰۰ | این فرهنگسرا در بلوار توحید شهر سبزوار و در زیربنایی بالغ بر ۳۴۵۰ مترمربع ساخته شده است. وجود حدود ۳۸۰۰ نسخه منابع دیداری و شنیداری از جمله ویژگی‌های این کتابخانه برشمرده شده است.[۹۴] | |
| خراسان جنوبی | بیرجند | ۳۲ | امام رضا | ۱۳۸۱ | ۲۳٫۵۵۶ | این کتابخانه در قسمتی از باغ اکبریه، در فضایی به مساحت ۲۱۰۰ مترمربع در دو طبقه افتتاح شده است. در این کتابخانه ۶۵۲۳ عنوان لوح دیداری و شنیداری نگهداری می‌شود.[۹۵] |
| طبس | ۳۳ | فرهنگسرای حضرت حسین بن موسی الکاظم | ۱۳۸۰ | ۱۱٫۰۰۰ | این کتابخانه در ضمن فرهنگسرایی در سه طبقه با زیربنای ۱۸۶۰ مترمربع در ضلع غربی حرم حسین بن موسی الکاظم احداث شده است. از ویژگی‌های این کتابخانه، وجود بیش از ۶ هزار نسخه منابع دیداری و شنیداری در مخزن کتابانه است.[۹۶] | |
| محمدآباد | ۳۴ | امام رضا | ۱۳۸۴ | ۸۰۰ | این کتابخانه در محله محمدآباد از نواحی طبس در زمینی به مساحت ۲۱۰۰ مترمربع و از محل اعتبارات اهدایی تولیت آستان قدس رضوی احداث شد. در مخزن این کتابخانه، حدود ۵۰۰ نسخه منابع دیداری و شنیداری قرار گرفته است.[۹۷] | |
| قاین | ۳۵ | امام رضا | ۱۳۸۶ | ۱۱٫۰۰۰ | این کتابخانه در دو طبقه با زیربنای ۹۲۰ مترمربع، توسط آستان قدس رضوی تأسیس شده است. وجود حدود چهار هزار نسخه منابع دیداری و شنیداری در این کتابخانه، از ویژگی‌های آن عنوان شده است.[۹۸] | |
| مجد | ۳۶ | کتابخانه امام رضا | ۱۴۰۲ | این کتابخانه در روستای مجد از توابع بشرویه و با همکاری شرکت صنایع، معادن و عمران رضوی در متراژی بالغ بر ۱۰۰۰ مترمربع ساخته شده است.[۹۹] | ||
| خوزستان | شوشتر | ۳۷ | علامه شوشتری | ۱۳۷۴ | ۱۲٫۰۰۰ | این کتابخانه توسط علامه شوشتری جهت استفاده عموم وقف حرم امام رضا شد. در حال حاضر، این کتابخانه در زمینی به مساحت ۱۳۰۰ مترمربع قرار گرفته است. در این کتابخانه، ۳۳۰ نسخه کتاب خطی و ۲۶۲ نسخه کتاب چاپ سنگی نگهداری می‌شود.[۱۰۰] |
| اهواز | ۳۸ | کتابخانه امام رضا | ۱۳۹۸ | این کتابخانه، وابسته به مرکز فرهنگی حسین بن علی است و با همکاری آستان قدس رضوی و به صورت خیریه تأسیس شد. این کتابخانه در زمینی با مساحتی بالغ بر ۸۰۰ مترمربع راه‌اندازی شده است.[۱۰۱] | ||
| کرمانشاه | کرمانشاه | ۳۹ | امام رضا | ۱۳۴۹ | ۹٫۴۰۲ | این کتابخانه توسط عبدالجلیل جلیلی تأسیس و وقف آستان قدس رضوی شد. بنای این مجموعه در سال‌های ۱۳۸۰، ۱۳۸۳ و ۱۳۹۰ ه.ش توسعه یافته است و بنای آن امروزه تا ۵۰۰ مترمربع گزارش شده است. این کتابخانه ۴۳۸ نسخه کتاب خطی در خود جای داده است.[۱۰۲] |
| تهران | تهران | ۴۰ | آیت‌الله سید محمدتقی حکیم | ۱۳۷۵ | ۷٫۰۰۰ | این کتابخانه توسط محمدتقی حکیم (واقف منابع کتابخانه‌ای) و مرضیه حکیم (واقف محل کتابخانه) افتتاح شد. این کتابخانه در سال ۱۳۷۹ ه.ش وقف حرم امام رضا شد. در سال ۱۳۸۸ ه.ش طرح توسعه کتابخانه شروع و در ۱۳۹۳ ه.ش ساختمان جدید در زمینی به مساحت ۴۲۰ مترمربع در ۶ طبقه افتتاح گردید. این کتابخانه دارای ۱۷۳ نسخه کتاب خطی و ۴۲۳ نسخه کتاب چاپ سنگی می‌باشد.[۱۰۳] |
| تهران | ۴۱ | ملی ملک | ۱۳۱۶ | حسین آقا ملک، بنیانگذار کتابخانه و موزه ملی ملک، این گنجینه را برای آستان قدس رضوی، وقف کرد.[۱۰۴] کتابخانه ملی ملک با داشتن بیش از ۱۹ هزار عنوان نسخه خطی، یکی از شش مجموعه بزرگ نسخه‌های خطی در ایران است. وجود نشریاتی از دوره قاجار تاکنون، هزاران برگ سند و بیش از صدها عنوان منبع دیداری و شنیداری از دیگر ویژگی‌های این کتابخانه شمرده شده است.[۱۰۵] | ||
| لرستان | بروجرد | ۴۲ | آیت‌الله محمد بروجردی | ۱۳۶۸ | ۱۷٫۹۵۰ | این کتابخانه توسط محمد بروجردی در زمینی به مساحت ۵۰۰ مترمربع ساخته و به درخواست همو، وقف حرم امام رضا شد. در سال ۱۳۹۷ ه.ش مساحت زمین به ۱۳۰۰ متر مربع افزایش یافت.[۱۰۶] |
| یزد | یزد | ۴۳ | وزیری | ۱۳۳۴ | ۲۸٫۵۰۰ | علی‌محمد وزیری، کتابخانه وزیری در یزد را وقف آستان قدس رضوی کرده است.[۱۰۷] این کتابخانه در متراژی نزدیک به ۶۰۰ مترمربع، در دالان شمالی مسجد جامع یزد تأسیس شد. بعدها، توسعه‌هایی در بنای کتابخانه شکل گرفت که سبب شد، فضا به ۶۳۰۰ مترمربع و در ۳ طبقه ارتقاء یابد. این کتابخانه بیش از ۴۸۰۰ نسخه کتاب خطی، ۶۰۰۰ نسخه کتاب چاپ سنگی و بیش از ۶۰۰۰ نسخه نشریات ادواری را در خود جای داده است.[۱۰۸] |
| یزد | ۴۴ | مروج | ۱۳۴۸ | ۲۰٫۰۰۰ | کتابخانه مروج از جمله کتابخانه‌های تحت مدیریت آستان قدس رضوی است.[۱۰۹] این کتابخانه بعدها در سال ۱۳۶۵ش، توسط محمد مروج و با همکاری آستان قدس رضوی، توسعه یافت. ساختمان جدید در فضایی به مساحت یک هزار مترمربع در سه طبقه احداث شد. در این کتابخانه ۲۵ نسخه کتاب خطی نگهداری می‌شود.[۱۱۰] | |
| کرمان | کرمان | ۴۵ | امام رضا | ۱۳۸۵ | ۹٫۰۰۰ | این کتابخانه در زمینی به مساحت ۱۲۵۰ مترمربع در دو طبقه احداث شده است و تعدادی نشریه ادواری در آنجا نگهداری می‌شود.[۱۱۱] |
| کرمان | ۴۶ | هرندی | ۱۳۵۰ | ۱۳٫۷۰۰ | این کتابخانه در زمینی به مساحت ۳۰۰ مترمربع توسط ابوالقاسم هرندی ساخته و وقف بر آستان قدس رضوی شد. این کتابخانه در سال ۱۳۸۶ مورد بازسازی قرار گرفت. این کتابخانه دارای حدود ۹۰ نسخه کتاب خطی، ۷۱ نسخه کتاب چاپ سنگی می‌باشد.[۱۱۲] | |
| رفسنجان | ۴۷ | مرتضوی | ۱۳۸۳ | ۲۶٫۰۰۰ | این کتابخانه در ساختمانی با زیر بنای ۱۲۰۰ مترمربع در سه طبقه توسط یحیی مرتضوی وقف بر آستان قدس رضوی شد. این کتابخانه دارای ۳ نسخه خطی است.[۱۱۳] | |
| رفسنجان | ۴۸ | جوادالائمه | ۱۳۸۳ | ۵٫۰۰۰ | این کتابخانه در ضمن مجموعه‌ای فرهنگی، در زمینی به مساحت ۵ هزار مترمربع در سه طبقه احداث شد. این کتابخانه دارای ۶ نسخه کتاب خطی و تعدادی نشریه ادواری است.[۱۱۴] | |
| امین‌شهر | ۴۹ | امام علی بن موسی الرضا | ۱۳۷۵ | ۳٫۰۰۰ | این کتابخانه در منطقه امین‌شهر (حسین‌آباد انار) از مناطق حوالی رفسنجان، و در زمینی به مساحت ۵ هزار مترمربع، توسط احمد وافی و کمک‌های عباس امین تأسیس شد.[۱۱۵] | |
| اصفهان | نائین | ۵۰ | نائین | از جمله کتابخانه‌های تحت مدیریت آستان قدس رضوی است.[۱۱۶] | ||
| لکهنو (هند) | محمودآباد | ۵۱ | راجه | ۱۳۶۸ | این کتابخانه در سال ۱۳۶۸ به وقف آستان قدس رضوی درآمد. در این کتابخانه ۱۶۳۰ نسخه خطی نگهداری می‌شود.[۱۱۷] | |
پانویس
- ↑ «اهدای کتب خطی به کتابخانه آستان قدس رضوی چهار برابر شد», باشگاه خبرنگاران جوان.
- ↑ «بزرگ‌ترین مجموعه نسخ خطی و سنگی در جهان اسلام», خبرگزاری ایبنا.
- ↑ «تاریخ جراید ایران در گنجینه رضوی», خبرگزاری قدس.
- ↑ «چگونه در حرم رضوی کتابخانه ایجاد شد؟», خبرگزاری ایسنا.
- ↑ «چگونه در حرم رضوی کتابخانه ایجاد شد؟», خبرگزاری ایسنا.
- ↑ کریمی، «کتابخانه دیجیتال آستان قدس رضوی»، ۱۳۹۲ش.
- ↑ «چگونه در حرم رضوی کتابخانه ایجاد شد؟», خبرگزاری ایسنا.
- ↑ «اهدای کتب خطی به کتابخانه آستان قدس رضوی چهار برابر شد», باشگاه خبرنگاران جوان.
- ↑ «افتتاح گنجینه عظیم آثار مکتوب آستان قدس», خبرگزاری ایبنا.
- ↑ «اهدای کتب خطی به کتابخانه آستان قدس رضوی چهار برابر شد», باشگاه خبرنگاران جوان.
- ↑ «چگونه در حرم رضوی کتابخانه ایجاد شد؟», خبرگزاری ایسنا.
- ↑ «حفظ میراث مکتوب», مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ «چگونه در حرم رضوی کتابخانه ایجاد شد؟», خبرگزاری ایسنا.
- ↑ «تاریخ جراید ایران در گنجینه رضوی», خبرگزاری قدس.
- ↑ «چگونه در حرم رضوی کتابخانه ایجاد شد؟», خبرگزاری ایسنا.
- ↑ «دیجیتال‌سازی ۴۹۶ نسخه خطی», خبرگزاری ایکنا.
- ↑ محبوب و سوهانیان حقیقی، «کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی»، ۱۳۹۳ش.
- ↑ محبوب و سوهانیان حقیقی، «کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی»، ۱۳۹۳ش.
- ↑ محبوب و سوهانیان حقیقی، «کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی»، ۱۳۹۳ش.
- ↑ محبوب فریمانی، تاریخ کتابخانه آستان قدس رضوی، ۱۳۹۰ش، ص ۴۹.
- ↑ سجادی، «آستان قدس رضوی»، ۱۳۶۷ش.
- ↑ سجادی، «آستان قدس رضوی»، ۱۳۶۷ش.
- ↑ محبوب فریمانی، تاریخ کتابخانه آستان قدس رضوی، ۱۳۹۰ش، ص ۷۲.
- ↑ محبوب و سوهانیان حقیقی، «کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی»، ۱۳۹۳ش.
- ↑ محبوب فریمانی، تاریخ کتابخانه آستان قدس رضوی، ۱۳۹۰ش، ص ۱۴۵–۱۴۶.
- ↑ محبوب فریمانی، تاریخ کتابخانه آستان قدس رضوی، ۱۳۹۰ش، ص ۱۹۱–۱۹۵.
- ↑ محبوب فریمانی، تاریخ کتابخانه آستان قدس رضوی، ۱۳۹۰ش، ص ۲۲۲–۲۲۳ و ۲۵۱.
- ↑ محبوب فریمانی، تاریخ کتابخانه آستان قدس رضوی، ۱۳۹۰ش، ص ۳۳۰.
- ↑ محبوب و سوهانیان حقیقی، «کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی»، ۱۳۹۳ش.
- ↑ سجادی، «آستان قدس رضوی»، ۱۳۶۷ش.
- ↑ سجادی، «آستان قدس رضوی»، ۱۳۶۷ش.
- ↑ محبوب و سوهانیان حقیقی، «کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی»، ۱۳۹۳ش.
- ↑ فاضل، «کتابخانه‌های عمده مشهد»، ۱۳۵۱ش.
- ↑ «کتابخانه گوهرشاد», دانشنامه مشهد.
- ↑ خانی‌زاده و نظرکرده، «کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی، ساختمان»، ۱۳۹۳ش.
- ↑ محبوب و سوهانیان حقیقی، «کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی»، ۱۳۹۳ش.
- ↑ «کتابخانه دیجیتال آستان قدس رضوی», خبرگزاری ایبنا.
- ↑ «دسترسی به منابع دیجیتال در ایستگاه‌های مطالعه رضوی», درگاه آستان قدس رضوی.
- ↑ «پایگاه نشریات دیجیتال آستان قدس رضوی», خبرگزاری تسنیم.
- ↑ محبوب فریمانی، تاریخ کتابخانه آستان قدس رضوی، ۱۳۹۰ش، ص ۲۵۱.
- ↑ محبوب فریمانی، تاریخ کتابخانه آستان قدس رضوی، ۱۳۹۰ش، ص ۷۰–۷۱.
- ↑ محبوب فریمانی، تاریخ کتابخانه آستان قدس رضوی، ۱۳۹۰ش، ص ۲۵۱.
- ↑ «رئیس جدید سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد», خبرگزاری رسا.
- ↑ زاد، «کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، سازمان»، ۱۳۹۳ش.
- ↑ محبوب و سوهانیان حقیقی، «کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی»، ۱۳۹۳ش.
- ↑ «بخش سمعی بصری کتابخانه مرکزی», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ «آشنایی با کتابخانه آستان قدس رضوی»، وبسایت تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی.
- ↑ «تالار محققان کتابخانه مرکزی آستان قدس», خبرگزاری ایرنا.
- ↑ «دیجیتال‌سازی ۴۹۶ نسخه خطی», خبرگزاری ایکنا.
- ↑ «تلاش برای حفاظت از گنجینه‌های کاغذی», روزنامه جام‌جم.
- ↑ «مرمت در آستان قدس رضوی», خبرگزاری ایرنا.
- ↑ طلایی و محبوب، «تاریخچه مدیریت اسناد در آستان قدس رضوی»، ۱۳۹۵ش.
- ↑ «حفظ میراث مکتوب», مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ «تاریخ جراید ایران در گنجینه رضوی», خبرگزاری قدس.
- ↑ «برنامه‌های سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس», خانه کتاب و ادبیات ایران.
- ↑ «ادارهٔ روابط عمومی و امور بین‌الملل», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس.
- ↑ «ادارهٔ روابط عمومی و امور بین‌الملل», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس.
- ↑ «ارائه خدمات به کودکان در ۳۲ کتابخانه», شهرآرانیوز.
- ↑ «کتابخانه راجه محمودآباد», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ «عضویت رایگان در کتابخانه آستان قدس», خبرگزاری ایبنا.
- ↑ «ارائه خدمات به کودکان در ۳۲ کتابخانه», شهرآرانیوز.
- ↑ سجادی، «آستان قدس رضوی»، ۱۳۶۷ش.
- ↑ «کتابخانه مسجدالرضا», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ «کتابخانه مرکزی», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ «کتابخانه مرکزی», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ «کتابخانه مرکزی», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ «کتابخانه مرکزی», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ «کتابخانه مرکزی», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ «کتابخانه مرکزی», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ «کتابخانه مرکزی», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ «کتابخانه مرکزی», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ «کتابخانه مرکزی», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ «کتابخانه مرکزی», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ «کتابخانه مرکزی», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ «کتابخانه مرکزی», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ «کتابخانه مرکزی», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ «کتابخانه مرکزی», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ «ابتکار آستان رضوی با موضوع فرهنگ کتابخانی», جام‌جم آنلاین.
- ↑ «کتابخانه مرکزی», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ «کتابخانه مرکزی», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ «کتابخانه مرکزی», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ «کتابخانه حضرت معصومه آستان قدس رضوی», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ «کتابخانه مرکزی», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ «کتابخانه مسجد پنج تن», خبرگزاری لیزنا.
- ↑ «کتابخانه مرکزی», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ «کتابخانه مجتمع فرهنگی و هنری امام خمینی», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ «کتابخانه مرکزی», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ «کتابخانه مرکزی», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ «کتابخانه مرکزی», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ «کتابخانه مرکزی», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ «کتابخانه مرکزی», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ «کتابخانه مرکزی», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ «کتابخانه مرکزی», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ «کتابخانه مرکزی», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ «کتابخانه مرکزی», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ «کتابخانه مرکزی», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ «کتابخانه مرکزی», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ «کتابخانه مرکزی», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ «شصتمین کتابخانه آستان قدس رضوی», خبرگزاری ایبنا.
- ↑ «کتابخانه مرکزی», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ خبرگزاری رسا. «کتابخانه امام رضا (ع)- اهواز».
- ↑ «کتابخانه مرکزی», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ «کتابخانه مرکزی», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ سجادی، «آستان قدس رضوی»، ۱۳۶۷ش.
- ↑ «اموال شخصی تاجری که کتابخانه و موزه ملی شد», خبرگزاری ایبنا.
- ↑ «کتابخانه مرکزی», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ سجادی، «آستان قدس رضوی»، ۱۳۶۷ش.
- ↑ «کتابخانه مرکزی», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ سجادی، «آستان قدس رضوی»، ۱۳۶۷ش.
- ↑ «کتابخانه مروج- یزد», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ «کتابخانه مرکزی», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ «کتابخانه مرکزی», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ «کتابخانه مرکزی», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ «کتابخانه مرکزی», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ «کتابخانه مرکزی», سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
- ↑ سجادی، «آستان قدس رضوی»، ۱۳۶۷ش.
- ↑ صدرایی خویی، «کتابخانه راجه محمودآباد»، دایرةالمعارف آستان قدس رضوی.
منابع
- خانی‌زاده، مهدی و اعظم نظرکرده. «کتابخانه آستان قدس رضوی، ساختمان». در دایرةالمعارف آستان قدس رضوی. مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی، ۱۳۹۳ش.
- زاد، ایرج. «کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، سازمان». در دایرةالمعارف آستان قدس رضوی. مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی، ۱۳۹۳ش.
- سجادی، صادق. «آستان قدس رضوی». در دایرةالمعارف بزرگ اسلامی. تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۶۷ش.
- صدرایی خویی، علی. «کتابخانه راجه محمودآباد». محمدجواد مهدوی. در دایرةالمعارف آستان قدس رضوی. مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی، ۱۳۹۳ش.
- طلایی، زهرا و الهه محبوب. «تاریخچهٔ مدیریت امور اسناد و مطبوعات کتابخانهٔ آستان قدس رضوی». در سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، شماره ۳۲–۳۳، ۱۳۹۵ش
- فاضل، محمود. «کتابخانه‌های عمده مشهد (کتابخانه جامع گوهرشاد)» در نشریه وحید، شماره ۱۰۰، ۱۳۵۱ش
- کریمی، مهدی. «کتابخانه دیجیتال آستان قدس رضوی: تاریخچه، خدمات و امکانات». در سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، شماره ۲۱، ۱۳۹۲ش.
- محبوب فریمانی، الهه (۱۳۹۰). تاریخ کتابخانه آستان قدس رضوی بر پایه اسناد از صفوی تا قاجار. مشهد: سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مراکز اسناد آستان قدس رضوی.
- محبوب، الهه و محمد سوهانیان حقیقی. «کتابخانه آستان قدس رضوی». در دایرةالمعارف آستان قدس رضوی. مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی، ۱۳۹۳ش.
- «اهدای کتب خطی به کتابخانه آستان قدس رضوی چهار برابر شد» باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب: ۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۲ش، تاریخ بازدید: ۱۴ تیر ۱۴۰۳ش.
- «ابتکار آستان رضوی با موضوع فرهنگ کتابخانی»، جام‌جم آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۶ اردیبهشت ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید: ۱۴ تیر ۱۴۰۳ش.
- «برنامه‌های سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی در هفته کتاب»، خانه کتاب، تاریخ درج مطلب: ۲۱ آبان ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۱۴ تیر ۱۴۰۳ش.
- «کتابخانه دیجیتال آستان قدس رضوی، همیشه در دسترس»، خبرگزاری ایبنا، تاریخ درج مطلب: ۱۷ مرداد ۱۳۸۸ش، تاریخ بازدید: ۱۴ تیر ۱۴۰۳ش.
- «افتتاح گنجینه عظیم آثار مکتوب آستان قدس با ظرفیت ذخیره‌سازی یکصد میلیون منبع»، خبرگزاری ایبنا، تاریخ درج مطلب: ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۱۴ تیر ۱۴۰۳ش.
- «اموال شخصی تاجری که کتابخانه و موزه ملی شد»، خبرگزاری ایبنا، تاریخ درج مطلب: ۲ مرداد ۱۳۹۲ش، تاریخ بازدید: ۱۴ تیر ۱۴۰۳ش.
- «آستان قدس صاحب بزرگ‌ترین مجموعه نسخ خطی و سنگی در جهان اسلام است»، خبرگزاری ایبنا، تاریخ درج مطلب: ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۲ش، تاریخ بازدید: ۱۴ تیر ۱۴۰۳ش.
- «عضویت رایگان در 58 کتابخانه وابسته به آستان قدس رضوی در سراسر کشور»، خبرگزاری ایبنا، تاریخ درج مطلب: ۱ خرداد ۱۴۰۲ش، تاریخ بازدید: ۱۴ تیر ۱۴۰۳ش.
- «۶۷۹ مورد اقلام فرهنگی نفیس در آستان قدس رضوی مرمت شد»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۱۶ آبان ۱۳۹۵ش، تاریخ بازدید: ۱۴ تیر ۱۴۰۳ش.
- «تالار محققان کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی شبانه‌روزی شد»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۳ خرداد ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید: ۱۴ تیر ۱۴۰۳ش.
- «چگونه در حرم رضوی کتابخانه ایجاد شد؟»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۲۹ شهریور ۱۳۹۶ش، تاریخ بازدید: ۱۴ تیر ۱۴۰۳ش.
- «دیجیتال‌سازی ۴۹۶ نسخه کتاب خطی دانشگاه فردوسی مشهد»، خبرگزاری ایکنا، تاریخ درج مطلب: ۲ اسفند ۱۳۹۳ش، تاریخ بازدید: ۱۴ تیر ۱۴۰۳ش.
- «پایگاه «نشریات دیجیتال» آستان قدس رضوی راه‌اندازی شد»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۱۳ مهر ۱۳۹۹ش، تاریخ بازدید: ۱۴ تیر ۱۴۰۳ش.
- «رئیس جدید سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی معرفی شد»، خبرگزاری رسا، تاریخ درج مطلب: ۲۵ بهمن ۱۳۹۷ش، تاریخ بازدید: ۱۴ تیر ۱۴۰۳ش.
- «توسعه مخزن کتابخانه مرکزی حرم مطهر رضوی در ۴ دهه گذشته»، خبرگزاری رضوی، تاریخ درج مطلب: ۷ تیر ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۱۴ تیر ۱۴۰۳ش..
- «تاریخ جراید ایران در گنجینه رضوی»، خبرگزاری قدس، تاریخ درج مطلب: ۱۱ آذر ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۱۴ تیر ۱۴۰۳ش.
- «نخستین رئیس کتابخانه آستان قدس رضوی چه کسی بود؟»، خبرگزاری قدس، تاریخ درج مطلب: ۲۴ آبان ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۱۴ تیر ۱۴۰۳ش.
- ««کتابخانه مسجد پنجتن» افتتاح شد»، خبرگزاری لیزنا، تاریخ درج مطلب: ۲۳ بهمن ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید: ۱۴ تیر ۱۴۰۳ش.
- «کتابخانه گوهرشاد»، دانشنامه مشهد، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید: ۱۴ تیر ۱۴۰۳ش.
- «دسترسی به منابع دیجیتال در ایستگاه‌های مطالعه رضوی از مرز 185 میلیون گذشت»، درگاه آستان قدس رضوی، تاریخ درج مطلب: ۹ خرداد ۱۴۰۲ش، تاریخ بازدید: ۱۴ تیر ۱۴۰۳ش.
- «تلاش برای حفاظت از گنجینه‌های کاغذی»، روزنامه جام‌جم، تاریخ درج مطلب: ۱۵ آذر ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید: ۱۴ تیر ۱۴۰۳ش.
- «کتابخانه راجه محمودآباد- هندوستان»، سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، تاریخ درج مطلب: ۳۰ تیر ۱۳۹۳ش، تاریخ بازدید: ۱۴ تیر ۱۴۰۳ش.
- «بخش سمعی بصری کتابخانه مرکزی»، سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، تاریخ درج مطلب: ۲ خرداد ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۱۴ تیر ۱۴۰۳ش.
- «کتابخانه مسجدالرضا (ع)»، سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، تاریخ درج مطلب: ۱۷ بهمن ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید: ۱۴ تیر ۱۴۰۳ش.
- «ادارهٔ روابط عمومی و امور بین‌الملل»، سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، تاریخ درج مطلب: ۱۷ فروردین ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید: ۱۴ تیر ۱۴۰۳ش.
- «کتابخانه مرکزی»، سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، تاریخ درج مطلب: ۱۷ فروردین ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید: ۱۴ تیر ۱۴۰۳ش.
- «کتابخانه مروج- یزد»، سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، تاریخ درج مطلب: ۳۰ تیر ۱۳۹۳ش، تاریخ بازدید: ۱۴ تیر ۱۴۰۳ش.
- «کتابخانه حضرت معصومه (س) آستان قدس رضوی در شهر رضویه افتتاح شد»، سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، تاریخ درج مطلب: ۲۵ آبان ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید: ۱۴ تیر ۱۴۰۳ش.
- «کتابخانه مجتمع فرهنگی و هنری امام خمینی (ره)»، سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، تاریخ درج مطلب: ۱۷ بهمن ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید: ۱۴ تیر ۱۴۰۳ش.
- «ارائه خدمات به کودکان در ۳۲ کتابخانه آستان قدس رضوی در کشور»، شهرآرانیوز، تاریخ درج مطلب: ۱۹ تیر ۱۴۰۲ش، تاریخ بازدید: ۱۴ تیر ۱۴۰۳ش.
- «حفظ میراث مکتوب، نگهبانی از تاریخ و هویت جامعه»، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۲ش، تاریخ بازدید: ۱۴ تیر ۱۴۰۳ش.