آیه قبله: تفاوت میان نسخه‌ها

'''آیه قبله'''  به آیه ۱۴۴ سوره بقره گفته می‌شود که به [[تغییر قبله]] مسلمانان از [[مسجدالاقصی]] به [[مسجد الحرام]]، فرمان می‌دهد. پس از [[هجرت به مدینه|هجرت مسلمانان]] به [[مدینه]]، ساکنان [[یهودی]] این شهر از توجه [[اسلام|مسلمانان]] به مسجدالاقصی به عنوان دلیلی بر اصالت نداشتن آیین اسلام یاد می‌کردند. این مطلب موجب شد [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله| پیامبر(ص)]] آرزو کند که [[کعبه]]، [[قبله|قبله مسلمانان]] باشد.

برخی مفسران آیات ۱۴۲ تا ۱۴۴ بقره را آیات تغییر قبله دانسته‌اند. برخی دیگر نیز [[آیه ۱۵۰ سوره بقره]] را آیه تغییر قبله دانسته‌اند.[[تفسیر قرآن|مفسران]] زمان نزول آیه قبله را بین هفت تا نوزده ماه پس از هجرت به مدینه یاد کرده‌اند. مکان نزول آیه قبله، بر پایه نقل‌های گوناگون تاریخی یکی از این سه مکان است: [[مسجد قبلتین]]، مسجد قبیله «بنی سالم بن عوف» و [[مسجدالنبی]].

بنابر نقل [[محمد بن جریر طبری صغیر|طبری]]، از مفسران اهل‌سنت، یهودیان مدینه نماز گزاردن پیامبر به [[مسجدالاقصی]] را بر او عیب گرفته و می‌گفتند: [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|محمد(ص)]] با دین ما مخالف است ولی به قبله ما نماز می‌گزارد؛ به همین دلیل پیامبر دوست داشت قبله مسلمانان مستقل شود و به سوی کعبه نماز بگزارد؛<ref>طبری، جامع البیان،۱۴۱۲ق، ج۲، ص۱۳.</ref> به همین جهت پیامبر به آسمان نگاه می‌کرد و منتظر دستور خدا برای تغییر قبله بود که این آیه نازل شد و حکم تغییر قبله از مسجدالاقصی به [[کعبه]] را بیان کرد.<ref>طبری، جامع البیان،۱۴۱۲ق، ج۲، ص۱۳.</ref>

مفسران زمان نزول این آیه را بین هفت<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۳۳۱.</ref> تا نوزده<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۳۳۳.</ref> ماه پس از [[هجرت به مدینه|هجرت]] بیان کرده‌اند. [[سید محمدحسین طباطبائی|طباطبایی]] در [[المیزان فی تفسیر القرآن (کتاب)|المیزان]] با توجه به تاریخ تغییر قبله که در [[رجب|ماه رجب]] [[سال ۲ هجری قمری|سال دوم هجرت]] بوده، صحیح‌ترین زمان را ۱۷ ماه پس از هجرت می‌داند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۳۳۱.</ref> مکارم شیرازی در تفسیر نمونه تغییر قبله را در حین نماز ظهر دانسته به گونه‌ای که مردان و زنان جای خود را باهم عوض کردند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۳و۱۳۷۴ش، ج۱، ص۴۹۱.</ref>

* مسجد محله بنی سَلِمة<ref>مومنی، «[https://hajj.ir/fa/12564/%D8%A2%DB%8C%D9%87-%D9%82%D8%A8%D9%84%D9%87#_ftnref13 آیه قبله»]، سایت حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت.</ref> در شمال غربی [[مدینه]]<ref> قائدان، تاریخ و آثار اسلامی مکه مکرمه و مدینه منوره، ۱۳۸۶ش، ص۲۶۸.</ref> که به [[مسجد قبلتین| مسجد القبلتین]] مشهور است.<ref>ابن سید الناس، عیون الاثر، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۲۶۹.</ref>

* مسجد قبیله «بنی سالم بن عوف» که پیامبر(ص) نخستین [[نماز جمعه]] را در آن گزارد؛<ref> قمی، تفسیر قمی، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۶۳؛ طبرسی، اعلام الوری، دار الکتب الاسلامیه، ص۷۱.</ref>

* [[مسجدالنبی]].<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۸۶؛</ref>

به نوشته [[فضل بن حسن طبرسی|طبرسی]]، برخی ادعا کرده‌اند که آیه قبله، [[آیه ۱۱۵ سوره بقره]] را که می‌گوید: «فَأَيْنَما تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّه» (به هر سو رو كنيد، خدا آنجا است)، [[ناسخ و منسوخ|نسخ]] کرده است؛ اما خود او این دیدگاه را نپذیرفته و گفته است طبق روایات، آیه ۱۱۵ سوره بقره، درخصوص خواندن [[نمازهای مستحب]] در سفر است.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱، ص۴۲۰-۴۲۱.</ref>

* ابن سعد، محمد بن منیع البصری، الطبقات الکبری، به کوشش محمد عبدالقادر عطاء، بیروت، ‌دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق.

* ابن سید الناس، محمد بن محمد، عیون الاثر، به تحقیق ابراهیم محمد، بیروت، ‌دار القلم، ۱۴۱۴ق

* مومنی، علی‌اکبر، [https://hajj.ir/fa/12564/%D8%A2%DB%8C%D9%87-%D9%82%D8%A8%D9%84%D9%87#_ftnref13 «آیه قبله]»، سایت حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، تاریخ درج: ۱۶ فروردین ۱۳۹۳ش، تاریخ بازدید: ۲۵ مرداد ۱۴۰۲ش.