ازاله نجاست
(تغییرمسیر از پاک کردن نجاست)
| بخشی از احکام عملی و فقهی |
|---|
 |
 | این مقاله یک نوشتار توصیفی درباره یک مفهوم فقهی است و نمیتواند معیاری برای اعمال دینی باشد. برای اعمال دینی به منابع دیگر مراجعه کنید. |
اِزاله نجاست اصطلاحی فقهی به‌معنای برطرف کردن نجاست است. ازاله نجاست از بدن و لباس نمازگزار و طواف‌کننده، موضع سجده، مسجد، قرآن، حرم امامان(ع)، بدن و کفن میت و اعضای وضو و غسل، واجب است اما قصد قربت در آن شرط نیست.
بنا به نظر مشهور فقهای شیعه، ازاله نجاست از بدن حیوان، یکی از مطهرات است و جایی که بدن حیوانی به نجس آلوده شود، با برطرف کردن نجاست، بدن حیوان پاک می‌شود.
مفهوم‌شناسی و اهمیت
ازاله نجاست، به معنای برطرف کردن نجاست، از چیزی است که در تماس با یکی از نجاسات ده‌گانه (خون، ادرار، مدفوع، مَنی، مردار، سگ، خوک، کافر، شراب و فُقّاع) یا در تماس با شی مُتَنَجِّس (چیزی که در تماس با نجاست، نجس شده است)، نجس شده است.[۱]
از ازاله نجاست بیشتر در باب‌های طهارت و صلاة سخن گفته شده است.[۲] و در انجام آن، قصد قربت شرط نیست.[۳]
ازاله نجاست با یکی از مطهرات مانند آب، زمین و آفتاب انجام می‌شود.[۴] همچنین بنا بر نظر مشهور فقهای شیعه، بدن حیوانی که در تماس با نجاست یا متنجس نجس شده است، با ازاله عین نجاست از آن، پاک می‌شود.[۵]
احکام
ازاله نجاست از هر چیزی که در معرض استفاده و استعمال است امری مطلوب است[۶] و در مواردی نیز واجب است مانند:
- مساجد: ازاله نجاست از مسجد واجب فوری است[۷] و به تأخیر انداختن آن جایز نیست[۸] از این‌رو در صورت تزاحم با واجبات دیگری مانند نماز وقت‌دار، بر آنها مقدم می‌شود.[۹] به فتوای فقهای شیعه، ازاله نجاست از مسجد واجب کفایی است.[۱۰] و به کسی که مسجد را نجس کرده، اختصاص ندارد؛ بلکه بر همه واجب است.[۱۱] مستند برخی از فقها در حکم وجوب ازاله از مساجد، آیه «مشرکان نجس هستند پس نباید به مسجد الحرام نزدیک شوند.»[۱۲] است. گفته‌اند که در این حکم، بین مسجدالحرام و مساجد دیگر فرقی نیست.[۱۳]
- موضع سجده: بنا به نظر مشهور، ازاله نجاست از موضع سجده (جایی که نمازگزار پیشانی‌اش را بر آن می‌گذارد) از شرایط صحت نماز است.[۱۴] ابوصلاح حلبی از فقهای شیعه، ازاله نجاست از مواضع هفتگانه سجده را واجب دانسته است.[۱۵]
- نماز: ازاله نجاست از بدن حتی ناخن و مو و از لباس برای نماز، واجب بوده و از شرائط صحت نماز است.[۱۶] همچنین در نماز احتیاط، قضاء تشهد و محل سجده و نیز سجده سهو ازاله نجاست از بدن و لباس واجب است.[۱۷]
- طواف: طواف با لباس و بدن نجس جایز نیست از این‌رو ازاله نجاست از آنها بر مُحرم واجب است.[۱۸] بنا به گفته یوسف بحرانی، ابن‌حمزه از فقهای شیعه، طواف در لباس و بدن نجس را مکروه دانسته است.[۱۹]
- قرآن و زیارتگاه امامان(ع): ازاله نجاست از قرآن، زیارتگاه امامان(ع) و هر چیزی که در دین اسلام تعظیم شده و از اهانت و تحقیر آن نهی شده، واجب است.[۲۰]
- بدن و کفن میت : ازاله نجاست از بدن میت و کفن نجس شده او، حتی اگر در قبر گذاشته شده باشد، واجب است.[۲۱] به گفته صاحب جواهر، محقق اردبیلی ازاله نجاست از بدن میت قبل از دفن را واجب دانسته است.[۲۲]
- اعضا وضو و غسل: برطرف کردن نجاست از اعضای وضو و غسل واجب است.[۲۳] چراکه طهارت اعضای وضو و غسل از شرایط صحت وضو و غسل است.[۲۴]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ نگاه کنید به مؤسسة دایرة المعارف فقه الاسلامی، موسوعة الفقه الاسلامی طبقا لمذهب اهل البیت علیهم‌السلام، ۱۳۸۷ش، ج۱۰، ص۲۸۹.
- ↑ مؤسسة دائرة المعارف الفقه الاسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ج۱، ص۳۸۸.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲، ص۹۳.
- ↑ مؤسسة دائرة المعارف الفقه الاسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۳۸۹.
- ↑ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۲۸۷؛ غروی، التنقیح فی شرح العروة الوثقی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۲۱۶.
- ↑ نگاه کنید به مؤسسة دایرة المعارف فقه الاسلامی، موسوعة الفقه الاسلامی طبقا لمذهب اهل البیت علیهم‌السلام، ۱۳۸۷ش، ج۱۰، ص۲۸۹.
- ↑ مقدس اردبیلی، مجمع الفائدة و البیان، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۳۲۵؛ فقیه همدانی، مصباح الفقیه، ۱۳۷۶ش، ج۸، ص۵۶.
- ↑ مظفر، اصول الفقه، ۱۳۷۰ش، ج۱، ص۹۷.
- ↑ مظفر، اصول الفقه، ۱۳۷۰ش، ج۲، ص۱۹۷.
- ↑ مظفر، اصول الفقه، ۱۳۷۰ش، ج۱، ص۸۶.
- ↑ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۱۷۹.
- ↑ سوره توبه، آیه ۲۸.
- ↑ حکیم، مستمسک العروة، ۱۳۹۱ق، ج۱، ص۴۹۳.
- ↑ شهید اول، الذکری، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۱۴؛ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۱۷۷؛ حکیم، مستمسک العروة، ۱۳۹۱ق، ج۱، ص۴۹۱.
- ↑ حلبی، الکافی فی الفقه، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۱۴۰.
- ↑ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۱۷۶.
- ↑ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۱۷۶.
- ↑ بحرانی، الحدائق الناضره، مؤسسة النشر الاسلامی، ج۱۶، ص۸۶.
- ↑ بحرانی، الحدائق الناضره، مؤسسة النشر الاسلامی، ج۱۶، ص۸۷.
- ↑ نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۶، ص۹۹.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۴، ص۲۵۱.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۴، ص۲۵۱.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۳، ص۱۰۱.
- ↑ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۳۹۹.
منابع
- بحرانی، یوسف بن احمد، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، قم، مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین، بی‌تا.
- حر عاملی، وسائل الشیعه، قم، مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، ۱۴۱۴ق. ج۳، ص۴۷۴.
- حکیم، سید محسن، مستمسک العروة الوثقی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۳۹۱ق.
- حلبی، ابوصلاح، الکافی فی الفقه، اصفهان، مکتبة الإمام أمیرالمؤمنین(ع)، چاپ اول، ۱۴۰۳ق.
- شهید اول، محمد بن مکی، ذکری الشیعه فی احکام الشریعه، قم، مؤسسه آل البیت، چاپ اول، ۱۳۷۷ش.
- طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم، العروة الوثقی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۴۱۷ق.
- غروی تبریزی، علی، التنقیح فی شرح العروة الوثقی، قم، انتشارات لطفی، چاپ اول، ۱۴۰۷ق.
- مؤسسة دائرة المعارف الفقه الاسلامی، فرهنگ فقه فارسی، قم، مؤسسة دائرة المعارف الفقه الاسلامی، ۱۳۸۷ش.
- مؤسسة دایرة المعارف فقه الاسلامی، موسوعة الفقه الاسلامی طبقا لمذهب اهل‌البیت علیهم‌السلام، قم، مؤسسة دایرة المعارف فقه الاسلامی، ۱۳۸۷ش/۱۴۲۹ق/۲۰۰۸م.
- محقق اردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفائدة و البیان، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۳ق.
- مظفر، محمدرضا،اصول الفقه، قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، چاپ چهارم، ۱۳۷۰ش.
- نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم، ۱۳۶۲ش.
- همدانی، آقارضا، مصباح الفقیه، قم، المؤسسة الجعفریة لاحیاء التراث، چاپ اول، ۱۳۷۶ش.