آیه جلد

آیه جلد

مشخصات آیه
واقع در سوره	نور
شماره آیه	۲
جزء	۱۸
اطلاعات محتوایی
مکان نزول	مدینه
موضوع	فقهی
درباره	حد زنا
آیات مرتبط	آیه جزای فحشا

آیه جَلْد یا آیه زِنا دومین آیه از سوره نور است که در آن مجازات زناکار بیان شده است.

در این آیه مجازات زنا، صد ضربه شلاق تعیین و از دلسوزی در اقامه حد بر زناکاران نهی شده است. طبق این آیه مجازات زناکار باید در حضور گروهی از مؤمنان انجام گیرد. این مجازات برای زناکارانی است که مُحْصِن (کسی که به رابطه جنسی حلال دسترسی دارد) و برده نباشند. به عقیده برخی از مفسران، این آیه، آیه ۱۵ سوره نساء در مورد زنان زناکار را نسخ کرده است.

متن و ترجمه آیه

الزَّانِيَةُ وَالزَّانِي فَاجْلِدُوا كُلَّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا مِائَةَ جَلْدَةٍ ۖ وَلَا تَأْخُذْكُمْ بِهِمَا رَأْفَةٌ فِي دِينِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ ۖ وَلْيَشْهَدْ عَذَابَهُمَا طَائِفَةٌ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ

به هر زن زناكار و مرد زناكارى صد تازيانه بزنيد، و اگر به خدا و روز بازپسين ايمان داريد، در [كار] دين خدا، نسبت به آن دو دلسوزى نكنيد، و بايد گروهى از مؤمنان در كيفر آن دو حضور يابند. (سوره نور، آیه ۲)

---

محتوا

به آیه ۲ سوره نور آیه جَلد یا آیه زنا گفته می‌شود. به‌گفته برخی از مفسران این آیه به سه مطلب اشاره دارد:

1. تعیین صد ضربه شلاق به عنوان مجازات زناکار
2. نهی از اعمال احساسات و محبت بی‌جا در حق فرد زناکار
3. دستور به حضور عده‌ای از مؤمنان در صحنه مجازات زناکار برای عبرت گرفتن.

نکات تفسیری

طبرسی از مفسران شیعه در توضیح این آیه به چند نکته اشاره می‌کند:

۱. این آیه در مورد بیان زن و مرد غیرمُحْصِنِ حُر (آزاد) است. اگر زناکار، کنیز یا عبد باشد به قرینه آیه (فَإِذَا أُحْصِنَّ فَإِنْ أَتَيْنَ بِفَاحِشَةٍ فَعَلَيْهِنَّ نِصْفُ مَا عَلَى الْمُحْصَنَاتِ مِنَ الْعَذَابِ؛ پس چون به ازدواج [شما] درآمدند، اگر مرتكب فحشا شدند، پس بر آنان نيمى از عذاب [=مجازات‌] زنان آزاد است.) نصف این مقدار تازیانه می‌خورد.

۲. در این آیه عبارت الزّانیة (زن زناکار) قبل از الزّانی (مرد زناکار) آمده است. طبرسی چند دلیل برای این تقدم نقل کرده است:

• زنا برای زنان زشت‌تر است.
• شهوت و غلبه آن در زن‌ها بیش‌تر است.
• زِنا به‌دلیل حاملگی برای زنان آسیب‌زننده‌تر است.

۳. خطاب این آیه به ائمه(ع) و کسانی است که از جانب آن‌ها قرار داده شده‌اند؛ زیرا کسی غیر از امام و والیان او حق اقامه حدود ندارد.

۴. به گفته سید محمدحسین طباطبایی، نویسنده تفسیر المیزان، آیه جلد، آیه «وَ اللاَّتی یأْتینَ الْفاحِشَةَ مِنْ نِسائِکمْ فَاسْتَشْهِدُوا عَلَیهِنَّ أَرْبَعَةً مِنْکمْ فَإِنْ شَهِدُوا فَأَمْسِکوهُنَّ فِی الْبُیوتِ حَتَّی یتَوَفَّاهُنَّ الْمَوْتُ أَوْ یجْعَلَ اللَّهُ لَهُنَّ سَبیلا؛ و از زنانِ شما، کسانی که مرتکب زنا می‌شوند، چهار تن از میان خود [مسلمانان] بر آنان گواه گیرید؛ پس اگر شهادت دادند، آنان [زنان] را در خانه‌ها نگاه دارید تا مرگشان فرا رسد یا خدا راهی برای آنان قرار دهد» را نسخ کرده است. به عقیده او عبارت «أَوْ یجْعَلَ اللَّهُ لَهُنَّ سَبیلا» بیانگر این است که این آیه نسخ خواهد شد.

کاربرد فقهی

در کتاب شرائع الإسلام، مجازات صد ضربه شلاق برای زناکاری دانسته شده است که مُحصِن (کسی که به رابطه جنسی حلال دسترسی دارد) نباشد. مجازات محصن زناکار، رجم (سنگسار) است.

علامه حلی در کتاب تَحریر الاَحْکام بر این باور است که مرد زناکار را باید عُریان شلاق زد؛ اما از سر، صورت و فَرْجش در مقابل تازیانه محافظت می‌شود و با استناد به عبارت (وَلَا تَأْخُذْكُمْ بِهِمَا رَأْفَةٌ فِي دِينِ اللَّهِ؛ در [کار] دین خدا نسبت به آن‌دو دلسوزی نکنید) حکم به شدید بودن ضربه‌های شلاق داده است.

شیخِ طوسی با استناد به عبارت «وَ لْيَشْهَدْ عَذٰابَهُمٰا طٰائِفَةٌ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ؛ پس باید گروهی از مؤمنان در مجازات آنها حضور یابند» معتقد است که والی باید مردم را آگاه کند تا در هنگام اجرای حد بر زناکار حضور یابند و در حضور مردم حد را جاری کند؛ تا مردم از ارتکاب چنین عملی بازداشته شوند. شایسته است کسانی که در صحنه مجازات حاضر می‌شوند از مردمان نیکوکار باشند. به گفته طبرسی در تفسیر مجمع البیان مفسران مصداق طائفه (طٰائِفَةٌ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ= گروهی از مؤمنان) را یک، دو، سه نفر و بیشتر دانسته‌اند.

جستارهای وابسته

• آیه حد سرقت
• آیه قذف
• آیه محاربه