سید محمدتقی مدرسی
| مرجع تقلید شیعیان | |
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | سید محمدتقی مدرسی |
| تاریخ تولد | سال ۱۳۶۴ق/ سال ۱۳۲۴ش |
| زادگاه | کربلا |
| خویشاوندان سرشناس | میرزای شیرازی • سید محمد شیرازی |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | سید محمد شیرازی |
| شاگردان | حسن الصفار • شیخ نمر |
| تألیفات | من هدی القرآن • سلسلة الوجیز فی الفقه الاسلامی |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | تأسیس سازمان عَمَل اسلامی در عراق • تأسیس جنبش مبلغان طلایه‌دار در کویت |
| اجتماعی | تأسیس حوزه‌های علمیه • شرکت در کنفرانس‌ها و اجلاس‌های بین‌المللی |
| وبگاه رسمی | https://fa.almodarresi.com/ |
سید محمدتقی مدرسی (متولد ۱۳۶۴ق/ ۱۳۲۴ش) از مراجع تقلید شیعه ساکن عراق است. وی نویسنده آثار زیادی در زمینه‌های مختلف همچون فقه، اصول و تاریخ اهل‌بیت(ع) است که تفسیر من هدی القرآن از مهم‌ترین کتاب‌های اوست. معضل عقب‌ماندگی جهان اسلام و تلاش برای حل آن، سکولارنبودن حکومت در اسلام و التقاطی بودن فلسفه اسلامی رایج بین مسلمانان، برخی از نظرات اوست.
در سال ۱۳۴۹ش به دلیل صدور حکم اعدام، مخفیانه به کشور کویت و پس از انقلاب اسلامی ایران، به تهران مهاجرت کرد. او پس از سقوط حزب بعث عراق، به کربلا بازگشت. سید محمد شیرازی، استادش و شیخ نمر و حسن الصفار از شاگردان او بوده‌اند.
چاپ نشریه‌های مختلف، تأسیس شبکه‌های تلویزیونی، تأسیس انتشارات مختلف و مراکز اسلامی، شرکت در کنفرانس‌ها و اجلاس‌های بین‌المللی، برپایی نشست‌ها، سخنرانی در جلسات و مناسبت‌های متعدد دینی و همچنین تأسیس حوزه‌های علمیه در کشورهای مختلف، بخشی از فعالیت‌های او بوده است. میرزای شیرازی، صاحب فتوای تحریم تنباکو، از اجداد مادری او و سید محمد شیرازی، نیز دایی اوست.
جایگاه
سید محمدتقی مدرسی از مراجع تقلید شیعه، اندیشمند، محقق و نویسنده شیعی[۱] ایرانی-عراقی است[۲] که در جوانی،[۳] در حدود ۳۰ سالگی، به درجه اجتهاد رسید.[۴] غلامرضا جلالی از پژوهشگران علوم و فلسفه اسلامی، او را از شخصیت‌های شناخته‌شده جهان اسلام و صاحب آثار بسیاری دانسته است.[۵]
رساله وی برای نخستین‌بار در سال ۱۴۲۳ق منتشر شد.[۶] فرج‌الله قاسمی، از پژوهشگران علوم سیاسی، مدرسی را از لحاظ هواداران و مقلدان، جزو مراجع طراز اول کنونی عراق ذکر کرده است.[۷]
زندگینامه
سید محمدتقی مدرسی در سال ۱۳۶۴ق در کربلا به دنیا آمد.[۸] گرچه نشریه گلستان قرآن، سال تولد وی را ۱۳۶۶ق ذکر کرده است.[۹] پدرش سید محمدکاظم مدرسی از فقهای شیعه کربلا و مشهد بود.[۱۰] پدربزرگ او، سید محمدباقر مدرسی از اطرافیان میرزای شیرازی و از یاری‌کنندگان شیخ فضل‌الله نوری در تهران بود که در حرم امام رضا(ع) مدفون است.[۱۱] میرزای شیرازی، صاحب فتوای تحریم تنباکو، از اجداد مادری او[۱۲] و سید محمد شیرازی، نیز دایی اوست.[۱۳]
مدرسی در سال ۱۳۴۹ش، به دلیل صدور حکم اعدام، مخفیانه از عراق به کشور کویت[۱۴] و پس از انقلاب اسلامی ایران، به تهران مهاجرت کرد و در آن‌جا مشغول به فعالیت شد.[۱۵] وی پس از سقوط رژیم بعث صدام، به کربلا بازگشت و از آن زمان در کشور عراق اقامت دارد.[۱۶] مدرسی در حج سال ۱۳۸۶ش، در مکه، مورد سوء قصد قرار گرفت ولی به او آسیبی نرسید.[۱۷]
زیست علمی
سید محمدتقی مدرسی پس از طی دوران کودکی، در حالی که هنوز به هشت‌سالگی نرسیده بود،[۱۸] به فراگیری علوم حوزوی پرداخت[۱۹] و درس‌های مقدماتی را از اساتیدی همچون سید حسن شیرازی،[۲۰] سید محمد شاهرودی، شیخ جعفر رشتی، محمد کرباسی و پدرش سید محمدکاظم مدرسی در حوزه علمیه کربلا بهره برد.[۲۱]
درس خارج فقه و اصول را از استادانی چون سید محمد شیرازی و شیخ یوسف خراسانی بیارجمندی، استفاده کرد.[۲۲] محمد هاجری احسایی از فقهای شیعه منطقه قطیف و احساء عربستان، نیز از اساتید وی بوده است.[۲۳]
مدرسی، درحالی که کمتر از سی سال داشت به تدریس خارج فقه پرداخت و از سال ۱۴۰۹ق در هجرت و همچنین پس از سقوط صدام و بازگشت به عراق، تدریس خارج فقه‌اش در کربلا ادامه دارد.[۲۴] شیخ نمر (متوفای ۱۳۹۴ش) روحانی شیعه اهل عربستان و منتقد حکومت آل سعود که با حکم دادگاه سعودی اعدام شد[۲۵] و حسن الصفار عالم شیعی ساکن عربستان، امام جمعه قطیف و از رهبران شیعیان عربستان، از شاگردان اویند.[۲۶]
دیدگاه‌ها و اندیشه‌ها
سید محمدتقی مدرسی، دغدغه‌ها و نظراتی برای جامعه اسلامی و همین‌طور پاسخ‌هایی برای این نگرانی‌ها، ذکر کرده است.
- وضعیت کنونی جوامع اسلامی در خصوص معضل عقب‌ماندگی، دچار عمیق‌ترین انحراف و بیشترین شباهت به وضعیت شبه جزیره عربستان قبل از اسلام است. لذا کشورهای اسلامی نیازمند جنبشهای تمدنی هستند که بنیان‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جامعه را اصلاح کند.[۲۷]
- حکومت در اسلام سکولار نیست که دین را از سیاست جدا کند؛ بلکه بر اساس قوانین اسلامی اداره می‌شود، اما ملت مجاز است که خارج از حوزه شرعی، از طریق نمایندگان خود اعمال اختیار کند؛ ولی در حوزه شرع این کار فقیه است که شرایط را احراز می‌کند.[۲۸]
- حجاب زن مسلمان در این زمان، به شمشیر کشیده‌شده در برابر ظلم و فساد تبدیل شده که اگر همیشه آن را حمل کند برای مستکبران ناامیدی و شکست است. حجاب، تحمیل بر اراده زن نیست؛ بلکه با ماهیت تکوینی او سازگار است و منافاتی با نقش اجتماعی او ندارد.[۲۹]
- فلسفه اسلامی رایج بین مسلمانان، اندیشه‌ای التقاطی مرکب از اندیشه‌های اسلامی و فلسفی بشری و ترکیبی از فلسفه مکتب اسکندریه، افلاطون، شیخ اشراق و فرهنگ مسیحی است.[۳۰]
- صلح امام حسن(ع) با معاویه، نتیجه رفتار شهوت‌مآبانه برخی مدعیان عدالت در برابر معاویه است. در عهد عباسیان نیز بسیاری از شیعیان انقلابی، تسلیم پیشنهادهای مادی شدند و برخی از آن‌ها از امام کاظم(ع) جاسوسی و موجب به شهادت رسیدن او نیز شدند.[۳۱]
- واضح‌ترین ویژگی منافقان، ریاست‌طلبی و تلاش برای دستیابی به مرکز رهبری امت اسلامی است و تظاهر به اخلاص، زهد و اسلام آن‌ها نیز در راستای همین هدف است. امت اسلامی نیز چاره‌ای جز شناخت منافقان ندارد.[۳۲]
- دلیل انتخاب مادر برخی ائمه شیعه از کنیزان و موالی، از بین بردن اختلاف‌های بین موالی و سایر مسلمانان و برقراری عدالت بین آن‌ها و در نظر گرفتن صلاحیت‌ها توسط خداوند بود که مادر امام، بهترین رحم باشد.[۳۳]
- بر اساس آیه ۳۸ شورا، مشورت‌کردن باعث تضمین آزادی رأی و حق انتخاب است و همچنین نصیحت حاکم توسط مردم نیز از مصادیق شورا است.[۳۴]
- شیعه حقیقی بودن مختار ثقفی[۳۵] و احتمال بهتر بودن نماز زن در منزل نسبت به سایر مکان‌ها، طبق تفسیر آیه ۱۷ سوره مریم[۳۶] برخی دیگر از نظرات سید محمدتقی مدرسی است.
_%D8%A8%D8%A7_%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%AA%D9%82%DB%8C_%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%DB%8C.jpg)
فعالیت‌ها
سید محمدتقی مدرسی در عراق، کویت، ایران و دیگر کشورها به فعالیت‌های مختلفی پرداخته است. برپایی نشست‌ها، برنامه‌ها و مراسم‌های متفاوت، سخنرانی در جلسات و مناسبت‌های متعدد دینی و همچنین تأسیس حوزه‌های علمیه در عراق، ایران، سوریه[۳۷] افغانستان[۳۸] و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس بخشی از فعالیت‌های او بوده است.[۳۹]
او در اواخر دهه ۶۰ میلادی (۱۹۶۶م) به همراه دایی‌اش، سید محمد شیرازی، سازمان عَمَل اسلامی را در عراق تأسیس کرد که با نظام وقت عراق مبارزه می‌کرد.[۴۰] پس از ورود به کویت و تأسیس مدرسه رسول الاعظم(ص)، مجله «الشهید» را به زبان عربی به چاپ رساند که از حامیان انقلاب اسلامی ایران به شمار می‌رفت.[۴۱] وی در دهه ۱۳۹۰ق، جنبش مبلغان طلایه‌دار در کویت را تأسیس کرد که پایگاه آن مدرسه رسول الاعظم(ص) بود.[۴۲]
مدرسی پس از انقلاب اسلامی ایران، به تهران مهاجرت کرد و حوزه علمیه حضرت قائم(عج) را در این شهر تأسیس کرد که شعبه‌هایی در سوریه، تانزانیا و آذربایجان نیز دارد.[۴۳] در این مدارس، ۱۲۰۰ طلبه از ۳۵ کشور جهان به تحصیل پرداختند.[۴۴]
پس از سقوط صدام
سید محمدتقی مدرسی، پس از سقوط صدام و بازگشتش به کربلا، نشریه الهدی را ایجاد کرد. انتشار گاهنامه عاشورا همه ساله در دهه اول محرم در ده شماره، انتشار فصلنامه البصائر، تأسیس شبکه تلویزیونی الهدیٰ در شهر کربلا، تأسیس شبکه ماهواره‌ای اهل‌بیت(ع)،[۴۵] تشکیل مراکز اسلامی در کشورهای اسلامی و غیر اسلامی،[۴۶] تأسیس مراکز انتشاراتی متعدد، همچون دار المرکز الثقفی، انتشارات مدرسی، انتشارات بقیع، انتشارات محبان الحسین(ع)،[۴۷] تأسیس شماری مسجد، درمانگاه و مراکز پزشکی، صندوق قرض‌الحسنه در کشور عراق[۴۸] بخشی از فعالیت‌های مدرسی بوده است.
شرکت در کنفرانس‌ها و اجلاس‌های بین‌المللی
مدرسی در اجلاس بین ادیان که در ۱۱ آذر ۱۳۹۳ش در واتیکان برگزار شده بود و رهبران مذهبی همچون پاپ فرانسیس رهبر کلیسای کاتولیک واتیکان و نماینده شیخ الازهر نیز در آن حضور داشتند، شرکت کرد.[۴۹] وی همچنین در ۱۴ مهر ۱۳۹۹ش، در کنفرانس سازمان ملل با عنوان «رهبران ادیان در جهان: ایمان و محیط زیست» که در ایسلند به میزبانی نخست‌وزیر این کشور و در حضور بزرگان و رهبران دینی جهان برگزار شده بود، به نمایندگی از مسلمانان، سخنانی را از طریق پخش زنده ایراد کرد.[۵۰]
آثار
مدرسی کتاب‌های متعددی در زمینه‌های فقه، اصول، تفسیر، تاریخ و سیره اهل‌بیت(ع) و ... به نگارش درآورد.[۵۱] برخی از کتاب‌ها بدین شرح است:
- سلسلة الوجیز فی الفقه الاسلامی،[۵۲] نخستین کتاب وی در سال ۱۴۱۲ق که مجموعه‌ای از سلسله کتاب‌های کوچک فقهی است.[۵۳]
- الفقه الاسلامی، حاشیه چهار جلدی بر یک دوره فقه کامل که مشتمل بر کتاب العروة الوثقی و بخش‌هایی از کتاب مهذب الاحکام است.[۵۴]
- التشریع الاسلامی، مجموعه‌ای که در ده جلد، مباحث اصولی و مبانی استنباط را بیان کرده است.[۵۵]
مجموعه آثار سید محمدتقی مدرسی نیز به تعداد ۱۴۱ عنوان کتاب در ۱۸۵ جلد فارسی و عربی، در موضوعات مختلف قرآنی، فقهی، اصولی و ... به‌صورت نرم‌افزار، توسط مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی در سال ۱۳۹۲ش منتشر شده است.[۵۶]
من هدی القرآن
من هدی القرآن از مهم‌ترین کتاب‌های مدرسی است که در زمینه تفسیر قرآن، در ۱۸ جلد به تحریر درآمد.[۵۷] شروع نوشتن این کتاب از سال ۱۳۹۸ق در یکی از مساجد کشور کویت آغاز[۵۸] و در سال ۱۴۰۹ق به پایان رسید.[۵۹] این کتاب را تفسیری تربیتی-تحلیلی و جدا از جدل و اسرائیلیات ذکر کرده‌اند[۶۰] که به جنبه‌های تدبری و تعقلی تفسیر که از خود آیات استنباط شده تکیه کرده است.[۶۱] در سال ۱۳۷۷ش، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، این کتاب را به فارسی با نام تفسیر هدایت[۶۲] نیز چاپ کرد.[۶۳]
پانویس
- ↑ «مفسران معاصر، قرآن پاسخگوی همه نیازهای انسان، نگاهی به روش تفسیری آیت الله محمد تقی مدرسی»، در نشریه گلستان قرآن، ص۴۱.
- ↑ «السيد محمد تقی المدرسی»، سایت مرکز الاشعاع الإسلامی.
- ↑ «زندگینامه»، سایت دفتر مرجع آیت الله سید محمدتقی مدرسی.
- ↑ پژوهشگران انتشارات دارالهدی، المرجع و الأمة، ۱۴۳۰ق، ص۲۵.
- ↑ جلالی، «جایگاه آشتیانی در جریان‌شناسی فلسفه اسلامی معاصر»، ص۱۴۷.
- ↑ «زندگینامه»، سایت دفتر مرجع آیت الله سید محمدتقی مدرسی.
- ↑ قاسمی، ساختار سیاسی اجتماعی شیعیان عراق، ۱۳۹۳ش، ص۷۰-۷۱.
- ↑ پژوهشگران انتشارات دارالهدی، المرجع و الأمة، ۱۴۳۰ق، ص۱۹؛ «السيد محمد تقی المدرسی»، سایت مرکز الاشعاع الإسلامی؛ «زندگینامه»، سایت دفتر مرجع آیت الله سید محمدتقی مدرسی.
- ↑ «مفسران معاصر، قرآن پاسخگوی همه نیازهای انسان، نگاهی به روش تفسیری آیت الله محمد تقی مدرسی»، در نشریه گلستان قرآن، ص۴۱.
- ↑ پژوهشگران انتشارات دارالهدی، المرجع و الأمة، ۱۴۳۰ق، ص۱۹؛ «السيد محمد تقی المدرسی»، سایت مرکز الاشعاع الإسلامی؛ «زندگینامه»، سایت دفتر مرجع آیت الله سید محمدتقی مدرسی.
- ↑ «زندگینامه»، سایت دفتر مرجع آیت الله سید محمدتقی مدرسی؛ پژوهشگران انتشارات دارالهدی، المرجع و الأمة، ۱۴۳۰ق، ص۲۰.
- ↑ «زندگینامه»، سایت دفتر مرجع آیت الله سید محمدتقی مدرسی؛ پژوهشگران انتشارات دارالهدی، المرجع و الأمة، ۱۴۳۰ق، ص۲۱.
- ↑ «زندگینامه»، سایت دفتر مرجع آیت الله سید محمدتقی مدرسی؛ پژوهشگران انتشارات دارالهدی، المرجع و الأمة، ۱۴۳۰ق، ص۲۲.
- ↑ «زندگینامه»، سایت دفتر مرجع آیت الله سید محمدتقی مدرسی؛ ترابی و دیگران، شیعیان عراق پس از ۲۰۰۳م، ۱۳۹۳ش، ص۹۴.
- ↑ پژوهشگران انتشارات دارالهدی، المرجع و الأمة، ۱۴۳۰ق، ص۸۳؛ سید مرادی، شیعیان کنیا، بی‌جا، ص۳۴۷.
- ↑ «زندگینامه»، سایت دفتر مرجع آیت الله سید محمدتقی مدرسی.
- ↑ بابایی و جوانفکر، حج ۲۸، ۱۳۷۸ش، ص۳۰۵.
- ↑ «المرجع والأمة»، سایت سماحة المرجع الدینی آیت الله العظمی الحاج السید محمدتقی المدرسی.
- ↑ «مفسران معاصر، قرآن پاسخگوی همه نیازهای انسان، نگاهی به روش تفسیری آیت الله محمد تقی مدرسی»، در نشریه گلستان قرآن، ص۴۱؛ پژوهشگران انتشارات دارالهدی، المرجع و الأمة، ۱۴۳۰ق، ص۲۳-۲۴.
- ↑ «مفسران معاصر، قرآن پاسخگوی همه نیازهای انسان، نگاهی به روش تفسیری آیت الله محمد تقی مدرسی»، در نشریه گلستان قرآن، ص۴۱.
- ↑ «السيد محمد تقی المدرسی»، سایت مرکز الاشعاع الإسلامی؛ «زندگینامه»، سایت دفتر مرجع آیت الله سید محمدتقی مدرسی؛ پژوهشگران انتشارات دارالهدی، المرجع و الأمة، ۱۴۳۰ق، ص۲۶.
- ↑ «السيد محمد تقی المدرسی»، سایت مرکز الاشعاع الإسلامی؛ «زندگینامه»، سایت دفتر مرجع آیت الله سید محمدتقی مدرسی؛ پژوهشگران انتشارات دارالهدی، المرجع و الأمة، ۱۴۳۰ق، ص۲۶.
- ↑ انصاری قمی و نخعی، «درگذشتگان: آیت الله هاجری خبر و گزارش»، ص۱۳۲.
- ↑ «زندگینامه»، سایت دفتر مرجع آیت الله سید محمدتقی مدرسی؛ پژوهشگران انتشارات دارالهدی، المرجع و الأمة، ۱۴۳۰ق، ص۲۵.
- ↑ عبدالله، السعودیة و ولایة الفقیه، ۱۴۳۲ق، ص۱۳۵.
- ↑ الشیخ، المسیره الفکریه، ۲۰۱۱م، ص۱۵.
- ↑ «المرجع والأمة»، سایت سماحة المرجع الدینی آیت الله العظمی الحاج السید محمدتقی المدرسی.
- ↑ سلمان العید، «الفكر السياسی عند المرجع المدرسی: معالم فی تنظيم الدولة والسلطة من صميم النظرية الاسلامية»، سایت الهدی.
- ↑ مدرسی، فاطمة الزهراء علیها السلام قدوة الصدیقین، ۱۴۲۱ق، ص۱۸-۲۰.
- ↑ نگاه کنید به مدرسی، اصول حکمت اسلامی و ديدگاههای فلسفه بشری، ۱۳۷۹ش، ص۲۷-۲۸.
- ↑ نگاه کنید به مدرسی، امامان شیعه علیهم السلام و جنبشهای مکتبی، ۱۳۷۲ش، ص۲۰۹.
- ↑ نگاه کنید به مدرسی، من هدی القرآن، ۱۴۲۹ق، ج۱۱، ص۱۲.
- ↑ نگاه کنید به مدرسی، امامان شیعه علیهم السلام و جنبشهای مکتبی، ۱۳۷۲ش، ص۱۰۲-۱۰۳.
- ↑ نگاه کنید به مدرسی، من هدی القرآن، ج۸، ص۴۰۰-۴۰۲.
- ↑ نگاه کنید به مدرسی، التاریخ الاسلامی، ۱۴۲۵ق، ص۷۸-۸۱.
- ↑ نگاه کنید به مدرسی، من هدی القرآن، ۱۴۲۹ق، ج۵، ص۱۲۱.
- ↑ «السيد محمد تقی المدرسی»، سایت مرکز الاشعاع الإسلامی.
- ↑ پژوهشگران انتشارات دارالهدی، المرجع و الأمة، ۱۴۳۰ق، ص۸۴.
- ↑ «زندگینامه»، سایت دفتر مرجع آیت الله سید محمدتقی مدرسی.
- ↑ «زندگینامه»، سایت دفتر مرجع آیت الله سید محمدتقی مدرسی؛ قاسمی، ساختار سیاسی اجتماعی شیعیان عراق، ۱۳۹۳ش، ص۶۸-۷۱؛ ترابی و دیگران، شیعیان عراق پس از ۲۰۰۳م، ۱۳۹۳ش، ص۹۳.
- ↑ «زندگینامه»، سایت دفتر مرجع آیت الله سید محمدتقی مدرسی؛ ترابی و دیگران، شیعیان عراق پس از ۲۰۰۳م، ۱۳۹۳ش، ص۹۴.
- ↑ التیامی‌نیا، «جنبشهای اسلام‌گرا و رویکرد دولت‌های عربی نسبت به بیداری اسلامی (با تأکید بر عربستان سعودی)»، ص۱۰۰-۱۰۱.
- ↑ پژوهشگران انتشارات دارالهدی، المرجع و الأمة، ۱۴۳۰ق، ص۸۳؛ سید مرادی، شیعیان کنیا، بی‌جا، ص۳۴۷.
- ↑ «زندگینامه»، سایت دفتر مرجع آیت الله سید محمدتقی مدرسی؛پژوهشگران انتشارات دارالهدی، المرجع و الأمة، ۱۴۳۰ق، ص۸۹؛ سید مرادی، شیعیان کنیا، بی‌جا، ص۳۴۷.
- ↑ «زندگینامه»، سایت دفتر مرجع آیت الله سید محمدتقی مدرسی.
- ↑ «زندگینامه»، سایت دفتر مرجع آیت الله سید محمدتقی مدرسی.
- ↑ «زندگینامه»، سایت دفتر مرجع آیت الله سید محمدتقی مدرسی.
- ↑ «زندگینامه»، سایت دفتر مرجع آیت الله سید محمدتقی مدرسی؛ پژوهشگران انتشارات دارالهدی، المرجع و الأمة، ۱۴۳۰ق، ص۸۵-۸۶.
- ↑ «علماء و مثقفون يتحدثون عن: مؤتمر قادة الأديان و آفاق التكامل الحضاری»، سایت الهدی.
- ↑ «كلمة سماحة آية الله السيد محمد تقی المدرسی فی مؤتمر قادة الأديان فی العالم»، پایگاه الاجتهاد.
- ↑ نگاه کنید به «السيد محمد تقی المدرسی»، سایت مرکز الاشعاع الإسلامی؛ «زندگینامه»، سایت دفتر مرجع آیت الله سید محمدتقی مدرسی.
- ↑ «السيد محمد تقی المدرسی»، سایت مرکز الاشعاع الإسلامی.
- ↑ «زندگینامه»، سایت دفتر مرجع آیت الله سید محمدتقی مدرسی؛ پژوهشگران انتشارات دارالهدی، المرجع و الأمة، ۱۴۳۰ق، ص۳۱.
- ↑ «زندگینامه»، سایت دفتر مرجع آیت الله سید محمدتقی مدرسی؛ پژوهشگران انتشارات دارالهدی، المرجع و الأمة، ۱۴۳۰ق، ص۳۱.
- ↑ «زندگینامه»، سایت دفتر مرجع آیت الله سید محمدتقی مدرسی؛ پژوهشگران انتشارات دارالهدی، المرجع و الأمة، ۱۴۳۰ق، ص۳۱.
- ↑ «نرم‌افزار مجموعه آثار حضرت آیت الله العظمی سید محمدتقی مدرسی»، پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
- ↑ پژوهشگران انتشارات دارالهدی، المرجع و الأمة، ۱۴۳۰ق، ص۳۲.
- ↑ «شخصیت‌شناسی سید محمدتقی مدرسی»، پایگاه مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
- ↑ «زندگینامه»، سایت دفتر مرجع آیت الله سید محمدتقی مدرسی؛ پژوهشگران انتشارات دارالهدی، المرجع و الأمة، ۱۴۳۰ق، ص۶۰.
- ↑ جمعی از پژوهشگران مرکز فرهنگ و معارف قرآن، دائرة المعارف قرآن کریم، ۱۳۸۲ش، ص۷۹.
- ↑ خرمشاهی، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۷۶۶.
- ↑ علوی‌مهر، حسین و دیگران، شخصیت‌ها و آثار قرآنی شیعه، ۱۳۹۷ش، ص۱۷۰.
- ↑ «زندگینامه»، سایت دفتر مرجع آیت الله سید محمدتقی مدرسی؛ «مفسران معاصر، قرآن پاسخگوی همه نیازهای انسان، نگاهی به روش تفسیری آیت الله محمد تقی مدرسی»، در نشریه گلستان قرآن، ص۴۱.
منابع
- التیامی‌نیا، رضا، «جنبشهای اسلام‌گرا و رویکرد دولت‌های عربی نسبت به بیداری اسلامی (با تأکید بر عربستان سعودی)»، در فصلنامه علمی-پژوهشی شیعه‌شناسی، شماره ۵۱، سال سیزدهم، پاییز ۱۳۹۴ش.
- انصاری قمی، ناصرالدین، و سعید نخعی، «درگذشتگان: آیت الله هاجری خبر و گزارش»، در مجله آینه پژوهش، شماره ۹۱، فروردین و اردیبهشت ۱۳۸۴ش.
- بابایی، رضا، و علی‌اکبر جوانفکر، حج ۲۸، تهران، نشر مشعر، ۱۳۷۸ش.
- پژوهشگران انتشارات دارالهدی، المرجع و الأمة، کربلا، دار الهدی، ۱۴۳۰ق.
- ترابی، محمد و دیگران، شیعیان عراق پس از ۲۰۰۳م، قم، مجمع ذخائر اسلامی، ۱۳۹۳ش.
- جلالی، غلامرضا، «جایگاه آشتیانی در جریان‌شناسی فلسفه اسلامی معاصر»، در شريعه شهود، به کوشش عبدالحسین خسروپناه، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ۱۳۸۵ش.
- جمعی از پژوهشگران مرکز فرهنگ و معارف قرآن، دائرة المعارف قرآن کریم، قم، مؤسسه بوستان کتاب، ۱۳۸۲ش.
- خرمشاهی، بهاءالدین، دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، تهران، دوستان - ناهید، ۱۳۷۷ش.
- «زندگینامه»، سایت دفتر مرجع آیت الله سید محمدتقی مدرسی، تاریخ بازدید: ۳ اسفند ۱۴۰۲ش.
- سلمان العید، «الفكر السياسی عند المرجع المدرسی: معالم فی تنظيم الدولة والسلطة من صميم النظرية الاسلامية»، سایت الهدی، تاریخ درج مطلب: ۱۵ تیر ۱۳۹۵ش، تاریخ بازدید: ۹ اسفند ۱۴۰۲ش.
- «السيد محمد تقی المدرسی»، سایت مرکز الاشعاع الإسلامی، تاریخ بازدید: ۲ اسفند ۱۴۰۲ش.
- سید مرادی، سید احمد، شیعیان کنیا، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
- «شخصیت‌شناسی سید محمدتقی مدرسی»، پایگاه مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
- «علماء و مثقفون يتحدثون عن: مؤتمر قادة الأديان و آفاق التكامل الحضاری»، سایت الهدی، تاریخ درج مطلب: ۹ بهمن ۱۳۹۳ش، تاریخ بازدید: ۷ اسفند ۱۴۰۲ش، تاریخ درج مطلب: ۲۵ اسفند ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۷ اسفند ۱۴۰۲ش.
- الشیخ، حسین منصور، المسيرة الفكرية قراءة فی مؤلفات سماحة الشيخ حسن موسی الصفار، قطیف، دار اطیاف للنشر و التوزیع، چاپ اول، ۲۰۱۱م.
- عبدالله، أبوأنس، السعودیة و ولایة الفقیه، بی‌جا، بی‌نا، چاپ اول، ۱۴۳۲ق/ ۲۰۱۱م.
- علوی‌مهر، حسین و دیگران، شخصیت‌ها و آثار قرآنی شیعه، قم، امام علی بن ابی‌طالب(ع)، ۱۳۹۷ش.
- «فتوای آیت الله مدرسی درباره معامله با شرکت‌های حامی اسراییل»، پایگاه خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۱۱ آبان ۱۴۰۲ش، تاریخ بازدید: ۱۹ اسفند ۱۴۰۲ش.
- قاسمی، فرج‌الله، ساختار سیاسی اجتماعی شیعیان عراق، بی‌جا، مشعر، ۱۳۹۳ش.
- «كلمة سماحة آية الله السيد محمد تقی المدرسی فی مؤتمر قادة الأديان فی العالم»، پایگاه الاجتهاد، تاریخ درج مطلب: ۲۳ مهر ۱۳۹۹ش، تاریخ بازدید: ۷ اسفند ۱۴۰۲ش.
- مدرسی، سید محمدتقی، احکام خمس، ترجمه حسن خاکرند، تهران، محبان الحسین(ع)، ۱۳۸۴ش.
- مدرسی، سید محمدتقی، اصول حکمت اسلامی و ديدگاههای فلسفه بشری، ترجمه حمیدرضا آژیر، تهران، محبان الحسین(ع)، ۱۳۷۹ش.
- مدرسی، سید محمدتقی، امامان شیعه علیهم السلام و جنبشهای مکتبی، ترجمه حمیدرضا آژیر، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.
- مدرسی، سید محمدتقی، التاریخ الاسلامی، بی‌جا، محبین، ۱۴۲۵ق.
- مدرسی، سید محمدتقی، فاطمة الزهراء علیها السلام قدوة الصدیقین، تهران، دار محبی الحسین علیه السلام، ۱۴۲۱ق/۲۰۰۱م.
- مدرسی، سید محمدتقی، من هدی القرآن، بیروت، دار القارئ، چاپ دوم، ۱۴۲۹.
- «مفسران معاصر، قرآن پاسخگوی همه نیازهای انسان، نگاهی به روش تفسیری آیت الله محمد تقی مدرسی»، در نشریه گلستان قرآن، شماره ۵۱، اسفند ۱۳۷۹ش.
- «نرم‌افزار مجموعه آثار حضرت آیت الله العظمی سید محمدتقی مدرسی»، پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۱۵ بهمن ۱۳۹۲ش، تاریخ بازدید: ۷ اسفند ۱۴۰۲ش.
- «واکنش آیت الله مدرسی به معامله قرن»، پایگاه شیعه‌نیوز، تاریخ درج مطلب: ۱۲ بهمن ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۱۹ اسفند ۱۴۰۲ش.