زیارت پیاده
زیارتِ پیاده، از مستحبات زیارت شمرده شده و در روایات بر زیارت پیاده خانه خدا و حرم معصومان(ع) بهویژه امام حسین(ع) تأکید شده است. عالمان شیعه با استناد به سیره امامان(ع) که بارها حج و زیارت را پیاده انجام دادهاند، و فقیهان آن را دارای ثواب مستقل میدانند.
زائران در مناسبتهای مختلف مذهبی آیین پیادهروی را انجام میدهند؛ از جمله پیادهروی اربعین به سوی حرم امام حسین(ع) و پیادهروی نیمه شعبان به مقصد مسجد جمکران. همچنین هر ساله در سالروز شهادت امام کاظم (ع)، امام رضا(ع) و در روز ۲۸ صفر، زائران بهصورت پیاده به سوی حرم امام علی(ع) حرکت میکنند. پیادهروی شهادت امام رضا (ع) نیز از دیگر آیینهای مذهبی است که هر ساله همزمان با ایام شهادت آن حضرت در ایران برگزار میشود.
برای برتری زیارت پیاده بر زیارت با وسایل نقلیه به دلایل متعددی استناد شده است، از جمله آیه ۱۲۰ سوره توبه، روایات فضیلت زیارت پیاده امام حسین(ع)، استحباب پابرهنه بودن در زیارت، گزارش پیمودن مسیر ذیطوی تا مکه با پای برهنه توسط پیامبران، روایات فضیلت حج پیاده و قاعده اَفضل الاَعمال اَحمزها.
جایگاه و اهمیت
زیارت پیاده به پیمودن مسیر زیارتگاهها با پای پیاده اشاره دارد و از مستحبات زیارت شمرده میشود.[۱] در روایات، بر زیارت پیاده خانه خدا[۲] و حرم معصومان(ع)[۳] بهویژه زیارت امام حسین(ع) تأکید شده است.[۴] برخی از علمای شیعه نیز پیاده به زیارت میرفتهاند.[۵] برخی پیادهروی را نشانه تواضع و فروتنی بیشتر در مقابل زیارتشونده میدانند.[۶]
فقهای شیعه با استناد به سیره امامان(ع)، که با وجود امکان سواری بارها پیاده به حج رفتهاند،[۷] پیادهروی را عملی دارای ثواب مستقل میدانند.[۸] با این حال، گفته شده که فضلیت اصلی در خود زیارت است[۹] و بهتر است زمان زائر صرف خود زیارت شود.[۱۰]
پیادهروی به سوی حرم برخی امامان شیعه در مناسبتهای مختلف انجام میشود. از جمله شیعیان هر ساله در اربعین[۱۱] و نیمه شعبان[۱۲] به سوی حرم امام حسین(ع) پیادهروی میکنند. در سالروز شهادت امام کاظم(ع)[۱۳] و امام رضا(ع)[۱۴] نیز پیاده به حرم آنان میروند. همچنین در ۲۸ صفر که همزمان با سالروز وفات پیامبر اکرم(ص)، روز زیارتی و آغاز ولایت امام علی(ع) است،[۱۵] به سمت حرم امام علی(ع) پیادهروی میکنند.[۱۶]
برتری زیارت پیاده بر سواره
برای اثبات برتری زیارت پیاده بر سواره، به دلایلی استناد شده است. برخی از آنها عبارتاند از:
- دشواری عمل: با توجه به دشواریهای پیادهروی، برخی با استناد به آیه ۱۲۰ سوره توبه، زیارت پیاده را مشمول فضلیت بیشتری دانستهاند.[۱۷]همچنین این عمل را از مصادیق قاعده افضل الاَعمال اَحمزها (بافضیلتترین اعمال، دشوراترین آنهاست) شمردهاند[۱۸] که مضمون آن در روایات نیز نقل شده است.[۱۹]
- روایات در فضیلت پیادهروی برای زیارت ائمه(ع)،[۲۰] بهویژه روایات مرتبط با زیارت امام حسین(ع).[۲۱] در یکی از این روایات از امام صادق(ع) آمده است که هر کس پیاده به سوی قبر امام حسین(ع) برود، برای هر قدم او هزار حسنه نوشته میشود، هزار گناه از او پاک میگردد و هزار درجه مقام او ارتقا مییابد.[۲۲]
- روایات در فضیلت پیادهروی برای حج.[۲۳] در احادیث نبوی، برتری حجگزاران پیاده نسبت به سواران به برتری ماه شب چهارده بر ستارگان تشبیه شده است.[۲۴]
- روایات استحباب پابرهنه بودن در هنگام زیارت ائمه(ع)[۲۵] و نیز در ورود به حرم مکی و هنگام طواف.[۲۶] همچنین گزارشِ پیمودن مسیر ذیطوی تا مکه با پای برهنه توسط هفتاد تن از پیامبران[۲۷]
- سیره امامان و علما در حج پیاده: بر اساس گزارشها، امام حسن(ع) ۲۰ تا ۲۵ بار و امام حسین(ع) بارها پیاده و گاه با پای برهنه حج گزاردهاند.[۲۸] همچنین نقل شده است که امام سجاد(ع) مسیر میان مکه و مدینه را در بیست روز طی میکرده است.[۲۹] از امام صادق(ع) دعا برای اصحابی که پیاده عازم مکه بودند، گزارش شده است.[۳۰] مطابق برخی نقلها، امام مهدی(ع) نیز در دوران غیبت صغریٰ هر سال حج را به صورت پیاده انجام میداده است.[۳۱] گزارشهایی از حج پیاده برخی علما نیز گزارش شده است.
برای اثبات فضیلت پیادهروی اربعین، دلایلی همچون تعظیم شعائر، عزاداری برای امام حسین(ع) و تبلیغ دین ذکر شده است.[۳۲]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۷، ص۳۱۳؛ شاهرودی، کتاب الحج، ۱۴۰۲ق، ج۱، ص۴۱۴؛ جمعی از نویسندگان، رسائل الشعائر الحسینیه، ۱۴۴۱ق، ج۳، ص۱۱۰؛ سند، الشعائر الحسینیه، ۲۰۱۴م، ج۳، ص۱۶۳-۱۶۴.
- ↑ صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۱۸؛ برقی، المحاسن، ۱۳۷۱ق، ج۱، ص۷۰.
- ↑ طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۲۱؛ حرّ عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۱۴، ص۳۸۰.
- ↑ ابنقولویه، کامل الزیارات، ۱۳۹۸ق، ص۱۳۲-۱۳۵؛ حرّ عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۱۴، ص۴۳۹-۴۴۱.
- ↑ امین، مستدرکات اعیان الشیعه، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۶۸؛ سبحانی، موسوعه طبقات الفقهاء، ۱۴۱۸ق، ج۳، ص۸۴.
- ↑ جوادی آملی، جرعهای از صهبای حج، ۱۳۸۶ش، ص۴۳.
- ↑ طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۴۰۷ق، ج۵، ص۱۳.
- ↑ ابنفهد حلی، المهذب البارع، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۲۷؛ علامه حلی، منتهی المطلب، ۱۴۱۲ق، ج۱۰، ص۳۰-۳۱.
- ↑ نگاه کنید به زعفرانی، «گونهشناسی و دلالتسنجی»، ص۳۲-۳۳.
- ↑ «چرا در عصر سرعت هنوز پای پیاده به سوی سیدالشهدا(ع) میرویم؟»، خبرگزاری حوزه.
- ↑ «العتبة العباسیة المقدسة: عدد زائری الأربعین هذا العام بلغ ۲۱ ملیوناً و۲۸۰ ألفاً و۵۲۵ زائراً»، وکالة الانباء العراقیة.
- ↑ «محافظ کربلاء: عدد الزائرین خلال زیارة النصف من شعبان بلغ أکثر من ۵ ملایین زائر»، الوکالة الوطنیة العراقیة للأنباء.
- ↑ «العتبة الکاظمیة المقدسة تعلن مشارکة اکثر من ۱۴ ملیون زائر بزیارة ذکری استشهاد الامام الکاظم(ع)»، الوکالة الوطنیة العراقیة للأنباء.
- ↑ «تاریخچه زیارت پیاده حرم امام رضا(ع)؛ از شاه عباس تا زائران بحرینی»، مهر.
- ↑ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۰۰، ص۳۸۴.
- ↑ «العتبة العلویة المقدسة تعلن مشارکة نحو ۵ ملایین زائر فی إحیاء ذکری وفاة الرسول(ص)»، وکالة الانباء العراقیة.
- ↑ عندلیبی، «زیارت اربعین از دیدگاه فقه»، فرهنگ زیارت، ص۱۵.
- ↑ زعفرانی، «گونهشناسی و دلالتسنجی»، ص۱۶.
- ↑ نهج البلاغه، تصحیح عزیزالله عطاردی، حکمت ۲۴۱، ص۴۵۰.
- ↑ طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۲۱؛ حرّ عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۱۴، ص۳۸۰.
- ↑ ابنقولویه، کامل الزیارات، ۱۳۹۸ق، ص۱۳۲-۱۳۵.
- ↑ ابنقولویه، کامل الزیارات، ۱۳۹۸ق، ص۱۳۳.
- ↑ صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۱۸؛ طوسی، الاستبصار، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۱۴۱-۱۴۲.
- ↑ فاکهی، اخبار مکه، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۳۹۸.
- ↑ طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۵۴و۸۶.
- ↑ برقی، المحاسن، ۱۳۷۱ق، ج۱، ص۶۸؛ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۳۹۸، ۴۱۲.
- ↑ مرعشلی، تلخیص الجبیر، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۲۷۵.
- ↑ برقی، المحاسن، ۱۳۷۱ق، ج۱، ص۷۰؛ فاکهی، اخبار مکه، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۳۹۷؛ طبرانی، المعجم الکبیر، مکتبة ابن تیمیه، ج۳، ص۱۱۵.
- ↑ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۴۴؛ ابنشهرآشوب، المناقب، علامه، ج۴، ص۱۳۷.
- ↑ حرّ عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۱۱، ص۴۰۸.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۳۲؛ صدوق، کمالالدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۴۷۲، ۴۷۳.
- ↑ عندلیبی، «زیارت اربعین از دیدگاه فقه»، فرهنگ زیارت، ص۲۴-۲۷.
منابع
- ابنشهرآشوب، محمد بن علی، المناقب، قم، نشر علامه، بیتا.
- ابنفهد حلی، احمد بن محمد، المهذب البارع فی شرح المختصر النافع، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۰۷ق.
- ابنقولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، نجف، دار المرتضویه، ۱۳۹۸ق.
- امین، حسن، مستدرکات اعیان الشیعه، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، ۱۴۰۸ق.
- برقی، احمد بن محمد بن خالد، المحاسن، قم، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۷۱ق.
- بیهقی، احمد بن حسین، السنن الکبری، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۲۴ق.
- «پیاده روی زوار به سوی حرم حضرت علی(ع)»، مشرق، تاریخ درج مطلب: ۲۳ مهر ۱۳۹۹ش، تاریخ بازدید: ۴ آذر ۱۴۰۴ش.
- «تاریخچه زیارت پیاده حرم امام رضا(ع)؛ از شاه عباس تا زائران بحرینی»، مهر، تاریخ درج مطلب: ۱۴ شهریور ۱۴۰۳ش، تاریخ بازدید: ۴ آذر ۱۴۰۴ش.
- جمعی از نویسندگان، رسائل الشعائر الحسینیه، (گردآورنده: محمد حسون)، قم، دلیل ما، ۱۴۴۱ق.
- جوادی آملی، عبدالله، جرعهای از صهبای حج، تهران، مشعر، ۱۳۸۶ش.
- «چرا در عصر سرعت هنوز پای پیاده به سوی سیدالشهدا(ع) میرویم؟»، خبرگزاری حوزه، تاریخ درج مطلب: ۱۸ مرداد ۱۴۰۴ش، تاریخ درج مطلب: ۳ آذر ۱۴۰۴ش.
- حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۱ق.
- حرّ عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، ۱۴۰۹ق.
- زعفرانی، هانی، «روایات زیارت امام حسین(ع) با پای پیاده؛ گونهشناسی و دلالتسنجی»، فصلنامه دانشها و آموزههای قرآن و حدیث، شماره۱۳، تابستان ۱۴۰۰ش.
- سبحانی، جعفر، موسوعه طبقات الفقهاء، قم، مؤسسه امام صادق(ع)، ۱۴۱۸ق.
- «سفر زیارتی و پیاده روی اربعین از سیره علماء»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۲۱ مهر ۱۳۹۷ش، تاریخ درج مطلب: ۳ آذر ۱۴۰۴ش.
- سند، محمد، الشعائر الحسینیه، قم، دار الغدیر، ۲۰۱۴م.
- سید رضی، نهج البلاغه، تصحیح عزیزالله عطاردی، قم، مؤسسه نهج البلاغه، ۱۴۱۴ق.
- شاهرودی، سید محمود، کتاب الحج، قم، مؤسسه انصاریان، ۱۴۰۲ق.
- صدوق، محمد بن علی، کمالالدین، تهران، اسلامیه، ۱۳۹۵ق.
- صدوق، محمد بن علی، من لابحضره الفقیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۱۳ق.
- طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، قاهره، مکتبة ابن تیمیه، بیتا.
- طوسی، محمد بن حسن، الاستبصار فیما اختلف من الاخبار، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۹۰ق.
- طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق.
- «العتبة العباسیة المقدسة: عدد زائری الأربعین هذا العام بلغ ۲۱ ملیوناً و۲۸۰ ألفاً و۵۲۵ زائراً»، وکالة الانباء العراقیة، تاریخ درج مطلب: ۲۵ آگوست ۲۰۲۴م، تاریخ درج مطلب: ۱۲ آذر ۱۴۰۴ش.
- «العتبة العلویة المقدسة تعلن مشارکة نحو ۵ ملایین زائر فی إحیاء ذکری وفاة الرسول(ص)»، وکالة الانباء العراقیة، تاریخ درج مطلب: ۹ فوریه ۲۰۲۴م، تاریخ درج مطلب: ۱۲ آذر ۱۴۰۴ش.
- «العتبة الکاظمیة المقدسة تعلن مشارکة اکثر من ۱۴ ملیون زائر بزیارة ذکری استشهاد الامام الکاظم(ع)»، الوکالة الوطنیة العراقیة للأنباء، تاریخ درج مطلب: ۲۶ کانون الثانی ۲۰۲۵م، تاریخ درج مطلب: ۱۲ آذر ۱۴۰۴ش.
- علامه حلی، حسن بن یوسف، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، مشهد، مجمع البحوث الاسلامیه، ۱۴۱۲ق.
- عندلیبی، رضا، «زیارت اربعین از منظر فقه»، فرهنگ زیارت، شماره۲۷، تابستان ۱۳۹۵ش.
- فاکهی، محمد بن اسحاق، اخبار مکه فی قدیم الدهر و حدیثه، بیروت، دار خضر، ۱۴۱۴ق.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق.
- مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، مؤسسة الوفاء، ۱۴۰۳ق.
- «محافظ کربلاء: عدد الزائرین خلال زیارة النصف من شعبان بلغ أکثر من ۵ ملایین زائر»، الوکالة الوطنیة العراقیة للأنباء، تاریخ درج مطلب: ۱۴ شباط ۲۰۲۵م، تاریخ درج مطلب: ۱۲ آذر ۱۴۰۴ش.
- مرعشلی، یوسف، تلخیص الجبیر، بیروت، دار المعرفه، ۱۴۰۶ق.
- مفید، محمد بن محمد، الارشاد، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق.
- نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۴ق.