کتاب المزار (شیخ مفید)
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | شیخ مفید |
| موضوع | ادعیه و زیارات |
| سبک | روایی |
| زبان | عربی |
| مجموعه | ۱ جلد |
کتابُ الْمَزار: مَناسِکُ الْمَزار معروف به اَلْمَزارُ الصّغیر تألیف شیخ مفید (درگذشته ۴۱۳ق) است. شیخ مفید در این کتاب، مجموعه روایاتی درباره زیارت پیامبر اکرم(ص) و ائمه(ع) را جمع‌آوری نموده است. المزار شیخ مفید از کتاب‌های زیارتی و دعایی معتبر به‌شمار می‌آید و علما و دانشمندان شیعه نیز بر آن اعتماد و استناد نموده‌اند.
درباره مؤلف
محمد بن محمد بن نعمان (درگذشته ۴۱۳ق) مشهور به شیخ مفید از علمای شیعه دوازده امامی در نیمه دوم قرن چهارم و اوائل قرن پنجم هجری قمری، از احیاکنندگان علوم اسلامی و از مروجان سخت‌کوش فرهنگ شیعه و از نشردهندگان فقه امامیه است.
نام‌های کتاب و انگیزه تألیف
از این کتاب با سه عنوان «المزار الصغیر»، «مناسک المزار» و «المزار» یاد شده است.[۱]
آن‌گونه که شیخ مفید در آغاز کتاب بیان کرده است، از آنجا که کتابی مستقل درباره زیارت ائمه(ع) نوشته نشده بود، وی انگیزه یافت تا کتابی درباره شیوه زیارت حضرت علی(ع) و امام حسین(ع) تألیف کند. با این حال، شیخ مفید در بخش دوم کتاب، زیارت پیامبر(ص) و دیگر ائمه(ع) را نیز اضافه کرده است.[۲]
شیوه نگارش و ساختار
شیخ مفید «کتاب المزار» را به‌سبک کتاب‌های روایی تألیف کرده است؛ بدین‌صورت که ۱۲۰ روایت را با سند آن آورده و سپس روایت را از امام معصوم نقل کرده است.[۳] این کتاب از ۹۶ باب تشکیل شده که قسمت اول کتاب شامل ۶۷ باب، و قسمت دوم دارای ۲۹ باب است.[۴]
عناوین
زیارت‌ها و مطالب مذکور در این کتاب عبارتند از:
- زیارت امیرالمؤمنین
- فضیلت بعضی اماکن مانند مسجد کوفه و مسجد سهله
- وجوب زیارت امام حسین(ع)
- ثواب زیارت اربعین
- ثواب نماز در مسجد کوفه
- زیارت علی بن الحسین
- زیارت اباالفضل العباس
- فضیلت تربت کربلا
- زیارت حضرت رسول(ص)
- زیارت ائمه بقیع
- زیارت جامعه
- زیارت نیابتی و آداب آن
- فضیلت زیارت قبور شیعیان.[۵]
نگاهی به محتوا
نخستین روایت کتاب ازامام باقر(ع) در باره فضیلت کوفه است که پس از حرم خدواند(مکه) و حرم پیامبر(مدینه) با فضیلت‌ترین سرزمین معرفی شده است چرا که سرزمینی پاک و برومند(سودمند) و محل قبور پیامبران و اوصیاء و مسجد سهیل( مسجد سهله ) است؛ مسجدی که هر پیامبری در آن نمازگزارده است وعدل الهی در آن مسجد(در زمان ظهور امام زمان«ع») آشکار می‌گردد. [۶]
روایت پایانی کتاب از پیامبر(ص) در باره فضیلت قبور امیرالمؤمنین و فرزندان (امامان معصوم) او و فضیلت زیارت قبور و تعمیر(آباد نمودن) نمودن آنهاست. در فرازی از این روایت پیامبر(ص) خطاب به امیرالمؤمنین (ع) فرمود: ای ابوالحسن خداوند قبر تو و فرزندانت را بُقعه‌ها و عرصه‌ها(مکان‌های باز و بدون سرپوش) از بهشت قرار داده است. هر کسی قبرهای شما را تعمیر(آباد) کند و مراقبشان باشد( و در حفظ و نگهداریشان بکوشد) همانند کسی است که حضرت سلیمان نبی را در ساختن بیت‌المقدس یاری کرده است. [۷]
ارزش و اعتبار
کتاب المزار شیخ مفید، منبع بسیاری از کتاب‌های دعا و زیارت بوده است. شیخ طوسی در کتاب‌های تهذیب الاحکام و مصباح المتهجد، عبدالکریم بن طاووس در فرحة الغری، کفعمی در کتاب‌های البلد الامین و المصباح، ابن‌مشهدی در المزار الکبیر، شهید اول در المزار و مجلسی در بحارالانوار، از این اثر بهره برده‌اند.[۸]
نسخه‌ها و چاپ
- نسخه‌ای در کتابخانه آستان قدس رضوی در مشهد مقدس که تاریخ نگارش آن ۹۵۷ق بوده و این نسخه را دختر میرزا رضاخان بن محمدحسن نائینی وقف نموده است.
- نسخه‌ای در کتابخانه مسجد جامع گوهرشاد.[۹]
کتاب المزار شیخ مفید در قم با تحقیق مؤسسه امام مهدی(ع) درسال ۱۴۰۹ق منتشر شده است.[۱۰]
ترجمه
کتاب المزار به فارسی ترجمه شده که نسخه‌ای از آن را نادرشاه افشار در سال ۱۱۴۵ق وقف آستان قدس رضوی نموده است.[۱۱]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ احمدی، تاریخ حدیث شیعه، ۱۳۸۹ش، ص۳۲۹.
- ↑ شیخ مفید، المزار، ۱۴۱۳ق، ص۳.
- ↑ احمدی، تاریخ حدیث شیعه، ۱۳۸۹ش، ص۳۳۱.
- ↑ صباحی، «تألیفات معروف و موجود شیخ مفید: المزار، مناسک المزار».
- ↑ شیخ مفید، المزار، ۱۴۱۳ق، فهرست کتاب؛ احمدی، تاریخ حدیث شیعه، ۱۳۸۹ش، ص۳۳۰و۳۳۱.
- ↑ شیخ مفید، المزار، ج۱، ص۵.
- ↑ شیخ مفید، المزار، ج۱، ص۲۲۸.
- ↑ شیخ مفید، المزار، ۱۴۱۳ق، ص۱۲؛ احمدی، تاریخ حدیث شیعه، ۱۳۸۹ش، ص۳۲۹.
- ↑ شیخ مفید، المزار، ۱۴۱۳ق، ص۱۳.
- ↑ احمدی، تاریخ حدیث شیعه، ۱۳۸۹ش، ص۳۲۸.
- ↑ آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۸ق، ج۴، ص۱۳۴.
یادداشت
منابع
- آقابزرگ تهرانی، محسن، الذریعه الی تصانیف الشیعه، اسماعیلیان، قم، ۱۴۰۸ق.
- احمدی، مهدی، تاریخ حدیث شیعه در سده‌های چهارم تا هفتم هجری، قم، دارالحدیث، ۱۳۸۹ش.
- صباحی، مهدی، «تألیفات معروف و موجود شیخ مفید: المزار، مناسک المزار»، مجموعه مقالات کنگره شیخ مفید، شماره۸۲.
- مفید، محمد بن نعمان، المزار، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق.