ریاض الابرار فی مناقب الائمة الاطهار (کتاب)

رياض الاَبرار فى مَناقب الائمّة الاَطهار

اطلاعات کتاب
نویسنده	سید نعمت‌الله جزائری
موضوع	فضائل اهل بیت
سبک	روایی
زبان	عربی
مجموعه	۳ جلد
اطلاعات نشر
ناشر	مؤسسة التاريخ العربى

ریاضُ الاَبْرار فی مَناقب الائمّة الاَطْهار کتابی به زبان عربی نوشته سید نعمت‌الله جزائری (متوفای ۱۱۱۲ق) است. این اثر در سه جلد است که جلد اول درباره نبی اکرم(ص) و علی(ع)، جلد دوم درباره فاطمه زهرا(س)، حسنین(ع)، امام چهارم تا یازدهم و جلد سوم اختصاص به امام عصر(عج) دارد. ریاض الابرار، گرایشی حدیثی دارد و مؤلف در برخی موارد توضیحاتی را ارائه کرده است. در چاپ موجود کتاب، قسمت مربوط به پیامبر اکرم(ص) و امیرالمؤمنین از این مجموعه موجود نیست.

درباره مؤلف

مقالهٔ اصلی: سید نعمت الله جزائری

سید نعمت‌الله جزایری، از عالمان شیعه در قرن یازدهم و دوازدهم و سرسلسله خاندان مشهور سادات جزایری بود که نَسَب وی به امام کاظم(ع) می‌رسد. سید نعمت‌الله شاگرد عالمان نامداری همچون علامه مجلسی، آقا جمال خوانساری، ملا محسن فیض کاشانی و شیخ حر عاملی بود. نوشته‌های به‌جامانده از سیدنعمت الله جزایری فراوان است و او را به سرعت قلم و کثرت تألیفات وصف کرده‌اند. از جمله آثار معروف او الانوار النعمانیة، قصص الانبیاء و کتاب کشکولی زَهر الربیع است. او یکی از علمای طرازِ اول مسلک اخباری محسوب می‌شود.

روش تألیف و محتوای کتاب

با توجه به گرایش حدیثی مؤلف، کتاب شکل روایی به خود گرفته و با استفاده از منابع مختلف، روایات فراوانی درباره زندگی و مناقب ائمه نقل کرده است. جزائری در مواردی از کتاب به اظهار نظر نیز پرادخته و یا برخی از اخبار و گزارش‌ها را توضیح داده است.

وی در سه جلد فعلی کتاب به ترتیب به حضرت زهرا(س) و حسنین(ع)، جلد دوم درباره امام چهارم تا یازدهم پرداخته و جلد سوم امام عصر اختصاص دارد.

• جلد اول: حضرت زهرا(س) و حسنین(ع)

1. ولادت، اسماء، معجزات و مکارم اخلاقی حضرت زهرا(س).
2. ازدواج حضرت زهرا(س) با علی(ع).
3. احوالات فاطمه(س) پس از رحلت پدر و چگونگی محبان او در قیامت.
4. ولادت حسنین و نقش انگشتری آنان.
5. احوالات امام مجتبی(ع).
6. عمر و شهادت امام مجتبی(ع).
7. احوالات امام حسین(ع) از معجزات، احتجاجات با معاویه و خبردادن انبیاء درباره شهادت امام(ع).
8. در عظمت مصیبت سیدالشهداء و ثواب گریه بر وی.
9. مقتل امام حسین(ع).
10. وقایع پس از عاشورا.
11. احوال مختار و قیام او

• جلد دوم: امام زین العابدین تا امام عسکری

1. احوالات امام سجاد(ع) از اسماء و القاب، معجزات، دعاها، مکارم اخلاق، همسران و فرزندان، نوادگان خروج کننده علیه بنی امیه و بنی عباس.
2. احوالات امام باقر(ع) از اسماء، ولادت و شهادت، مناقب، اصحاب و برخی اخبار.
3. احوالات امام صادق(ع) و کیفیت مواجهه با مخالفین و علمای آنان.
4. احوالات امام کاظم(ع)، اصحاب امام و احتجاجات هشام بن حکم، زندان‌های حضرت، ابطال مذهب واقفه پس از شهادت امام(ع).
5. احوالات امام رضا(ع)، ماجرای ولایتعهدی، آثار و برکات روضه مبارکه آن حضرت.
6. احوالات امام جواد(ع)، ازدواج با ام الفضل و کیفیت شهادت.
7. احوالات امام هادی(ع)، عصر امام(ع)، جعفر کذاب.
8. احوالات امام حسن عسکری(ع).

• جلد سوم: امام مهدی(عج)

1. احوالات امام زمان،
2. اخبار پیامبر و ائمه از قائم،
3. دلائل شیخ طوسی بر غیبت امام.
4. احوال سفرای امام.
5. علت غیبت و علائم ظهور.
6. وقایع هنگام ظهور.
7. رجعت و چگونگی آن.
8. نواب اربعه و جانشینان پس از او.

آخرین مطلب کتاب نقل سخنی از ابوالقاسم بن روح در پاسخ به این سؤال است (که عباس عموی پیامبر(ص) به حضرت گفته عمویت ابوطالب به حساب جمل اسلام آورده است وبعد عدد ۶۳ را با دستش شمارش می‌کرده است.) ابوالقاسم بن روح پاسخ داد که منظور این است که ابوطالب ایمان آورده به خدای یگانه جواد(قال: «عنی بذلک إله أحد جواد) زیرا بر اساس حساب جمل این‌گونه است: الف=۱ لام=۳۰ ها=۵ الف=۱ حا=۸ دال=۴ جیم=۳ واو=۶ الف=۱ دال=۴ جمع این اعداد می‌شود ۶۳.

منابع کتاب

منبع نقل روایات در این کتاب، آثار کهن و متاخر شیعه است هر چند غالب ارجاعات در پاورقی‌ها که به‌وسیله ناشر استخراج شده به منابع یادشده در متن نیست. توجه مؤلف در بیشتر موارد به آثار شیعه بوده ولی گاه روایاتی هم از منابع یا محدثان اهل سنت نقل می‌کند.

چاپ

چاپ اول این کتاب در سال ۱۴۲۷ق در بیروت توسط مؤسسة التاریخ العربی صورت گرفت.

منابع

• جزائری، سید نعمت‌الله، ریاض الأبرار فی مناقب الأئمة الأطهار، بیروت، مؤسسة التاریخ العربی، ۱۴۲۳ق.
• تهرانی، آقا بزرگ، الذریعة الی تصانیف الشیعه، بیروت،‌ دار الاضواء، ۱۴۰۳ق.
• ریاض الابرار فی مناقب الائمة الاطهار، کتابخانه دیجیتال نور، تاریخ بازدید: ۱۶ اسفند ۱۳۹۹ش.