وقایع السنین و الاعوام (کتاب)

مقاله نامزد خوبیدگی
از ویکی شیعه
وقایع السنین و الاعوام
اطلاعات کتاب
نویسندهعبدالحسین خاتون‌آبادی
موضوعتاریخی
زبانفارسی
مجموعهیک جلد
اطلاعات نشر
ناشرکتابفروشی اسلامیه
تاریخ نشر۱۳۵۲ش


وَقایعُ السِّنینِ وَ الْاَعْوام، گزارش‌های سالیانه از تاریخ خلقت تا سال ۱۱۹۵ هجری کتابی تاریخی به زبان فارسی نوشته سید عبدالحسین خاتون‌آبادی (درگذشت ۱۱۰۵ق). او در سه مقصد به وقایع تاریخی و شرح‌حال رجال و بزرگان اسلام از ابتدای خلقت تا سال ۱۱۹۵ق به‌ترتیب سال‌ها پرداخته است.

نویسنده

سید عبدالحسین حسینی خاتون‌آبادی از علمای اصفهان در دوره صفویه است. او در سال ۱۰۳۹ق در روستای خاتون‌آباد اصفهان متولد شد و در سال ۱۱۰۵ق درگذشت. خاتون‌آبادی از شاگردان محقق سبزواری و میرزا رفیع نایینی است. مزار وی در تخت فولاد اصفهان و در نزدیکی مقبره بابا رکن‌الدین است.[۱]

نام کتاب

آنچه از نام کتاب مشهور بوده و بر روی جلد آن درج شده، «وقایع السنین و الاعوام» است، اما آقابزرگ تهرانی در الذریعه از کتاب خاتون‌آبادی، با عنوان «وقایع الایام و السنین و الاعوام» نام می‌برد.[۲] عنوان دیگری که بر روی جلد کتاب درج شده، «گزارش‌های سالیانه از ابتدای خلقت تا سال ۱۱۹۵هجری» است که گویا نام دیگر کتاب بوده، هر چند ذکر وقایع تا پایان سال ۱۱۹۳ق است.[۳]

پایان تألیف این اثر، رمضان سال ۱۰۹۷ق گزارش شده است.[۴]

محتوا

کتاب وقایع السنین و الاعوام مجموعه‌ای تاریخی است که درباره وقایع تاریخی در کشورهای اسلامی و درباره رجال و بزرگان اسلام به صورت خلاصه ذکر شده است. کتاب در سه مقصد نوشته شده که قسمت عمده آن، تألیف خود مؤلف بوده که تا آخرین سال حیات خویش یعنی ۱۱۰۵ق را به رشته تحریر درآورده و پس از آن، بازماندگانش حوادث بعد را تا تاریخ ۱۱۹۳ق به آن افزودند.[۵]

مقاصد سه‌گانه

مقصد اول؛ وقایع تاریخی از اول خلقت حضرت آدم(ع) تا میلاد پیامبر اسلام(ص) در دو باب:

  • تاریخ ملوک: اسامی و تواریخ ملوک و پادشاهان از زمان حضرت آدم(ع) تا سال هشتم پادشاهی انوشیروان که در چهار قسمت ملوک الطوایف، احوال طبقه چهارم از ملوک عجم، ملوک روم و طبقات ملوک فارس ذکر شده است.

مقصد دوم؛ وقایع تاریخی زمان پیامبر اسلام(ص) در سه بخش:

  • از میلاد تا بعثت: برشمردن نسب و نحوه تولد آن حضرت، تمام وقایع مربوط به پیامبر(ص) از جمله: وفات مادر در سال پنجم، مرگ انوشیروان در سال هشتم، ملاقات بحیرای راهب در سال نهم، بعثت در سال چهلم تولد ایشان و ....

مقصد سوم؛ بیان وقایع تاریخی از سال أول هجرت تا سال ۱۰۹۹ق در یازده فصل:

  • از سال سیصد تا چهارصد: روی کار آمدن سامانیان در ایران و اظهار مخالفت احمد بن اسماعیل در سیستان بر علیه آنان، اختلال در دولت عباسیان، فوت محمد بن جریر طبری.
  • از هفتصد تا هشتصد: بیشترین وقایع نقل‌شده در این قسمت، مربوط به تولد، زندگی، سلنطت، شیعه‌شدن و مرگ الجایتو سلطان محمد خدابنده است.
  • از نهصد تا هزار: ظهور صفویان و برخی وقایع مهم دوران آن‌ها.

روش مؤلف

خاتون‌آبادی با مراجعه به منابع متعدد تلاش کرده تا سخن خود را در حدّ اعتبار بیان کند و به ذکر مآخذ به صورت رمزی پرداخته است. وی با توجه به همین رویه، به حوادثی دقت کرده که مورخان، وقایع را با ذکر دقیق ماه و سال قید کرده‌اند. از این رو به مروج الذهب توجه فراوان کرده، چون مسعودی تاریخ دقیق ماه و سال را آورده است. مؤلف بسیاری از وقایعی را که خود، شاهد آن بوده هم با ذکر ماه و سال قید کرده است.[۸]

نسخه‌ها و چاپ

چند نسخه از کتاب وقایع السنین و الاعوام گزارش شده است:

چاپ این اثر در سال ۱۳۵۲ش با تصحیح محمدباقر بهبودی و دو مقدمه آیت‌الله مرعشی و ابوالحسن شعرانی در کتابفروشی اسلامیه تهران منتشر شده است.[۱۲]

پانویس

  1. خاتون‌آبادی، وقایع السنین، ۱۳۵۲ش، ص۴و۵.
  2. آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ج۲۵، ص۱۲۸.
  3. وقا‌یع‌ السنین‌ و الاعوام‌، یا‌، گزارش‌ها‌ی سا‌لیا‌نه‌ از ابتدای خلقت‌ تا‌ سا‌ل‌ ۱۱۹۵ هجری، پایگاه اطلاع‌رسانی کتابخانه‌های ایران.
  4. خاتون‌آبادی، وقایع السنین، ۱۳۵۲ش، ص۴.
  5. وحیدنیا، معرفی وقایع السنین خاتون‌آبادی، ۱۳۴۹ش.
  6. خاتون‌آبادی، وقایع السنین، ۱۳۵۲ش، ص۲و۳.
  7. آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ج۲۵، ص۱۲۸.
  8. خاتون‌آبادی، وقایع السنین، ۱۳۵۲ش، ص۷.
  9. خاتون‌آبادی، وقایع السنین، ۱۳۵۲ش، ص۶.
  10. آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ج۲۵، ص۱۲۸.
  11. خاتون‌آبادی، وقایع السنین، ۱۳۵۲ش، ص۸.
  12. وقایع السنین و الاعوام، کتابخانه دیجیتال نور.

یادداشت

منابع

  • آقابزرگ تهرانی، الذریعه، بیروت، دار الاضواء.
  • خاتون‌آبادی، عبدالحسین، وقایع السنین و الاعوام، تهران، کتابفروشی اسلامیه، ۱۳۵۲ش.
  • معرف: وحیدنیا، وقایع السنین خاتون‌آبادی، مجله وحید، تیر ۱۳۴۹ - شماره ۷۹.
  • وقایع السنین و الاعوام، کتابخانه دیجیتال نور، تاریخ بازدید: ۱۲ بهمن ۱۳۹۹ش.
  • وقا‌یع‌ السنین‌ و الاعوام‌، یا‌، گزارش‌ها‌ی سا‌لیا‌نه‌ از ابتدای خلقت‌ تا‌ سا‌ل‌ ۱۱۹۵ هجری، پایگاه اطلاع‌رسانی کتابخانه‌های ایران، تاریخ بازدید: ۲۸ مهر ۱۴۰۰ش.