معراج اهل الکمال الی معرفة الرجال (کتاب)
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | سلیمان بن عبدالله ماحوزی |
| تاریخ نگارش | ۱۱۱۲ق |
| موضوع | علم رجال |
| زبان | عربی |
| به تصحیح | سید مهدی رجایی |
| تعداد جلد | ۱ |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | سید الشهداء |
| محل نشر | قم |
| تاریخ نشر | ۱۴۱۲ق |
مِعْراجُ اَهْلِ الْکَمال اِلی مَعْرِفَةِ الرِّجال شرح، تصحیح و ترتیب کتاب الفهرستِ شیخ طوسی، نوشته سلیمان بن عبدالله ماحوزی، رجال‌شناس قرن دوازدهم قمری است. راویان در این کتاب به ترتیب حروف الفبا تنظیم شده‌اند؛ البته این شرح ناتمام مانده است و تنها شرح‌حال راویانی را آورده که نام آنها با حرف‌های الف یا باء شروع می‌شود.
معراج اهل الکمال را تنها شرحی دانسته‌اند که بر الفهرست نوشته شده است. این کتاب به تحقیق مهدی رجایی در سال ۱۴۱۲ق چاپ شده است.
نویسنده
سلیمان بن عبدالله ماحوزی (۱۰۷۵-۱۱۲۱ق) معروف به محقق بحرانی مُحَدِّث، رجال‌شناس و فقیه شیعه اهل بحرین است.[۱]
ماحوزی جز کتاب معراج اهل الکمال، آثار دیگری نیز در علم رجال نگاشته است؛ مانند بُلْغَةُ المُحَدِّثین[۲] و حاشیه بر کتاب خلاصة الاقوال نوشته شیخ حر عاملی.[۳]
انگیزه تألیف
نویسنده کتاب معراج اهل الکمال الی معرفة الرجال در مقدمه، انگیزه تألیف را خالی بودن کتاب الفهرستِ طوسی از ترتیب و احتیاج آن به تهذیب دانسته است. به گفته او، مطالب الفهرست پراکنده نوشته شده و یافتن مطلب مورد نظر برای خواننده دشوار است. انگیزه دیگر وی، اصلاح اشتباهات و تحریف‌هایی است که توسط کاتبان در بسیاری از نسخه‌های کتاب الفهرست ایجاد شده است.[۴]
جایگاه
ابوعلی حائری رجال‌شناس قرن ۱۳ هجری قمری، کتاب معراج اهل الکمال را تنها شرحی دانسته که بر الفهرست طوسی نوشته شده است. از نظر او این کتاب شرحی کامل است که همه زوایای کتاب الفهرست را دربرمی‌گیرد.[۵]
از این کتاب رجال‌شناسان متأخر و معاصر بهره برده[۶] و احمد بن ابراهیم بحرانی، شاگرد نویسنده و پدر صاحب حدائق، آن را شرح کرده است.[۷]
محتوا
کتاب معراج اهل الکمال شرح، تصحیح و ترتیب کتاب الفهرست شیخ طوسی در علم رجال است.[۸] نویسنده نام راویان را بر اساس حروف الفبا تنظیم کرده است[۹] با آدم بن اسحاق آغاز شده[۱۰] و با بُندار بن محمد بن عبدالله پایان می‌یابد.[۱۱] البته این شرح ناتمام مانده و تنها حرف‌های الف و باء نوشته شده است.[۱۲]
نویسنده در کتاب، شرح‌حال هر راوی را همراه با اقوال رجال‌شناسان متقدم آورده و در پایان، نظر خود را با عنوان «اَقول» (می‌گویم) بیان کرده است.[۱۳]
نشر
معراج اهل الکمال با تحقیق سید مهدی رجایی، به همراه دیگر اثر نویسنده، بلغة المحدثین از سوی انتشارات سید الشهداء در سال ۱۴۱۲ق، در قم، در ۴۷۲ صفحه به چاپ رسیده است.[۱۴]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ بحرانی، لؤلؤة البحرین، مؤسسة آل البیت(ع) لاحیاء التراث، ص۸.
- ↑ بحرانی، معراج اهل الکمال، ۱۳۷۰ش.
- ↑ آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۸۳.
- ↑ بحرانی، معراج اهل الکمال، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۴.
- ↑ مازندرانی حائری، منتهی المقال، ۱۴۱۶ق، مقدمه، ص۳۰.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به اعرجی کاظمی، عدة الرجال، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۱۳۲؛ استرآبادی، منهج المقال، ۱۴۲۲ق، ج۱، مقدمه، ص۱۲۴.
- ↑ بحرانی، أنوار البدرین، ۱۴۰۷ق، ص۱۵۳.
- ↑ رحمان ستایش، آشنایی با کتب رجالی شیعه، ۱۳۸۵ش، ص۱۱۱.
- ↑ بحرانی، معراج اهل الکمال، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۴.
- ↑ بحرانی، معراج اهل الکمال، ۱۴۱۲ق، بخش۲،ص۵.
- ↑ بحرانی، معراج اهل الکمال، ۱۴۱۲ق، بخش۲، ص۳۱۵.
- ↑ مازندرانی حائری، منتهی المقال، ۱۴۱۶ق، مقدمه، ص۳۰.
- ↑ طلاییان، مأخذشناسی رجال شیعه، ۱۳۸۱ش، ص۱۳۱.
- ↑ بحرانی، معراج اهل الکمال، ۱۴۱۲ق.
منابع
- آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة إلی تصانیف الشیعة، گردآوری احمد بن محمد حسینی، بیروت، دار الأضواء، ۱۴۰۳ق.
- استرآبادی، محمد بن علی، منهج المقال فی تحقیق أحوال الرجال، به تحقیق مؤسسة آل البیت(ع) لاحیاء التراث، قم، موسسة آل البیت(ع) لإحیاء التراث، ۱۴۲۲ق.
- اعرجی کاظمی، محسن بن حسن، عدة الرجال، به تحقیق مؤسسه الهدایه لاحیاء التراث، قم، اسماعیلیان، ۱۴۱۵ق.
- بحرانی، سلیمان بن عبدالله، معراج أهل الکمال إلی معرفة الرجال، به تحقیق مهدی رجایی، به ضمیمه بلغة المحدثین، به تحقیق عبدالزهراء عویناتی، نشر عبدالزهراء العویناتی، ۱۴۱۲ق.
- بحرانی، یوسف بن احمد، لولوة البحرین فی الاجازات و تراجم رجال الحدیث، به تحقیق محمدصادق بحرالعلوم، قم، موسسة آل البیت(ع) لاحیاء التراث، بی‌تا.
- رحمان ستایش، محمدکاظم، آشنایی با کتب رجالی شیعه، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی، ۱۳۸۵ش.
- طلاییان، رسول، مأخذشناسی رجال شیعه، قم، دارالحدیث، ۱۳۸۱ش.