نهضت روحانیون ایران (کتاب)
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | علی دوانی |
| موضوع | تاریخ انقلاب اسلامی ایران |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | ۱۰ |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | مؤسسه خیریه و فرهنگی امام رضا(ع)، مرکز اسناد انقلاب اسلامی |
| تاریخ نشر | ۱۳۵۸ش |
| وبسایت ناشر | انتشارات مرکز اسناد انقلاب |
نهضت روحانیون ایران کتابی به زبان فارسی درباره تاریخ انقلاب اسلامی ایران، نوشته علی دوانی است. این اثر به فعالیتهای سیاسی عالمان و روحانیان ایران پرداخته و بخش عمده آن به مبارزات روحانیان، بهویژه امام خمینی علیه حکومت پهلوی اختصاص دارد. این کتاب نسخه تکمیلی اثر دیگری از همین نویسنده با عنوان «نهضت دوماهه روحانیون ایران» است که به اعتراض روحانیان به تصویبنامه قانون انجمنهای ایالتی و ولایتی در سال ۱۳۴۱ش میپردازد. از ویژگیهای این کتاب، بیطرفی در گزارش فعالیتهای سیاسی عالمان و استفاده از اسناد منتشرنشده است.
«نهضت روحانیون ایران» نخستین بار در سال ۱۳۵۸ش منتشر شد و پس از آن چندین بار تجدید چاپ گردید.
نویسنده
علی رجبی دوانی (۱۳۰۸–۱۳۸۵ش)، روحانی شیعه، پژوهشگر و نویسنده بود.[۱] از فعالیتهای علمی او میتوان به مشارکت در تأسیس مجله دینی و علمی مکتب اسلام و مؤسسه دارالتبلیغ اسلامی اشاره کرد.[۲] وی همچنین جلساتی هفتگی علیه فرقه بهایی در خانهاش برگزار میکرد و به تربیت مبلغان در این حوزه مشغول بود.[۳]
علی دوانی تا پایان عمر، حدود ۸۰ اثر شامل تألیف، ترجمه، تصحیح و تحقیق منتشر کرد.[۴]
انگیزه و پیشینه تألیف
هدف از تألیف کتاب «نهضت روحانیون ایران»، ثبت فعالیتهای سیاسی عالمان و روحانیون شیعه و جلوگیری از تحریف یا حذف آن از تاریخ بوده است.[۵] علی دوانی، نویسنده کتاب، در ۱۳۴۱ش، پس از اعتراضات به تصویبنامه قانون انجمنهای ایالتی و ولایتی و لغو آن، کتاب «نهضت دوماهه روحانیون ایران» را منتشر کرد.[۶] [یادداشت ۱] این کتاب شامل دو بخش مقدمه و متن بوده و اعلامیهها و دیگر اسناد مربوط به اعتراضات علیه لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی را در بر دارد.[۷] جمعآوری اسناد برای نگارش این کتاب، بهصورت مخفیانه در دوره حکومت پهلوی انجام شد.[۸]
پس از انتشار «نهضت دوماهه روحانیون ایران»، علی دوانی به گردآوری اسناد و مدارک مربوط به انقلاب اسلامی ایران ادامه داد و پیش از انقلاب، دو جلد از مجموعه کتاب «نهضت روحانیون ایران» را نگاشت.[۹] این دو جلد، نسخه گسترشیافته کتاب «نهضت دوماهه روحانیون ایران» بود. دیگر جلدهای کتاب «نهضت روحانیون ایران» پس از انقلاب اسلامی ایران تکمیل شد.[۱۰]
محتوا
کتاب نهضت روحانیون ایران، به تاریخ فعالیتهای سیاسی عالمان و روحانیان ایران پرداخته است. بیشترین حجم کتاب (از جلد سوم تا دهم) مربوط به فعالیتهای روحانیان با محوریت امام خمینی علیه حکومت پهلوی است.[۱۱]
نویسنده در جلد اول و دوم، فعالیتهای سیاسی روحانیان در ادوار گذشته (پیش از سال ۱۳۴۱ش) را به صورت مختصر بررسی کرده[۱۲] که برخی از آنها عبارتند از: فعالیتهای خواجه نصیرالدین طوسی، علامه حلی، سربداران، شهید اول، شهید ثانی، سید جمالالدین اسدآبادی و سید ابوالقاسم کاشانی .[۱۳]
دوانی نهضت روحانیان ایران از سال ۱۳۴۱ش به بعد را به سه دوره تقسیم کرده است:[۱۴]
- دوره اول:
- آغاز در مهرماه ۱۳۴۱ش با تصویب لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی.
- دوره دوم:
- شروع با انقلاب سفید و مخالفت امام خمینی.
- حمله به مدرسه فیضیه در ۲ فروردین ۱۳۴۲ش.
- تبعید امام خمینی از قم به تهران.
- دوره سوم:
- آغاز با اعتراض امام خمینی به قصد تصویب کاپیتولاسیون.
- تبعید امام خمینی به ترکیه و سپس به نجف.
- بازگشت امام خمینی به ایران و سقوط حکومت پهلوی.[۱۵]
ویژگیها
کتاب «نهضت روحانیون ایران» نخستین اثر درباره شرح فعالیتهای امام خمینی و روحانیون شیعه علیه حکومت شاهنشاهی پهلوی محسوب میشود.[۱۶] نویسنده، این کتاب را بزرگترین و جامعترین تاریخ انقلاب اسلامی ایران خوانده است.[۱۷]
برخی از ویژگیهای این اثر عبارتند از:
- بیطرفی علمی در گزارش فعالیتهای سیاسی عالمان[۱۸] و گروههای سیاسی.[۱۹]
- استفاده از اسناد منتشرنشده.[۲۰]
- پرداختن به تاریخ نهضتهای مناطق مختلف ایران و منحصر نشدن به تهران.[۲۱]
نشر
کتاب «نهضت روحانیون ایران» نخستین بار در سال ۱۳۵۸ش به چاپ رسید.[۲۲] این اثر در یازده جلد توسط بنیاد فرهنگی امام رضا(ع) در سال ۱۳۶۰ش منتشر شد.
همچنین، مرکز اسناد انقلاب اسلامی آن را در پنج جلد (ده جلد در پنج مجلد) در سالهای ۱۳۷۷ش[۲۳] و ۱۳۹۴ش[۲۴] منتشر کرده است.
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ «یاد یار: یادبود استاد علی دوانی»، در مجله پژوهشهای نهجالبلاغه، ص۲۰۳.
- ↑ «یاد یار: یادبود استاد علی دوانی»، در مجله پژوهشهای نهجالبلاغه، ص۲۰۳.
- ↑ «زندگینامه و مصاحبه با استاد علامه آیتالله علی دوانی»، سایت علما و عرفا بهنقل از نشریه افق حوزه.
- ↑ «آیتالله علی دوانی؛ کارنامه»، ص۲۳۱.
- ↑ «نهضت روحانیون ایران همچنان در صدر وقایعنگاری نهضت اسلامی»، جوان آنلاین.
- ↑ نورایینژاد، «گفتگو با علامه محقق علی دوانی»، ص۹۷ و ۹۸.
- ↑ دوانی، نهضت دوماهه روحانیون ایران، پیشگفتار ویراستار، ۱۳۹۳ش، ص۱۴.
- ↑ «نهضت روحانیون ایران همچنان در صدر وقایعنگاری نهضت اسلامی»، جوان آنلاین.
- ↑ نیکبخت، «پیشکسوت تاریخنگاری انقلاب اسلامی»، تاریخ شفاهی ایرانی.
- ↑ «کتاب نهضت روحانیون ایران»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ↑ اسلامی، «نگاهی به مطالعات تاریخی در آثار استاد علی دوانی»، ص۱۱۶ و ۱۱۷.
- ↑ دوانی، نهضت روحانیون ایران، تهران، ۱۳۹۴ش، ج۱، ص۳۷.
- ↑ دوانی، نهضت روحانیون ایران، تهران، ۱۳۹۴ش، ج۱ و ۲، فهرست.
- ↑ دوانی، نهضت روحانیون ایران، تهران، ۱۳۹۴ش، ج۱، ص۳۳-۳۵.
- ↑ دوانی، نهضت روحانیون ایران، تهران، ۱۳۹۴ش، ج۱، ص۳۳-۳۵.
- ↑ کتاب نهضت روحانیون ایران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ↑ «گفتگو با حجة الاسلام و المسلمین استاد علی دوانی»، ص۱۴۰ و ۱۴۱.
- ↑ نیکبخت، «پیشکسوت تاریخنگاری انقلاب اسلامی»، تاریخ شفاهی ایرانی.
- ↑ «نهضت روحانیون ایران همچنان در صدر وقایعنگاری نهضت اسلامی»، جوان آنلاین.
- ↑ نیکبخت، «پیشکسوت تاریخنگاری انقلاب اسلامی»، تاریخ شفاهی ایرانی.
- ↑ اسلامی، «نگاهی به مطالعات تاریخی در آثار استاد علی دوانی»، ص۱۱۷.
- ↑ «نهضت روحانیون ایران همچنان در صدر وقایعنگاری نهضت اسلامی»، جوان آنلاین.
- ↑ اسلامی، «نگاهی به مطالعات تاریخی در آثار استاد علی دوانی»، ص۱۱۷.
- ↑ دوانی، نهضت روحانیون ایران، تهران، ۱۳۹۴ش.
یادداشت
- ↑ در ۱۴ مهر ۱۳۴۱ش، لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی که در قانون اساسی سابق پیشبینی شده بود، تغییراتی یافت و قید قسم به قرآن و شرط اسلام و مرد بودن از آن حذف شد. تصویب این لایحه، پس از اعتراضات امام خمینی و روحانیان، پس از دو ماه و دو روز، در ۱۸ آذر ۱۳۴۱ش، لغو شد.
منابع
- «آیتالله علی دوانی؛ کارنامه»، در بزرگداشت مرحوم آیتالله علی دوانی، دوره ۱، مهر ۱۳۸۶ش.
- اسلامی، محمدجعفر، «نگاهی به مطالعات تاریخی در آثار استاد علی دوانی»، در فصلنامه جستار، شماره ۳۷ و ۳۸، تابستان و پاییز ۱۳۸۹ش.
- انصاری قمی، ناصرالدین، «درگذشت نویسنده، مورخ و محقق اسلامی: استاد علی دوانی»، در مجله مکتب اسلام، سال ۴۶، شماره ۱۲، اسفند ۱۳۸۵ش.
- دوانی، علی، نهضت دوماهه روحانیون ایران به منظور دفاع از اصول مقدس اسلام، بیجا، رهنمون، ۱۳۹۳ش.
- دوانی، علی، نهضت روحانیون ایران، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۹۴ش.
- کتاب نهضت روحانیون ایران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تاریخ بازدید: ۱۷ فروردین ۱۳۹۹ش.
- «گفتگو با حجةالاسلام والمسلمین استاد علی دوانی»، در مجله پژوهشهای نهجالبلاغه، شماره ۲ و ۳، زمستان ۱۳۸۰ و بهار ۱۳۸۱ش.
- «گفتگو با علامه محقق، علی دوانی»، تدوین محمدحسن رجبی دوانی، با مصاحبه فاطمه نورائینژاد، در فصلنامه گنجینه اسناد، شماره ۶۵، بهار ۱۳۸۶ش.
- «یاد یار: یادبود استاد علی دوانی»، در مجله پژوهشهای نهجالبلاغه، شماره ۱۹ و ۲۰، بهار ۱۳۸۶ش.
- نورایی نژاد، فاطمه، گفتگو با علامه محقق علی دوانی، در گنجینه اسناد، شماره ۶۵، بهار ۱۳۸۶ش.
- «نهضت روحانیون ایران همچنان در صدر وقایعنگاری نهضت اسلامی»، جوان آنلاین،
- نیکبخت، رحیم، «پیشکسوت تاریخنگاری انقلاب اسلامی»، تاریخ شفاهی ایرانی، تاریخ بازدید: ۱۷ فروردین ۱۳۹۹ش.