مرتضی مطهری
| متفکر، نویسنده و از رهبران فکری انقلاب اسلامی ایران | |
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| لقب | شهید مطهری • استاد مطهری |
| تاریخ تولد | ۱۳ بهمن ۱۲۹۸ش/ ۱۲ جمادی‌الاول ۱۳۳۸ق |
| زادگاه | فریمان |
| محل دفن | مسجد بالا سر حرم حضرت معصومه(س) |
| تاریخ شهادت | ۱۱ اردیبهشت ۱۳۵۸ش |
| محل شهادت | تهران |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | سید حسین طباطبایی بروجردی • امام خمینی • علامه طباطبایی • علامه حسینی طهرانی |
| محل تحصیل | حوزه علمیه مشهد • حوزه علمیه قم |
| تألیفات | مساله حجاب • حماسه حسینی • اصول فلسفه و روش رئالیسم • سیری در نهج‌البلاغه • مجموعه آثار |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | مبارزه با حکومت پهلوی |
| اجتماعی | مبارزه با جریانات فکری مارکسیستی • از بنیان‌گذاران حسینیه ارشاد و جامعه روحانیت مبارز تهران• تدریس در دانشگاه تهران، مدرسه سپهسالار و مدرسه مروی |
مرتضی مطهری (۱۲۹۸ـ۱۳۵۸ش) فقیه، متفکر، فیلسوف، اسلام‌شناس شیعه و از رهبران فکری انقلاب اسلامی ایران است. وی ریاست شورای انقلاب را تا روز شهادت بر عهده داشت. و به شهید یا استاد مطهری، مشهور است.
پیش از انقلاب اسلامی، مبارزات فکری مطهری در مقابله با افکار سوسیالیستی، لیبرالیستی و التقاطی در ایران نقش قابل توجهی در رویگردانی جوانان از این تفکرات داشت. او از بنیان‌گذاران حسینیه ارشاد است. مطهری از شاگردان علامه طباطبائی، امام خمینی و آیت‌الله بروجردی به شمار می‌رفت. وی آثاری متعددی در کلام و فلسفه اسلامی نوشته است. روزآمدسازی و تبیین آموزه‌های اسلام و تشیع، از ویژگی‌های فعالیت‌های فکری او است.
سالروز شهادت مرتضی مطهری، در ایران روز معلم خوانده شده و آیین‌های بزرگداشتی در همین ارتباط برگزار می‌شود.
معرفی و جایگاه
| ۱۳ بهمن در سال ۱۲۹۸ش | تولد در شهر فریمان از توابع مشهد[۱] |
| سال ۱۳۱۱ش | تحصیل علوم دینی در مشهد و فراگیری ادبیات عرب، منطق و ... .[۲] |
| سال ۱۳۱۵ش | هجرت به قم[۳] |
| از سال ۱۳۱۹ش تا سال ۱۳۳۱ش | حضور در درس امام خمینی (۱۲سال)، آیت‌الله بروجردی، علامه طباطبایی و دیگران. تدریس کتاب‌های مختلف.[۴] |
| سال ۱۳۳۱ش | ازدواج[۵]؛ مهاجرت از قم به تهران، تدریس در مدرسه سپهسالار و مدرسه مروی[۶] |
| سال ۱۳۳۲ش | انتشار جلد اول اصول فلسفه و روش رئالیسم[۷] |
| ۱۳۳۳ش | آغاز تدریس در دانشگاه تهران[۸] |
| ۱۳۳۴ش | برنده جایزه سلطنتی به‌جهت نگارش کتاب اصول فلسفه و روش رئالیسم.[۹] |
| سال ۱۳۳۷ش | سخنرانی در انجمن اسلامی پزشکان که به مدت ۲۰ سال هر دو هفته یک بار انجام شد.[۱۰] |
| سال ۱۳۴۲ش | بازداشت در قیام ۱۵ خرداد و آزادی پس از ۴۳ روز[۱۱] |
| سال ۱۳۴۳ش | عضویت در جامعه روحانیت مبارز [۱۲] |
| سال ۱۳۴۴ش | دریافت جایزه یونسکو به خاطر انتشار دو جلد کتاب داستان راستان[۱۳] |
| سال ۱۳۴۵ش | انتشار مقالات «نظام حقوق زن در اسلام» در مجله زن روز[۱۴] |
| سال ۱۳۴۶ش | بنیانگذاری حسینیه ارشاد به همراه سیدعلی شاهچراغی و محمد همایون[۱۵] |
| سال ۱۳۴۸ش | سخنرانی در روز عاشورا علیه صهیونیسم در حسینیه ارشاد که منجر به دستگیری وی شد.[۱۶] |
| سال ۱۳۴۹ش | کناره‌گیری رسمی از حسینیه ارشاد[۱۷] |
| سال۱۳۵۱ش | شروع تدریس فلسفه و معارف در قم در پایان هر هفته به مدت دو روز[۱۸] |
| سال ۱۳۵۴ش | ممنوع‌المنبر شدن از سوی ساواک[۱۹] |
| سال ۱۳۵۴ش | شروع به تدریس خصوصی شرح منظومه تألیف ملاهادی سبزواری برای اساتید دانشگاه[۲۰] |
| سال ۱۳۵۷ش | ملاقات با امام خمینی در پاریس و مسئولیت تشکیل شورای انقلاب اسلامی از طرف امام خمینی.[۲۱] |
| ۱۱ اردیبهشت به سال ۱۳۵۸ش | شهادت[۲۲] |
مرتضی مطهری فقیه، متفکر، فیلسوف، اسلام‌شناس[۲۳] و از رهبران فکری انقلاب اسلامی ایران است.[۲۴] مرتضی مطهری به عنوان استاد و شهید شناخته شده است.[۲۵] وی در ۱۳ بهمن ۱۲۹۸ش، مطابق با ۱۲ جمادی‌الاول ۱۳۳۸ق، در فریمان از توابع مشهد در یک خانواده روحانی به دنیا آمد.[۲۶] پدرش محمدحسین مطهری، شاگرد آخوند خراسانی[۲۷] از روحانیون مورد احترام مردم فریمان بود.[۲۸] مرعشی نجفی از مراجع تقلید شیعه گفته است پدر مرتضی مطهری به دلیل زهد و صداقت‌اش معروف بود.[۲۹]
مطهری در سال ۱۳۱۱ش در حوزه علمیه مشهد مشغول به تحصیل شد.[۳۰] به گفته هاشمی رفسنجانی روحانی شیعه؛ مرتضی مطهری در سال ۱۳۱۶ش به قم آمد و حدود ۱۵ سال با حسینعلی منتظری هم‌مباحثه بود.[۳۱] مطهری از درس استادانی همچون آیت‌الله بروجردی، امام خمینی و علامه طباطبائی بهره برد.[۳۲]
استادان
مهمترین استادان و چهره‌های تاثیرگذار بر مرتضی مطهری، عبارتند از
- امام خمینی.
- سید محمد حجت کوه کمری
- علامه طباطبایی.
- میرزا علی آقای شیرازی.
- آیت‌الله بروجردی.
- سید محمد محقق داماد
- سید احمد خوانساری.
- سید محمدحسین حسینی تهرانی.[۳۳]
تدریس در قم و تهران
مطهری در سال ۱۳۳۱ش به تهران رفت و در مدرسه سپهسالار[۳۴] و مروی تدریس کرد و از سال ۱۳۳۴ش در دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران مشغول به تدریس شد.[۳۵] به گفته برخی پژوهشگران عمده فعالیت مطهری در دانشگاه مبارزه با افکار سوسیالیست و لیبرالیست و جریان افکار التقاطی بود.[۳۶]
به گفته برخی نویسندگان مرتضی مطهری در سال ۱۳۵۵ش به علت اختلاف با استاد کمونیست که تبلیغات ضد دین انجام می‌داد[۳۷] بعد از ۲۰ سال سابقه تدریس[۳۸] در دانشکده الهیات بازنشسته‌اش کردند.[۳۹] مطهری به توصیه امام خمینی هفته‌ای دو روز برای تدریس به حوزه علمیه قم می‌رفت.[۴۰]
فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی
برخی از اقدامات استاد مطهری عبارتند از:
نقش آفرینی در انقلاب اسلامی ایران
در ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ش و در پی اعتراضات مردم با حکومت پهلوی و بازداشت امام خمینی، مطهری نیز به همراه عده‌ای دیگر از روحانیون، زندانی و پس از ۴۳ روز آزاد شد.[۴۱] وی بعد تشکیل هیئت‌های موتلفه اسلامی از سوی امام خمینی یکی از رهبران این هیئت‌ها شد.[۴۲]
به گفته هاشمی رفسنجانی روحانی شیعه؛ بعد از تبعید امام خمینی به ترکیه مسئولیت استاد مطهری بیشتر شد.[۴۳]وی به سخنرانی در مسجد هدایت، مسجد الجواد، مسجد جامع نارمک، انجمن اسلامی پزشکان و انجمن اسلامی دانشجویان پرداخت.[۴۴] همچنین از سال ۱۳۴۰ش تا ۱۳۵۰ش در انجمن اسلامی پزشکان به عنوان سخنران فعالیت داشت.[۴۵]
مرتضی مطهری در مسجد ارگ و مسجد جاوید به سخنرانی علیه حکومت پهلوی پرداخت که در نتیجه در سال ۱۳۵۳ش تا پیروزی انقلاب اسلامی ایران ممنوع المنبر شد.[۴۶] مطهری در سال ۱۳۵۵ش با همکاری چند تن از روحانیون تهران، جامعه روحانیت مبارز تهران را بنیانگذاری کرد.[۴۷] واعظ‌زاده خراسانی معتقد است طرح ایدئولوژی اسلامی، سازمان دادن و پیوند میان جامعه روشنفکران و روحانیت مبارز از مهمترین اقدامات مطهری است.[۴۸]
مطهری در سال ۱۳۵۶ش در برگزاری چهلم شهادت مصطفی خمینی در مسجد ارگ تهران نقش اصلی را داشت و امام خمینی در نامه‌ای از او خواست که از کسانی که در مسجد ارگ حضور داشتند، تشکر نماید.[۴۹] بعد از اوج‌گیری مبارزات مردم ایران علیه نظام پادشاهی پهلوی در سال ۱۳۵۷ش و استقرار امام خمینی در پاریس به آنجا رفت و مسئولیت تشکیل شورای انقلاب اسلامی را از طرف امام خمینی به عهده گرفت. وی همچنین هنگام بازگشت امام خمینی از تبعید به ایران، عهده‌دار مسئولیت کمیته استقبال از ایشان بود و در روز ورود امام به ایران قبل از سخنرانی ایشان در بهشت زهرا سخنرانی کوتاهی ایراد کرد.[۵۰]
راه‌اندازی حسینیه ارشاد
تاسیس حسینیه ارشاد به کمک چند تن از همفکران در سال ۱۳۴۶ ش، یکی از مهمترین کارهای مطهری دانسته شده است.[۵۱] و در سال ۱۳۵۰ به خاطر همکاری با حسینیه ارشاد به وسیله ساواک دستگیر و پس از بازجویی آزاد شد.[۵۲] اختلاف‌نظرهای موجود بین وی و علی شریعتی، باعث جدایی مطهری از حسینیه ارشاد در سال ۱۳۴۹ش شد.[۵۳]
مطهری در عاشورای سال ۱۳۹۰ قمری برابر با اسفند ۱۳۴۸ ش در حسینیه ارشاد علیه صهیونیسم سخنرانی کرد که منجر به دستگیری‌اش شد.[۵۴] و همچنین در سال ۱۳۴۹ش به خاطر دعوت به جمع‌آوری کمک برای آوارگان فلسطینی دستگیر شد.[۵۵]
دیدگاه‌ها
برخی از دیدگاه‌های مطهری عبارتند از:
ولایت فقیه
به نظر استاد مطهری، ولایت فقیه به معنای رهبری سیاسی - اجتماعی جامعه بر عهده فقیه متخصص و واجد شرایط است.[۵۶] البته نقش فقیه در یک کشور اسلامی نظارت بر اجرای صحیح نظریه‌های اسلام و ارزیابی صلاحیت مجریان قانون است، نه اینکه خود ریاست دولت را به عهده گیرد.[۵۷]
فرهنگ اسلامی
مطهری معتقد بود اصول عقاید و جهان بینی اسلامی باید در تمام صحنه‌های زندگی و در تمام کارها و فعالیت‌های فردی و اجتماعی، فکری و علمی نمایان شود چون لازمه شناخت اسلام آگاهی به تمام ابعاد آن است.[۵۸]
فرهنگی غربی
برخی نویسندگان معتقدند مطهری به فرهنگ اسلام و غرب آشنا بود و در زمینه‌های مختلفی مانند فلسفه، روانشناسی، اقتصاد و جامعه‌شناسی تسلط داشت. او انحراف‌های تفکر غرب را توضیح می‌داد و بر پایه‌های تفکر اسلامی تاکید می‌کرد.[۵۹]
تحریفات عاشورا
مطهری کتاب حماسه حسینی را با نگاهی انتقادی به باورهای رایج درباره عاشورا و عزاداری‌ها و حتی تاریخ عاشورا منتشر کرد. او در کتاب خود برخی از نقل‌های تاریخی معروف مثل عروسی قاسم بن حسن در کربلا را نفی کرد؛[۶۰] و نیز وجود دختری به نام رقیه را تحریف شمرد.[۶۱]
مساله حجاب
برخی از محققان می‌گویند مطهری موضوع پوشش زن را به عنوان یک مسئله بررسی کرده است.[۶۲] مطهری گفته است مسأله پوشش زن فراتر از حضور او در اجتماع است، بلکه مربوط به این است که آیا مردان حق دارند از زنان بدون هیچ قید و شرطی استفاده کنند یا نه؟ اسلام تاکید دارد که مردان فقط باید در چهارچوب خانواده و با تعهدات قانونی از زنان به عنوان همسران خود لذت ببرند و استفاده از زنان بیگانه در اجتماع ممنوع است، همچنین، زنان نیز نباید به مردان در خارج از خانواده کمک کنند.[۶۳]
اختلاف با شریعتی
سید هادی خسروشاهی تاریخ نگار شیعه؛ گفته است مهمترین اختلاف مطهری و شریعتی در مورد فلسفه تاریخ بوده است.[۶۴] به نقل از علی احمدی میانجی فقیه شیعه؛ مطهری گفته است آمریکا برای ترویج اسلام منهای روحانیت کسی بهتر از شریعتی را پیدا نکرده است.[۶۵]
تالیفات
مرتضی مطهری، از سال ۱۳۲۵ش آغاز به تألیف آثاری در زمینه‌های مختلف فلسفی، اجتماعی، اخلاقی، فقهی و تاریخی کرد. بیش از ۷۰ اثر از او انتشار یافته است. وی در مورد نوشته‌های خود گفته است من در ابتدای جوانی تا حال، حتی یک سطر هم ننوشته‌ام که بعداً ببینم که غلط بود. بحمدالله هر چه از همان روزهای اول تا حالا نوشته‌ام و اندیشیده‌ام، هنوز هم بر همان عقیده‌ام. ... من این را یکی از الطاف بزرگ الهی به خودم می‌دانم.[۶۶]
در سال ۱۳۴۴ش به خاطر انتشار کتاب داستان راستان موفق به دریافت جایزه از یونسكو شد.[۶۷]
برخی از آثار او در زمان حیات و برخی دیگر پس از درگذشت وی توسط انتشارات صدرا چاپ شده است. سخنرانی‌ها و درس‌های مطهری هم در جلدهای مختلف چاپ و منتشر شده است. علاوه بر موارد ذکر شده، نزدیک به سی هزار برگ یادداشت و فیش تحقیقی نیز از مطهری باقی مانده است.[۶۸] مجموعه آثار مرتضی مطهری، مجموعه‌ای ۲۸ جلدی حاوی تمامی آثار منتشر شده از وی است که کتاب‌های با موضوعات مشابه، در مجلدات پیاپی جمع‌آوری شده است. این آثار به تفکیک موضوع عبارتند از:
- اصول عقاید، از جلد یک تا چهار: حاوی آثاری مانند عدل الهی، علل گرایش به مادیگری، جهان‌بینی توحیدی، جامعه و تاریخ، ولاها و ولایت‌ها، مدیریت و رهبری در اسلام، و توحید.
- فلسفه، از جلد پنج تا ۱۳: حاوی آثاری مانند سیر فلسفه در اسلام، شرح منظومه، اصول فلسفه و روش رئالیسم، مسئله شناخت، و نقدی بر مارکسیسم.
- تاریخ، جلد ۱۴ و ۱۵: حاوی کتاب خدمات متقابل اسلام و ایران، و همچنین فلسفه تاریخ.
- سیره معصومین، از جلد ۱۶ تا ۱۸: حاوی آثاری از جمله سیری در سیره نبوی، جاذبه و دافعه علی(ع)، سیری در نهج‌البلاغه، صلح امام حسن(ع)، حماسه حسینی، و داستان راستان.
- فقه و حقوق، از جلد ۱۹ تا ۲۱: حاوی آثاری از جمله نظام حقوق زن در اسلام، مسئله حجاب، اخلاق جنسی، امر به معروف و نهی از منکر، نظری به نظام اقتصادی اسلام، و اسلام و نیازهای زمان.
- اخلاق و عرفان، جلد ۲۲ و ۲۳: حاوی آثاری از جمله حکمت عملی، فلسفه اخلاق، تعلیم و تربیت در اسلام، آزادی معنوی، احترام حقوق و تحقیر دنیا، و دعا.
- اجتماعی-سیاسی، جلد ۲۴ و ۲۵: حاوی آثاری از جمله نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، آینده انقلاب اسلامی ایران، آزادی عقیده، مشکل اساسی در سازمان روحانیت، رهبری نسل جوان، و روابط بین‌الملل اسلامی.
- تفسیر، جلد ۲۶ تا ۲۸: حاوی کتاب آشنایی با قرآن.
نرم‌افزار مجموعه آثار
مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نرم افزار مجموعه آثار شهید مطهری را به سفارش انتشارات صدرا (مرکز نشر آثار استاد شهید مطهری) به زبان فارسی تولید و عرضه کرده است.[۶۹] این مرکز، همچنین نرم افزار یادداشت‌های شهید مطهری را در موضوعات گوناگون تولید کرده است.[۷۰]
از نگاه دیگران
شخصیت‌هایی مانند امام خمینی، علامه طباطبایی و آیت الله خامنه‌ای، از شخصیت مرتضی مطهری تجلیل کرده‌اند. برخی از این موارد عبارتند از:
امام خمینی مطهری را پشتوانه‌ای محکم و درختی ثمربخش برای حوزه‌های دینی، علمی و اسلامی دانسته[۷۱] که همه آثارش خوب است.[۷۲] امام خمینی، مطهری را حاصل عمر خود دانسته است.[۷۳]
آیت الله سید علی خامنه‌ای معتقد است مطهری با نیت خالص و درک نیازهای زمان خود به فعالیت‌های علمی و اجتماعی می‌پرداخت.[۷۴] و آثار او را از مبانی فکری نظام جمهوری اسلامی ایران برشمرده است.[۷۵]
علامه طباطبائی مطهری دانشمندی متفکر و محقق بود که هوشی سرشار، فکری روشن و ذهنی واقع بین داشت.[۷۶]
علامه طهرانی مطهری پس از سال‌ها تلاش علمی و تدریس، در سال‌های پایانی عمر خود به ارتباط عمیق با خدا و انجام مناجات و ذکر مشغول بود و از دنیای مادی فاصله گرفت.[۷۷]
آثاری درباره شهید مطهری
مرتضی مطهری درباره اهمیت دادن به نماز:
نمازی که انسان به استقبالش می‌رود؛ اول ظهر که می‌شود با آرامش کامل می‌رود وضو می‌گیرد، بعد می‌آید در مصلّای خود اذان و اقامه می‌گوید و با خیال راحت و فراغ خاطر نماز می‌خواند. «السّلام علیکم» را که گفت فوراً در نمی‌رود، مدتی بعد از نمازْ با آرامش قلب تعقیب می‌خواند و ذکر خدا می‌گوید. این علامت این است که نماز در این خانه احترام دارد. نمازخوانهایی که خودشان نماز را کوچک می‌شمارند (نماز صبحشان آن دم آفتاب است، نماز ظهر و عصرشان آن دم غروب است، نماز مغرب و عشاشان چهار ساعت از شب گذشته است و نماز را با عجله و شتاب می‌خوانند) تجربه نشان داده که بچه‌های اینها اصلًا نماز نمی‌خوانند.
*منبع: مطهری، آزادی معنوی، ص۸۶
درباره استاد مرتضی مطهری و اندیشه‌هایش کتب و مقالات زیادی توسط اندیشمندان و پژوهشگران ایرانی و غیر ایرانی به رشته تحریر در آمده است که بیش از ۳۰۰ عنوان کتاب، ۲۰۰۰ مقاله علمی و تحلیلی و ۵۰ عنوان پایان نامه به ثبت رسیده است. همچنین بخش عمده‌ای از آثار مکتوب استاد توسط اشخاص حقیقی و مراکز علمی و فرهنگی در داخل و خارج از کشور به ۳۰ زبان ترجمه شده‌اند.[۷۸] کتاب داستان راستان به زبان‌های مختلف، از جمله انگلیسی،[۷۹] صربی،[۸۰] لوگاندایی[۸۱] و ژاپنی[۸۲] ترجمه شده است. کل این کتاب به‌صورت شعر[۸۳] و برخی داستان‌های آن ساده‌نویسی و منتشر شده‌اند.[۸۴] برخی دیگر در قالب‌هایی چون پویانمایی ارائه شده‌اند.[۸۵] کتاب‌های مطهری موضوع مسابقات کتاب‌خوانی قرار گرفته است.[۸۶]
و همچنین انتشارات ندای فطرت با هدف انتشار آثار پژوهشی مرتبط با اندیشه‌های استاد شهید مطهری تأسیس شده است.[۸۷]
مجموعه چهل جلدی «چلچراغ حکمت» تلاش کرده است تفکرات مطهری را به صورت موضوعی و تفکیک شده ارائه کند.[۸۸]
همایش‌ها
تاکنون همایش‌ها و مراسم بزرگداشت متعددی برای معرفی مطهری برگزار شده است. مهمترین این همایش‌ها همایش حکمت مطهر است که از سوی موسسه صدرا و سیمای جمهوری اسلامی ایران برگزار شده است.[۸۹]
شهادت
مطهری در شب ۱۱ اردیبهشت سال ۱۳۵۸ش به دست گروه فرقان به شهادت رسید و در پی شهادت وی امام خمینی سه روز عزای عمومی اعلام کرد. و بعد از تشییع در تهران به قم منتقل شد و آیت الله گلپایگانی بر پیکر او نماز خواند. مطهری در مسجد بالاسر حرم حضرت معصومه(س) به خاک سپرده شد.[۹۰] به مناسبت شهادت مطهری روز ۱۲ اردیبهشت روز معلم است.[۹۱]
خانه یادبود مطهری
شهید مطهری در سال ۱۳۴۶ش به خانه‌ای در قلهک در تهران نقل مکان کرد که در طی ۹ سال سکونتش بیشترین آثار خود را تالیف کرد. این خانه در سال ۱۳۸۶ش به موزه شهید مطهری تبدیل شد و آثار، دست‌نوشته‌ها و کتاب‌هایش به نمایش درآمده است. این موزه فضایی مناسب برای پژوهشگران و برگزاری نشست‌های مرتبط با آثار استاد فراهم کرده است.[۹۲]
پانویس
- ↑ مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۹۰ش، ج۱، مقدمه، صفحه نه.
- ↑ «گاه شمار زندگی استاد شهید مطهری»، موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی.
- ↑ «گاه شمار زندگی استاد شهید مطهری»، موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی.
- ↑ «گاه شمار زندگی استاد شهید مطهری»، موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی.
- ↑ «حکمت مطهَّر (ویژه سالروز شهادت استاد مرتضی مطهری)»، گلبرگ، اردیبهشت ۱۳۸۳، شماره۵۰
- ↑ سیری در زندگانی استاد مطهری، ۱۳۷۶ش، ص۵۱-۵۰.
- ↑ «گاه شمار زندگی استاد شهید مطهری»، موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی.
- ↑ سیری در زندگانی استاد مطهری، ۱۳۷۶ش، ص۵۱-۵۰.
- ↑ «گاه شمار زندگی استاد شهید مطهری»، موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی.
- ↑ «گاه شمار زندگی استاد شهید مطهری»، موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی.
- ↑ سیری در زندگانی استاد مطهری، ۱۳۷۶ش، ص۵۵.
- ↑ «گاه شمار زندگی استاد شهید مطهری»، موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی.
- ↑ «گاه شمار زندگی استاد شهید مطهری»، موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی.
- ↑ «گاه شمار زندگی استاد شهید مطهری»، موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی.
- ↑ سیری در زندگانی استاد مطهری، ۱۳۷۶ش، ص۷۲.
- ↑ سیری در زندگانی استاد مطهری، ۱۳۷۶ش، ص۸۳.
- ↑ «گاه شمار زندگی استاد شهید مطهری»، موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی.
- ↑ «گاه شمار زندگی استاد شهید مطهری»، موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی.
- ↑ سیری در زندگانی استاد مطهری، ۱۳۷۶ش، ص۸۷.
- ↑ «گاه شمار زندگی استاد شهید مطهری»، موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی.
- ↑ سیری در زندگانی استاد مطهری، ۱۳۷۶ش، ص۱۳۰-۱۲۴.
- ↑ سیری در زندگانی استاد مطهری، ۱۳۷۶ش، ص۱۶۳.
- ↑ خمینی، صحیفه امام، ۱۳۷۸ش، ج۷، ص۱۷۸.
- ↑ اسحاقی، زندگی نامه و انديشه های استاد شهيد مرتضی مطهری، ۱۳۸۷ش، ص۴۸.
- ↑ خمینی، صحیفه امام، ۱۳۷۸ش، ج۷، ص۱۷۸.
- ↑ مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۹۰ش، ج۱، ص۹.
- ↑ نصری، حاصل عمر: سیری در اندیشه‌های استاد مطهری، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۶-۵۴.
- ↑ گلی زواره، «قله پارسایی شرح حال شیخ محمد حسین مطهری، پدر شهید مطهری»، ص۱۰۸.
- ↑ گلی زواره، «قله پارسایی شرح حال شیخ محمدحسین مطهری، پدر شهید مطهری»، پایگاه اطلاع رسانی حوزه.
- ↑ مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۹۰ش، ج۱، ص۹.
- ↑ هاشمی رفسنجانی، «مقدمه»، سیری در زندگانی استاد مطهری، ص۱۱-۱۲.
- ↑ مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۹۰ش، ج۱، ص۹.
- ↑ باباپور گل‌افشانی، آشنایی با اندیشه‌های سیاسی شهید مطهری، ۱۳۹۰ش، ص۱۳-۱۴.
- ↑ باباپور گل‌افشانی، آشنایی با اندیشه‌های سیاسی شهید مطهری، ۱۳۹۰ش، ص۱۵.
- ↑ مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۹۰ش، ص۱۰.
- ↑ پورحسین، «زندگی سیاسی شهید مطهری»، ص۳۰۷-۳۰۸.
- ↑ پورحسین«زندگی سیاسی شهید مطهری»، ص۳۰۷.
- ↑ سیری در زندگانی استاد مطهری، ۱۳۷۰ش، ص۳۳.
- ↑ مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۹۰ش، ص۱۱.
- ↑ مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۹۰ش، ص۱۱.
- ↑ مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۹۰ش، ج۱، ص۱۰.
- ↑ مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۹۰ش، ج۱، ص۱۰.
- ↑ هاشمی رفسنجانی، «شهید مطهری، آنطور که من می شناسم»، ص۲۵.
- ↑ مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۹۰ش، ج۱، ص۱۰.
- ↑ مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۷۰ش، ج۱، ص۱۰.
- ↑ مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۹۰ش، ج۱، ص۱۱.
- ↑ مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۹۰ش، ج۱، ص۱۱.
- ↑ شیرودی، «تبیین مبارزات انقلابی شهید مطهری در عرصه خاطره»، ص۴۷-۴۸.
- ↑ سیری در زندگانی استاد مطهری، ۱۳۷۶ش، ص۱۱۳.
- ↑ سیری در زندگانی استاد مطهری، ۱۳۷۶ش، ص۱۳۰-۱۲۴.
- ↑ سیری در زندگانی استاد مطهری، ۱۳۷۶ش، ص۷۲.
- ↑ مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۹۰ش، ج۱، ص۱۱.
- ↑ ر.ک: سیری در زندگانی استاد مطهری، ۱۳۷۶ش، ص۷۸و۷۳و۲۴۶.
- ↑ سیری در زندگانی استاد مطهری، ۱۳۷۶ش، ص۸۳.
- ↑ سیری در زندگانی استاد مطهری، ۱۳۷۶ش، ص۸۴.
- ↑ مطهری، مجموعه آثار، بی‌تا، ج۳، ص۲۸۱-۲۸۲.
- ↑ مطهری، ولایت فقیه از دیدگاه شهید مطهری، پایگاه اطلاع رسانی حوزه.
- ↑ سیری در زندگانی استاد مطهری، ۱۳۷۰، ص۳۴-۳۵.
- ↑ سیری در زندگانی استاد مطهری، ۱۳۷۰ش، ص۵۰.
- ↑ مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۹۰ش، ج١٧ ص٩١.
- ↑ مطهرى، يادداشت‌هاى استاد مطهرى، ١٣٧٨ش، ج٢، ص٨٠.
- ↑ سوزنچی، فلسفه حجاب از دیدگاه مطهری، خبرگزاری مهر.
- ↑ مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۹۰ش، ص۴۳۲-۴۳۳.
- ↑ خسروشاهی،دیدگاه استاد درباره شریعتی، سایت انتشارات صدرا.
- ↑ احمدی میانجی،دیدگاه استاد درباره شریعتی، سایت انتشارات صدرا.
- ↑ سیدناصری و ستوده، پاره‌ای از خورشید: گفته‌ها و ناگفته‌ها از زندگی استاد مطهری، ۱۳۷۷ش، ص۳۶۰
- ↑ «گاه‌شمار زندگی استاد شهید مطهری».
- ↑ در مورد مرتضی مطهری، خبرگزاری تابناک.
- ↑ آثار استاد شهید مطهری رحمه الله.
- ↑ یادداشت های استاد شهید مرتضی مطهری رحمه الله.
- ↑ سیری در زندگانی استاد مطهری، ۱۳۷۰ش، ص۹۱.
- ↑ خمینی، صحیفه امام، ۱۳۷۸ش، ج۱۶، ص۲۴۲.
- ↑ خمینی، صحیفه امام، ۱۳۷۸ش، ج۷، ص۱۷۸.
- ↑ خامنه‌ای، اخلاص و نیازشناسی شهید مطهری، khamenei.ir.
- ↑ جمشیدی، مطهری خوانی چرا و چگونه، khamenei.ir.
- ↑ علامه طباطبایی، «مقدمه»، مجموعه آثار، ۱۳۹۰ش، ج۱، ص۱۱.
- ↑ حسینی طهرانی، سیدمحمدحسین، رساله لب اللباب، ۱۴۲۶ق، ص۱۷.
- ↑ درباره استاد، در پورتال جامع شهید مطهری.
- ↑ «داستان راستان به زبان انگلیسی در نیجریه منتشر شد»، در تارنمای خبرگزاری مهر.
- ↑ «داستان راستان به زبان صربی ترجمه شد»، در تارنمای خبرگزاری مهر.
- ↑ «ترجمه و انتشار کتاب داستان راستان به زبان لوگاندا»، در تارنمای خبرگزاری مهر.
- ↑ «ترجمه ژاپنی کتاب داستان راستان در ژاپن منتشر می‌شود»، در تارنمای خبرگزاری جمهوری اسلامی.
- ↑ حبیبی، کتاب‌شناسی توصیفی استاد شهید آیت‌الله مطهری، ۱۳۸۳ش، ص۱۰۸.
- ↑ باقرزاده ارجمندی، کتاب‌شناسی توصیفی استاد مرتضی مطهری، ۱۳۸۱ش، ص۱۲۳-۱۲۴.
- ↑ «داستان راستان، بازار سیاه»، در تارنمای آپارات.
- ↑ فعالیت‌های بنیاد، در پورتال جامع شهید مطهری.
- ↑ بنیاد فرهنگی و علمی استاد مطهری، در پورتال جامع شهید مطهری.
- ↑ چهل چراغ حکمت، سازمان کتابخانه آستان قدس رضوی.
- ↑ همایش حکمت مطهر، خبرگزاری قدس.
- ↑ سید نژاد، «حکمت مطهَّر ویژه سالروز شهادت استاد مرتضی مطهری» در پایگاه اطلاع رسانی حوزه.
- ↑ مطهری،شهید مطهری با حفظ سنت بیان جدیدی از دین ارائه کرد، سامانه جامع استاد مطهری.
- ↑ خانه موزه شهید مطهری، خبرگزاری ایسنا.
منابع
- امام خمینی، روح‌الله، صحيفه امام، تهران، موسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى(ره)، ۱۳۸۹ش.
- احمدی میانجی، علی،دیدگاه استاد مطهری درباره علی شریعتی، سایت انتشارات صدرا، تاریخ درج مطلب: بی‌تا، تاریخ بازدید: ۱۰ دی ۱۴۰۳ش.
- اسحاقی، حسین، زندگی نامه و انديشه‌های استاد شهيد مرتضی مطهری، تهران، مرکز پژوهشهای اسلامی صدا و سیمای جمهموری اسلامی ایران، ۱۳۸۷ش،
- باباپور گل‌افشانی، ،محمدمهدی، قم، مرکز بین المللی ترجمه و نشر مصطفی(ص)، آشنایی با اندیشه‌های سیاسی شهید مطهری، ۱۳۹۰ش.
- باقرزاده ارجمندی، میراحمد، کتاب‌شناسی توصیفی استاد شهید آیت‌الله مطهری، تبریز، موسسه تحقیقا‌تی علوم اسلامی - انسا‌نی، ۱۳۸۱ش.
- بنیاد علمی و فرهنگی استاد شهید مطهری، در پورتال جامع شهید مطهری، تاریخ درج مطلب: بی‌تا، تاریخ بازدید: ۱۰ دی ۱۴۰۳ش.
- پورحسین، مهدی، «زندگی سیاسی شهید مطهری»، نشریه حکومت اسلامی، شماره ۳۱، بهار ۱۳۸۳ش.
- ترجمه ژاپنی کتاب "داستان راستان" در ژاپن منتشر می شود، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۱۹ دی ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید: ۱۴۰۳ش.
- ترجمه و انتشار کتاب «داستان راستان» به زبان لوگاندا، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۱۱ اردیبهشت ۱۳۹۹ش، تاریخ بازدید: ۱۰ دی ۱۴۰۳ش.
- جمشیدی، مهدی، مطهری خوانی چرا و چگونه، khamenei.ir، تاریخ درج مطلب: ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید: ۱۰ دی ۱۴۰۳ش.
- چلچراغ حکمت، سازمان کتابخانه آستان قدس رضوی، تاریخ درج مطلب: ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۳ش، تاریخ بازدید: ۱۰ دی ۱۴۰۳ش.
- حبیبی، سلمان، کتاب‌شناسی توصیفی استاد شهید آیت‌الله مطهری، قم، مرکز پژوهشهای صدا و سیما، ۱۳۸۳ش.
- حسینی طهرانی، محمدحسین، رساله لب اللباب در سیر و سلوک، مشهد، ناشر علامه طباطبایی، ۱۴۲۶ق.
- خانه موزه مطهری، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۲۲ بهمن ۱۳۹۵ش، تاریخ بازدید: ۲ دی ۱۴۰۳ش.
- خامنه‌ای، سیدعلی، اخلاص و نیازشناسی شهید مطهری، khamenei.ir، تاریخ درج مطلب: ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۵ش، تاریخ بازدید: ۱۰ دی ۱۴۰۳ش.
- خسروشاهی، سیدهادی، دیدگاه استاد مطهری درباره علی شریعتی، سایت انتشارات صدرا، تاریخ درج مطلب: بی‌تا، تاریخ بازدید: ۱۰ دی ۱۴۰۳ش.
- داستان راستان، بازار سیاه، در آپارات، تاریخ درج مطلب: بی‌تا، تاریخ بازدید: ۱۰ دی ۱۴۰۳ش.
- داستان راستان به زبان انگلیسی در نیجریه منتشر شد، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۱۵ بهمن ۱۳۸۷ش، تاریخ بازدید: ۱۰ دی ۱۴۰۳ش.
- "داستان راستان" به زبان صربی ترجمه شد، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۲۱ فروردین ۱۳۹۰ش، تاریخ بازدید: ۱۰ دی ۱۴۰۳ش.
- سیری در زندگانی استاد مطهری، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۷۶ش.
- سیری در زندگانی استاد مطهری، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۷۰ش.
- سیدنژاد، میرصادق، «حکمت مطهَّر ویژه سالروز شهادت استاد مرتضی مطهری»، پایگاه اطلاع رسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۸ آبان ۱۳۹۰ش، تاریخ بازدید: ۲۹ آذر ۱۴۰۳ش.
- سیدناصری، حمیدرضا، امیررضا ستوده، پاره‌ای از خورشید: گفته‌ها و ناگفته‌ها از زندگی استاد مطهری، تهران، ذکر، ۱۳۷۷ش.
- سوزنچی، حسین، فلسفه حجاب از نگاه شهید مطهری، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۲۲ اسفند ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید: ۱۰ دی ۱۴۰۳ش.
- شیرودی، مرتضی، «تبیین مبارزات انقلابی شهید مطهری در عرصه خاطره»، رواق اندیشه، شماره ۴۰، فروردین ۱۳۸۴ش.
- طباطبایی، محمدحسین، «مقدمه»، در مجموعه آثار(ج۱)، تالیف مرتضی مطهری، تهران، انتشارات صدرا، چاپ هجدهم، ۱۳۹۰ش.
- فعالیت‌های بنیاد، پورتال جامع شهید مطهری، تاریخ درج مطلب: بی‌تا، تاریخ بازدید: ۱۰ دی ۱۴۰۳ش.
- گلی زواره، غلامرضا، «قله پارسایی: شرح حال شیخ محمد حسین مطهری، پدر شهید مطهری»، مبلغان، ، شماره۹۲،خرداد و تیر ۱۳۸۶ش.
- «گاه‌شمار زندگی استاد شهید مطهری»، در سایت مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، تاریخ درج مطلب: ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۳ش، تاریخ بازدید: ۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۰ش.
- مطهری، مرتضی، مجموعه آثار(ج۱)، تهران، انتشارات صدرا، چاپ هجدهم، ۱۳۹۰ش.
- مطهرى، مرتضى، يادداشت‌هاى استاد مطهرى(ج۱۵)، انتشارات صدرا، تهران، ١٣٧٨ش.
- مطهری، مرتضی،در مورد مرتضی مطهری، تابناک، تاریخ درج مطلب: بی‌تا، تاریخ بازدید: ۱۰ دی ۱۴۰۳ش.
- مطهری، مجتبی، شهید مطهری با حفظ سنت بیان جدیدی از دین ارائه کرد، سامانه جامع استاد مطهری، تاریخ درج مطلب: بی‌تا، تاریخ بازدید: ۱۰ دی ۱۴۰۳ش.
- مطهری، مرتضی، ولایت از دیدگاه شهید مطهری، پایگاه اطلاع رسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۱۴ بهمن ۱۳۸۸ش، تاریخ بازدید: ۱۰ دی ۱۴۰۳ش.
- نصری، عبدالله٬ حاصل عمر: سیری در اندیشه‌های استاد مطهری، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۶ش.
- هاشمی رفسنجانی، اکبر،«مقدمه»، سیری در زندگانی استاد مطهری، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۷۰ش.
- همایش «حکمت مطهر» برگزار می شود، خبرگزاری قدس، تاریخ درج مطلب: ۹ اردیبهشت ۱۳۹۶ش، تاریخ بازدید: ۱۰ دی ۱۴۰۳ش.
پیوند به بیرون
| بستگان |  | |
|---|---|---|
| استادان | ||
| شاگردان | ||
| نظریات | ||
| آثار مکتوب | ||
| سیاست | ||
| نمایندگان | ||
| مکان‌های مرتبط | ||
| وابسته | ||
- استادان دانشگاه تهران
- دانشآموختگان حوزه علمیه قم (پس از سال ۱۳۰۰ شمسی)
- روحانیان شهید شیعه
- روحانیان شیعه اهل مشهد
- روحانیان فعال در انقلاب اسلامی ایران
- زندانیان حکومت پهلوی
- سخنرانان حسینیه ارشاد
- شاگردان آیت‌الله بروجردی
- شاگردان امام خمینی
- شاگردان سید صدرالدین صدر
- شاگردان سید محمد محقق داماد
- شاگردان علامه طباطبایی
- فیلسوفان شیعه قرن ۱۴ (شمسی)
- فیلسوفان شیعه قرن ۱۴ (قمری)
- فیلسوفان صدرایی
- متکلمان شیعه قرن ۱۴ (شمسی)
- متکلمان شیعه قرن ۱۴ (قمری)
- مدرسان فلسفه قرن ۱۴ (شمسی)
- مدرسان فلسفه قرن ۱۴ (قمری)
- مدفونان در حرم حضرت معصومه
- نویسندگان اهل ایران
- نویسندگان شیعه قرن ۱۴ (شمسی)
- نویسندگان شیعه قرن ۱۴ (قمری)