سید مرتضی پسندیده (۱۲۷۴-۱۳۷۵ش)، برادر بزرگتر امام خمینی و از فعالان سیاسی حوزه علمیه قم بود. او نزد بزرگان اصفهان شاگردی کرد و در زادگاهش، خمین، به تدریس دروس اسلامی پرداخت.
او در فعالیت‌های سیاسی قبل و بعد از انقلاب اسلامی ایران شرکت داشته است.
| مجتهد شیعی و فعال سیاسی حوزه علمیه قم | |
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| تاریخ تولد | ۱۲۷۴ش |
| تاریخ وفات | ۲۲ آبان سال ۱۳۷۵ش (۳۰ جمادی‌الثانی ۱۴۱۷ق) |
| محل دفن | حرم حضرت معصومه(س) |
| شهر وفات | تهران |
| خویشاوندان سرشناس | امام خمینی (برادر) |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | رحیم ارباب • سید حسن مدرس • شیخ محمدرضا نجفی • میرزاعلی یزدی • صادق خاتون‌آبادی |
| محل تحصیل | اصفهان • تهران |
| سایر | وکیل امام خمینی در امور شرعی |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | از روحانیون مبارز علیه رژیم پهلوی |
خانواده پدری
سید مرتضی در سال ۱۲۷۴ش به دنیا آمد، پدرش سید مصطفی و جدش سید احمد از علمای منطقه بودند. سید احمد، فرزند سید دینعلی شاه کشمیری، در عراق تحصیل و به دعوت برخی از اهالی خمین به این منطقه مهاجرت کرده بود. سید مصطفی در خمین به دنیا آمد و بعد از تحصیل مقدمات، در حوزه‌های اصفهان و نجف درس خواند و به زادگاهش بازگشت. مقابله او با اشرار منطقه سبب شد که در ۱۳۲۰ق. به دست آنها کشته شود. در این زمان سید مرتضی شش ساله و فرزند دیگرش امام خمینی چهار ماهه بودند.
سید مرتضی پسندیده، در ۲۲ آبان سال ۱۳۷۵ش (۳۰ جمادی‌الثانی ۱۴۱۷ق) در تهران درگذشت و در حرم حضرت معصومه(س) در قم دفن شد.
استادان
سید مرتضی پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی در خمین، حدود هشت سال در اصفهان نزد عالمانی چون شیخ محمدرضا نجفی، میرزاعلی یزدی، سید مهدی درچه‌ای[۱]، حاج آقا رحیم ارباب و صادق خاتون‌آبادی به تحصیل علوم دینی پرداخت[۲] سپس، با مراجعت به زادگاه خود، جلسات تدریسِ فقه، اصول، منطق، کلام و نحو تشکیل داد که برادرش، امام خمینی، نیز در پاره‌ای از آنها شرکت می‌کرد.[۳]
پسندیده، به گفته خودش، در سال ۱۳۰۲ و ۱۳۰۳ش. چند ماهی در درس سید حسن مدرس در مدرسه سپهسالار نیز شرکت کرده است.[۴]
فعالیت‌های انقلابی
وی پیش از ۱۳۴۲ش، در جریان‌های سیاسی و اجتماعی خمین و گاه تهران، حضور داشت و پس از آن نیز به دلیل نسبت نزدیک با امام خمینی، در معرض تهدید و تنگناهای سیاسی بود، از این‌رو چند بار بازداشت و به شهرهای خمین، انارک و دارانِ اصفهان تبعید شد.[۵]
مهم‌ترین اقدام وی در سال‌های ۱۳۴۲-۱۳۵۷ شمسی، پرداخت شهریه به طلاّب حوزه‌های علمیه از طرف امام خمینی و کمک مالی به خانواده‌های زندانیان و تبعیدشدگان در زمان سلطنت محمدرضا پهلوی بود. پس از انقلاب اسلامی ایران، پسندیده، وکالتِ امام خمینی را در امور شرعی قم برعهده داشت[۶]
کتاب خاطرات
کتاب خاطرات آیت‌الله پسندیده (گفته‌ها و نوشته‌ها) به وسیله مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی در ۲۷ بهمن ۱۳۹۳ش منتشر شد. مجموعه خاطراتی از دوران حکومت رضا شاه و فرزندش محمدرضا پهلوی همراه با تاریخچه خاندان امام خمینی، در مصاحبه با مجله پاسدار اسلام[۷] در این کتاب آمده است.
پانویس
منابع
- پسندیده، سیدمرتضی، خاطرات آیت‌الله پسندیده (گفته‌ها و نوشته‌ها)، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ش.
- پسندیده، سید مرتضی، «شهید مدرس از زبان آیت‌الله پسندیده»، کیهان فرهنگی، سال ۴،ش ۸، (آبان ۱۳۶۶).
- خمینی، سید حسن، «نگاهی به زندگی‌نامه آیه‌الله پسندیده»، حضور،ش ۱۷، (پاییز ۱۳۷۵).
- سعادتی، علی‌اصغر، «مبارزات سیاسی آیه‌الله پسندیده به روایت اسناد ساواک»، حضور، ش۱۷، (پاییز ۱۳۷۵).
- مهدوی، سید مصلح‌الدین، دانشمندان و بزرگان اصفهان، اصفهان، گلدسته، ۱۳۸۴ش.
پیوند به بیرون
- منبع مقاله:دانشنامه جهان اسلام