محرمیت نسبی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مقاله توصیفی فقهی}} | {{مقاله توصیفی فقهی}} | ||
{{احکام}} | {{احکام}} | ||
''' | '''مَحرَمیت نَسَبی''' نوعی [[محارم|محرمیت]] که به‌واسطه تولد میان دو نفر یا بیشتر ایجاد می‌شود. نَسَب یا از [[آمیزش]] حلال و [[وطی به شبهه]] به‌وجود می‌آید و یا به اعتقاد برخی از فقیهان شیعه همچون [[سید علی حسینی سیستانی|سید علی سیستانی]] از [[زنا|آمیزش حرام]].<br>مادر و مادربزرگ، دختر و دختر فرزند، خواهر، عمه و عمه‌های پدر و مادر، خاله و خاله‌های پدر و مادر، خواهرزاده (دختر خواهر) اولاد و نوه‌ها و نتیجه‌های خواهر هر چه پایین‌تر روند و برادرزاده (دختر برادر) اولاد و نوه‌ها و نتیجه‌های برادر هر چه پایین‌تر روند، هفت دسته از محارم نسبی هستند که [[ازدواج]] با آن‌ها [[حرام]] و نگاه کردن به آن‌ها جایز دانسته شده است. | ||
==مفهوم‌شناسی== | ==مفهوم‌شناسی== | ||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
===نسب غیر شرعی=== | ===نسب غیر شرعی=== | ||
بواسطه [[زنا|آمیزش حرام]] محقق می‌شود.<ref>سیستانی، منهاج الصالحین، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۳۸.</ref> برخی از فقیهان شیعه همچون [[محقق حلی]] در کتاب [[شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام (کتاب)|شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام]] گفته است که هر چند زانی و زانیه حق ازدواج با فرزندی که از راه زنا متولد شده است را ندارند ولی بواسطه زنا نسب شرعی حاصل نمی‌شود.<ref>محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۲۲۵.</ref> | بواسطه [[زنا|آمیزش حرام]] محقق می‌شود.<ref>سیستانی، منهاج الصالحین، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۳۸.</ref> برخی از فقیهان شیعه همچون [[محقق حلی]] در کتاب [[شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام (کتاب)|شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام]] گفته است که هر چند [[زنا|زانی]] و زانیه حق [[ازدواج]] با فرزندی که از راه زنا متولد شده است را ندارند ولی بواسطه زنا نسب شرعی حاصل نمی‌شود.<ref>محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۲۲۵.</ref> | ||
==احکام و مصادیق== | ==احکام و مصادیق== | ||
به گفته [[مجتهد|فقیهان شیعه]]، هفت دسته از زنان بر مردان به‌واسطه نَسَب [[محارم|مَحرَم]] هستند<ref>نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۹، ص۲۳۸.</ref> که نگاه کردن به آن‌ها و آشکار شدن زینت توسط آن‌ها جایز<ref> | به گفته [[مجتهد|فقیهان شیعه]]، هفت دسته از زنان بر مردان به‌واسطه نَسَب [[محارم|مَحرَم]] هستند<ref>نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۹، ص۲۳۸.</ref> که نگاه کردن به آن‌ها و آشکار شدن زینت توسط آن‌ها جایز<ref>طباطبائی یزدی، عروة الوثقی، ۱۴۲۳ق، ج۲، ص۳۱۷-۳۱۸.</ref> و ازدواج با آن‌ها [[حرام]] دانسته شده است.<ref>نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۹، ص۲۳۸.</ref> | ||
{{ستون|۲}} | {{ستون|۲}} | ||
نسخهٔ ۴ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۰۹:۴۶
 | این مقاله یک نوشتار توصیفی درباره یک مفهوم فقهی است و نمیتواند معیاری برای اعمال دینی باشد. برای اعمال دینی به منابع دیگر مراجعه کنید. |
| بخشی از احکام عملی و فقهی |
|---|
 |
مَحرَمیت نَسَبی نوعی محرمیت که به‌واسطه تولد میان دو نفر یا بیشتر ایجاد می‌شود. نَسَب یا از آمیزش حلال و وطی به شبهه به‌وجود می‌آید و یا به اعتقاد برخی از فقیهان شیعه همچون سید علی سیستانی از آمیزش حرام.
مادر و مادربزرگ، دختر و دختر فرزند، خواهر، عمه و عمه‌های پدر و مادر، خاله و خاله‌های پدر و مادر، خواهرزاده (دختر خواهر) اولاد و نوه‌ها و نتیجه‌های خواهر هر چه پایین‌تر روند و برادرزاده (دختر برادر) اولاد و نوه‌ها و نتیجه‌های برادر هر چه پایین‌تر روند، هفت دسته از محارم نسبی هستند که ازدواج با آن‌ها حرام و نگاه کردن به آن‌ها جایز دانسته شده است.
مفهوم‌شناسی
محرمیت نسبی عبارت است از رابطه خویشاوندی بین دو نفر که هر کدام از یک نسل و یا هر دو از نسل شخص ثالثی به دنیا آمده باشند.[۱] این اصطلاح در ابواب فقهی نکاح و ارث آمده است.[۲]
به نظر آیت الله سیستانی، نَسَبی که باعث ایجاد محرمیت می‌شود به دو قسم تقسیم شده است:[۳]
نسب شرعی
- بواسطه آمیزشی حاصل می‌شود که یا استحقاق آمیزش را داشته[۴] (هر چند مانعی مثل حائض بودن و یا مُحرم بودن زن در میان باشد)[۵] و یا استحقاق آمیزش را نداشته[۶] و به تصور اینکه آمیزش حلال است با زنی آمیزش کرده است[۷] که از عمل او به وطی به شبهه تعبیر شده است.[۸]
- بدون آمیزش حاصل می‌شود که به آن تلقیح مصنوعی گفته‌اند.[۹]
نسب غیر شرعی
بواسطه آمیزش حرام محقق می‌شود.[۱۰] برخی از فقیهان شیعه همچون محقق حلی در کتاب شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام گفته است که هر چند زانی و زانیه حق ازدواج با فرزندی که از راه زنا متولد شده است را ندارند ولی بواسطه زنا نسب شرعی حاصل نمی‌شود.[۱۱]
احکام و مصادیق
به گفته فقیهان شیعه، هفت دسته از زنان بر مردان به‌واسطه نَسَب مَحرَم هستند[۱۲] که نگاه کردن به آن‌ها و آشکار شدن زینت توسط آن‌ها جایز[۱۳] و ازدواج با آن‌ها حرام دانسته شده است.[۱۴]
- مادر و مادربزرگ؛ پدری و مادری[۱۵] (هر کس که انسان از او باواسطه یا بدون واسطه تولّد یافته است.)[۱۶]
- دختر و دختر فرزند[۱۷]
- خواهر[۱۸]
- عمه و عمه‌های پدر و مادر[۱۹]
- خاله و خاله‌های پدر و مادر[۲۰]
- خواهرزاده (دختر خواهر) اولاد و نوه‌ها و نتیجه‌های خواهر هر چه پایین‌تر روند[۲۱]
- برادرزاده (دختر برادر) اولاد و نوه‌ها و نتیجه‌های برادر هر چه پایین‌تر روند[۲۲]
همچنین پدر و پدربزرگ، پسر و پسر فرزند، برادر، پسر خواهر، پسر برادر، عمو و عموی پدر و مادر، دایی و دایی پدر و مادر بر زنان مَحرَم هستند.[۲۳]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۹، ص۲۳۸.
- ↑ نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۹، ص۲۳۸ و ج۳۹، ص۷.
- ↑ سیستانی، منهاج الصالحین، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۳۸.
- ↑ سیستانی، منهاج الصالحین، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۳۸.
- ↑ سیستانی، منهاج الصالحین، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۳۸.
- ↑ سیستانی، منهاج الصالحین، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۳۸.
- ↑ سیستانی، منهاج الصالحین، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۳۸.
- ↑ سیستانی، منهاج الصالحین، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۳۸.
- ↑ سیستانی، منهاج الصالحین، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۳۸.
- ↑ سیستانی، منهاج الصالحین، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۳۸.
- ↑ محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۲۲۵.
- ↑ نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۹، ص۲۳۸.
- ↑ طباطبائی یزدی، عروة الوثقی، ۱۴۲۳ق، ج۲، ص۳۱۷-۳۱۸.
- ↑ نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۹، ص۲۳۸.
- ↑ نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۹، ص۲۳۸.
- ↑ مکارم شیرازی، کتاب النکاح، ۱۳۸۰-۱۳۸۱ش، ج۲، ص۱۰۸.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۹، ص۲۳۸.
- ↑ محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۲۲۴.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۹، ص۲۳۹.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۹، ص۲۳۹.
- ↑ محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۲۲۵.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۹، ص۲۳۸.
- ↑ مکارم شیرازی، کتاب النکاح، ۱۳۸۰-۱۳۸۱ش، ج۲، ص۱۱۰.
منابع
- سیستانی، علی، منهاج الصالحین، قم، مکتب آیة الله العظمی السید السیستانی، ۱۴۱۵ق.
- طباطبائی یزدی، محمدکاظم، العروة الوثقی، قم، دفتر نشر اسلامی (جامعه مدرسین)، چاپ اول، ۱۴۲۳ق.
- محقق حلی، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم، اسماعیلیان، ۱۴۰۸ق.
- مکارم شیرازی، کتاب النکاح، قم، مدرسة الامام علی بن ابی‌طالب، ۱۳۸۰-۱۳۸۱ش.
- نجفی، محمد‌حسن، جواهر الکلام، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۳۶۲ش.