العروة الوثقی (کتاب)

العروة الوثقی

اطلاعات کتاب
نویسنده	سید محمد کاظم طباطبائی یزدی (۱۲۴۷-۱۳۳۷ق)
موضوع	فقه
زبان	عربی
مجموعه	۲ جلد
اطلاعات نشر
ناشر	مؤسسه الاعلمی للمطبوعات
ترجمه فارسی
نام کتاب	غایه القصوی في ترجمه عروة الوثقی
مترجم	شیخ عباس قمی
مشخصات نشر	تهران: دینا، ۱۳۹۲.

اَلعُروَةُ الوُثقی کتابی فقهی به زبان عربی، تألیف سید محمد کاظم طباطبائی یزدی (۱۲۴۷-۱۳۳۷ق)، فقیه شیعه که در صد سال اخیر، مبنای فقها و مراجع تقلید شیعه برای بیان فتواهایشان بوده و فقیهان شیعه، نظرات فقهی خود را در حاشیه این کتاب بیان کرده‌اند. این کتاب به عروه و عروة الوثقی نیز شهرت دارد.

العروة الوثقی، مهمترین کتاب فقهی سید یزدی به شمار می‌آید و اهمیت آن در حوزه‌های علمیه تا حدی است که نویسنده کتاب، «صاحب عروه» خوانده می‌شود. عروة الوثقی، فتواهای سید محمدکاظم یزدی در بیشتر بخش‌های فقه را دربرگرفته و ۳۲۶۰ مسئله فقهی دارد.

نویسنده

مقالهٔ اصلی: سید محمد کاظم طباطبائی یزدی

سید محمدکاظم طباطبائی یزدی (۱۲۴۷-۱۳۳۷ق)، فقیه شیعی و مشهور به «صاحب‌ العروه» است. او پس از میرزای شیرازی عهده‌دار مرجعیت شیعه شد. وی در جریان مشروطه، از مخالفان نهضت مشروطه بود و میان او و آخوند خراسانی بر سر مشروطه، منازعاتی درگرفت.

مباحث کتاب

عروة الوثقی، بیشتر بخش‌های فقه را شامل می‌شود و در آن ۳۲۶۰ مسئله فقهی، مطرح شده است. عروه در ۱۶ «کتاب» یا فصل، دوره کاملی از فقه را بیان کرده است. فصل‌های این کتاب به ترتیب عبارت است از: اجتهاد و تقلید، طهارت، نماز، روزه، اعتکاف، زکات، خمس، حج، اجاره، مضاربه، مزارعه، مساقات، ضمان، حواله، نکاح و وصیت.

جایگاه و ارزش کتاب

عروة الوثقی یکی از کتاب‌های مشهور حوزه‌های علمیه شیعه است که در صد سال اخیر، مورد توجه فقیهان بوده و شرح‌ها و حاشیه‌های فراوانی بر آن نوشته‌ شده است. تا پیش از عروه، کتاب‌هایی چون: شرائع الاسلام و تبصرة المتعلمین، محور درس‌های فقهی علماء شیعه بود؛ اما پس از تألیف عروه، این کتاب، مورد توجه قرار گرفت و محور اصلی درس‌های خارج حوزه‌های علمیه شد. شیخ عباس قمی در مقدمه ترجمه‌اش بر عروة الوثقی، می‌نویسد که آرزوی دیدن چنین کتابی را داشته است. وی عروه را کتابی جامع و برخوردار از نثری روان و روشی خوب، معرفی کرده است.

ویژگی‌ها

العروة الوثقی ظاهرا نخستین کتاب فقهی شیعه است که مطالب آن، شماره‌گذاری شده‌اند. این کتاب در مجموع ۳۲۶۰ مسئله فقهی را بیان کرده است. جامعیت، روانی نثر، داشتن فروع فراوان فقهی، توجه به مسائل مستحدثه و نظم مطالب، از دیگر ویژگی‌های عروه است.

شروح، حواشی و تعلیقات عروه

از زمان نشر کتاب عروة الوثقی تاکنون، نظرات فقها درباره آراء و مسائل مطرح شده در این کتاب، به صورت حاشیه، شرح یا تعلیقه بر آن، منتشر شده است. برخی از مراجع تقلید، متن این کتاب را مبنا قرار داده‌اند و در مواردی که فتوایشان با مؤلف یکسان نبوده، در حاشیۀ کتاب، نظر خود را بیان کرده‌اند؛ از جمله میرزا حسین نائینی (۱۳۵۵ق)، شیخ عبدالکریم حائری (۱۳۵۵ق)، آقا ضیاءالدین عراقی (۱۳۶۱ق)، سید ابوالحسن اصفهانی (۱۳۶۵)، محمدحسین کاشف الغطاء (۱۳۷۳ق)، سید حسین بروجردی (۱۳۸۰ق)، سید احمد خوانساری (۱۴۰۵ق)، امام خمینی (۱۴۰۹ق)، سید ابوالقاسم خوئی (۱۴۱۳ق) و سید محمدرضا گلپایگانی (م۱۴۱۴ق).

شیخ عباس قمی، عروة الوثقیٰ را با عنوان الغایةُ القُصوی به فارسی ترجمه کرده است. این ترجمه بارها در بغداد و تهران چاپ شده است.

برخی از کتاب‌هایی که عروة الوثقی را شرح داده‌اند یا به همراه حاشیه و تعلیقه بر آن چاپ شده‌اند عبارتند از:

• مستمسک العروة الوثقی، اولین شرح استدلالی بر عروه، نوشته آیت الله سید محسن حکیم.
• حاشیه میرزامحمدحسین بن شیخ الاسلام.
• شرح العروه الوثقی، نوشته کاشف الغطاء. احتمالا این شرح، نخستین شرح نوشته شده بر عروه است.
• حاشیه محمدرضا آل یاسین.
• حاشیه عبدالله مامقانی.
• حاشیه سید محمد فیروزآبادی.
• العروه الوثقی، مع تعالیق الامام خمینی.
• بحوث فی شرح العروة الوثقی، تقریرات درس سید محمدباقر صدر، نوشته سید محمود هاشمی.
• مدارک العروة، نوشته علی‌پناه اشتهاردی.
• التنقیح فی شرح العروة الوثقی، تقریرات درس سید ابوالقاسم خوئی، نوشتهٔ میرزاعلی تبریزی غروی.
• مبانی العروة الوثقی، تقریرات درس سید ابوالقاسم خوئی، تألیف فرزندش محمدتقی خوئی.

پانویس

الگوی پانویس غیرفعال شده است. لطفا از الگوی پانوشت استفاده شود

منابع

• بذرافشان، مرتضی، سید محمدکاظم یزدی فقیه دوراندیش، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۶ش.
• بهشتی‌سرشت، محسن و حسین حاتمی، «تقابل و تعامل آخوند ملا محمدکاظم خراسانی و سید محمدکاظم یزدی در جریان انقلاب مشروطه»، در فصلنامه علمی پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهراء، ۱۳۸۷ش، ش۷۱.
• تهرانی، آقابزرگ، الذریعة الی تصانیف الشیعة، بیروت، دارالأضواء، چاپ دوم، بی تا.
• ضمیری، محمدرضا، کتابشناسی تفصیلی مذاهب اسلامی، قم، موسسه آموزشی - پژوهشی مذاهب اسلامی، چاپ اول،۱۳۸۲ش.
• قمی، شیخ عباس، الغایة القصوی فی ترجمة عروة الوثقی، تحقیق و تصحیح علی‌رضا اسداللهی فرد، قم، منشورات صبح پیروزی، چاپ اول،۱۴۲۳ق.
• یزدی، سید محمدکاظم، سؤال و جواب: استفتائات و آراء فقیه کبیر سید محمد کاظم یزدی، به اهتمام سید مصطفی محقق داماد، با تحقیق محمود مدنی بجستانی و حسن وحدتی شبیری، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی، چاپ دوم، ۱۳۸۹ش.