تحفه رضویه (کتاب)
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | ملا مهدی نراقی |
| موضوع | فقه |
| زبان | فارسی |
| مجموعه | یک جلد |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | بوستان کتاب |
| تاریخ نشر | ۱۴۲۶ق |
تُحْفه رَضَویّه کتابی با موضوع فقه فتوایی به زبان فارسی در بیان احکام طهارت و نماز نوشته ملا مهدی نراقی (درگذشت:۱۲۰۹ق). این کتاب در جوار حرم علی بن موسی الرضا نگاشته شد و به همین جهت تحفه رضویه نام گرفت. بنابر نظر نراقی، ضرورت تألیف این کتاب، لزوم آگاهی هر یک از مکلفین، بر مسائل مورد نیاز آنان است.
تقسیم‌بندی منطقی و دسترسی آسان به مطالب، از امتیازات کتاب تحفه رضویه است. این کتاب دارای دو باب با نام طهارت و نماز است و ذیل هر باب چندین مطلب درباره مسائل آن ارائه شده است. کتاب تحفه رضویه توسط ملا احمد نراقی فرزند ملا مهدی نراقی حاشیه زده شد.
درباره مؤلف
محمد مهدی بن ابی‌ذر فاضل نراقی معروف به محقق نراقی(۱۱۲۸ - ۱۲۰۹ق) از علمای شیعه قرن دوازده و سیزده هجری در سال ۱۱۲۸ق در نراق کاشان به دنیا آمد[۱] و تحصیلات ابتدایی را همانجا گذراند. [۲]سپس راهی اصفهان شد و در محضر اساتید آن شهر شاگردی نمود که در میان آنان ملا اسماعیل خواجویی جایگاه خاصی داشت.[۳] محقق نراقی در سال ۱۲۰۹ق در کاشان درگذشت و پیکر او به نجف منتقل و در حرم امام علی (ع) به خاک سپرده شد.[۴]
نام‌گذاری و انگیزه نگارش
نراقی به جهت تألیف این کتاب در جوار حرم علی بن موسی الرضا، لازم دانست نام آن را تحفه رضویه بگذارد.[۵][یادداشت ۱]
نویسنده، این اثر را به جهت نیاز عموم مردم نوشته و این کتاب را رساله‌ای در بیان مسائل ضروری طهارت و نماز دانسته که علم به آن، بر هر یک از افراد مکلّفین، واجب و لازم است.[۶]
شیوه بیان احکام
از امتیازات این کتاب، دسته‌بندی منطقی و دسترسی آسان به مطالب کتاب بوده که در هر باب و به مقتضای مباحث، ارائه شده است. اگر چه این کتاب فتوایی است و با بیان مسائل، برای مقلّدان نگارش یافته، اما کمتر مسأله‌ای را می‌توان یافت که دیگر نظریه‌ها و فتاوای پیرامون آن بیان نشده باشد، البته به صورت مجهول و اغلب بدون ذکر نام افراد مطرح گردیده است.[۷]
- ويژگى‌هاى كتاب عبارت است از:
- خالی بودن از استدلال وذکر ادله به جهت نگارش كتاب براى عوام.
- بيانى روشن و گويا و دسته بندى منظم مسائل فقهى.
- یادکردن از بزرگان فقيهان مثل شیخ مفید، شیخ طوسی در برخی مسائل و اشاره به نظریات آنها.
- بیان مصادیق مختلف مورد نیاز مردم در هر فرع فقهى در کنار احکامشان.
- درج نظرهاى توضیحی و غیره ملا احمد نراقی فرزند نویسنده کتاب در كنار كتاب با امضاى (اح م د) و ارجاع در برخی ازآنها به كتاب‌هاى پدرش ملامهدى نراقى مانند لوامع الأحكام.[۸]
نراقی در باره ضرورت مراجعه اهل ایمان به مجتهد برای تقلید و دقت در تشخیص قوت اجتهاد و عدالت مجتهد به این بیت از شعر مولوی استشهاد کرده است:
محتوا
کتاب دارای دو باب است که هر کدام شامل مطالبی می‌شود:
- باب اول در بیان مسائل طهارت
- مطلب اول: در بیان اقسام آب‌ها و احکام آنها
- مطلب دوم: در بیان نجاسات و احکام آن
- مطلب سوم: در بیان مطهرات و احکام آنها
- مطلب چهارم: در احکام ظروف و پوست‌ها
- مطلب پنجم : در احکام خلوت و آداب حمام و سایر آن چه باعث نظافت و پاکیزگی بدن است.
- مطلب ششم: در بیان وضو و احکام آن
- مطلب هفتم: در بیان غسل‌ها و احکام آنها
- مطلب هشتم: در تیمم و احکام آن
- باب دوم در مسائل و احکام نماز
- مقدمه اول: در اشاره به اقسام نمازها
- مقدمه دوم: در بیان نوافل یومیه و آن‌چه به آن متعلق است.
- مطلب اول: در مقدمات نماز و شرایط نماز
- مطلب دوم: در افعال و اذکار نماز
- مطلب سوم : در احکام خللی که در نماز واقع می‌شود.
- مطلب چهارم: در بیان احکام ترک نماز و قضای آن و نماز جماعت و نماز خوف و نماز سفر
- مطلب پنجم: در سایر نمازهای واجبی که غیر نماز یومیه است.
- مطلب ششم: در نمازهای سنتی.[۱۰]
حاشیه و نسخ
کتاب تحفه رضویه توسط ملا احمد نراقی فرزند نویسنده کتاب، حاشیه زده شد و در آن فتاوای زیادی از کتاب‌های معتمد الشیعة فی احکام الشریعه، تلخیص الفتاوی، لوامع الاحکام پدرش و مستند الشیعة خودش نقل کرده است.[۱۱]
- نسخۀ کتابخانه وزیری یزد (تاریخ کتابت: ۱۲۰۹ق).
- نسخۀ کتابخانه ملک تهران، (تاریخ کتابت: ۱۲۰۵ق).
- نسخۀ کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی.[۱۲]
چاپ
تحفه رضویه دارای چاپ‌های متعددی است که یکی از آنها با تحقیق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در انتشارات بوستان کتاب در قم منتشر شده است.[۱۳]
پانویس
- ↑ نراقی، جامع السعادات، ج۱، ص۴.
- ↑ مقدمه اللمعة الالهیه، محمد مهدی نراقی، حسن نراقی، ۱۳۵۷ق،ص۷.
- ↑ نراقی، انیس الموحدین، ۱۳۶۹ش، ص۱۷؛ نراقی، جامع السعادات، ج۱، ص۵.
- ↑ مدرس، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش، ج۶، ص۱۶۵.
- ↑ نراقی، تحفه رضویه، ۱۴۲۶ق، ص۱۴.
- ↑ نراقی، تحفه رضویه، ۱۴۲۶ق، ص۱۳و۱۴.
- ↑ نراقی، تحفه رضویه، ۱۴۲۶ق، ص۱۴.
- ↑ طباطبايى، «یک کویر دو اقیانوس،گذرى كوتاه به چند اثر از فاضلين نراقى، در آیینه پژوهش، ج۸۴، ص۱۲، قم، بی تا.
- ↑ نراقی، تحفه رضویه، ۱۳۸۴ش، ص۲۷.
- ↑ نراقی، تحفه رضویه، ۱۴۲۶ق، فهرست کتاب.
- ↑ نراقی، تحفه رضویه، ۱۴۲۶ق، ص۱۵.
- ↑ نراقی، تحفه رضویه، ۱۴۲۶ق، ص۱۴.
- ↑ تحفه رضویه، کتابخانه دیجیتال دفتر تبلیغات اسلامی.
یادداشت
- ↑ نراقی در مقدمه کوتاه کتاب تصریح کرده که «به جهت اتفاق تألیف آن در جوار آن امام به حق و مقتدای مطلق لازم دانست که آن را به تحفه رضویه مسمی نماید.» در عین حال تهرانی در الذریعه و خوانساری در روضات الجنات آن را بنام التحفة الرضویه معرفی کرده است. تهرانی الذریعه، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۴۳۶؛ خوانساری، روضات الجنات،۱۳۹۰ش، ج۷، ص۲۰۰.
منابع
- نراقی، محمد مهدی بن ابی ذر، تحفه رضویه، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ۱۴۲۶ق.
- نراقی، مهدی، جامع السعادات، بیروت، اعلمی.
- مدرس، محمد علی، ریحانه الادب فی تراجم المعروفین بالکنیه او اللقب، تهران، خیام، ۱۳۶۹ش.
- نراقی، مهدی، انیس الموحدین، تهران، الزهراء، ۱۳۶۹ش.
- تحفه رضویه، کتابخانه دیجیتال دفتر تبلیغات اسلامی، تاریخ بازدید:۱ دی ۱۳۹۹ش.