خلاصة الایجاز فی المتعة (کتاب)

مقاله نامزد خوبیدگی
از ویکی شیعه
خلاصة الایجاز فی المتعة
اطلاعات کتاب
نویسندهمحقق کرکی یا شهید اول
موضوعازدواج موقت از دیدگاه شیعه
سبکروایی ـ استدلالی
زبانعربی
تعداد صفحاتمقدمه(۱۷ص)، متن(۴۲ص)، اضافات(۳۸ص)
اطلاعات نشر
ناشرکنگره جهانی هزاره شیخ مفید
محل نشرقم
تاریخ نشر۱۴۱۳ق


خلاصة الایجاز فی المُتْعة کتابی درباره ازدواج موقت، نوشته شیخ مفید، متکلم و فقیه امامی، که شامل مشروعیت، فضیلت، احکام ازدواج موقت و چند حکم متفرقه درباره آن است. این کتاب به دو عالم شیعی، محقق کرکی و شهید اول هم نسبت داده شده است. در این اثر به عقل، آیات قرآن، سنت پیامبر، روایات و اجماع استدلال شده است.

نویسنده

در ابتدای خلاصة‌ الایجاز آمده که این کتاب، خلاصه کتاب الایجاز فی المتعه شیخ مفید است.[۱] شیخ مفید (۳۳۶ق یا ۳۳۸ـ۴۱۳ق) در المسائل الصاغانیة آورده که چند کتاب درباره متعه نوشته است.[۲] نجاشی، شاگرد شیخ مفید گزارش داده که او سه کتاب در موضوع متعه یا ازدواج موقت نوشته است:[۳] ۱.کتابی در رد کتاب متعه علی ابی‌عبدالله بصری، ۲.الموجز فی المتعه ۳.مختصر المتعه.

در منابع، دو تن به‌عنوان نویسنده خلاصةالایجاز نام برده شده است:

محتوا

کتاب خلاصة الایجاز در سه باب و یک بخش پایانی مرتب شده است:[۶]

  1. مشروعیت ازدواج موقت:[۷] مؤلف در این بخش، از عقل، قرآن، سنت، اجماع و اثر (روایت) بر حلال بودن متعه و نسخ نشدن آن توسط پیامبر(ص) و مشروع نبودن نسخ آن توسط عمر بن خطاب دلیل آورده است.[۸]
  2. فضیلت ازدواج موقت: در این باب، با نقل ۱۲ حدیث، بر مستحب بودن ازدواج موقت و پاداش اخروی آن تاکید شده است.[۹]
  3. چگونگی و احکام آن: نویسنده در مقدمه این باب، گفته که نه تنها سخن شیخ مفید را مختصر نکرده، بلکه آن را شرح و افزوده است.[۱۰] ابتدا درباره اجزاء ازدواج موقت، شامل عقد (ایجاب و قبول)، عاقدان، مَهر و اجَل (مدت) سخن گفته شده سپس احکام دیگر آن آورده شده است.[۱۱]
  4. مطالب متفرقه مانند کراهت تکرار زیاد ازدواج موقت و غافل شدن از ازدواج دایمی.[۱۲]

در انتهای کتاب چاپ شده توسط کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، اضافه بر فهرست آیات و منابع، رسالة المتعة شیخ مفید نیز اضافه شده است.[۱۳] شیخ مفید عقل و قرآن و روایات و اجماع را ادله مباح بودن ازدواج موقت دانسته و در تببین دلیل عقلی گفته که چون این کار خالی از نشانه‌های مفسده وضرراست در نتیجه مباح است همان‌گونه که سید مرتضی گفته که هر منفعتی که دارای ضرر دنیوی و اخروی نباشد عقل آن را مباح می‌داند و ازدواج موقت این‌گونه است. [۱۴] [یادداشت ۲]

نسخه‌های خطی و چاپی

خلاصة الایجاز به همراه دیگر آثار شیخ مفید، توسط کنگره جهانی هزاره شیخ مفید در قم، سال ۱۴۱۳ق/۱۳۷۱ش چاپ شد.[۱۵]

برخی از نسخه‌های خطی کتاب چنین است:

  1. نسخه موجود در کتابخانه حرم امام رضا(ع) که در ۹۶۶ق نوشته شده است و باب اول را ندارد.
  2. نسخه در کتابخانه مرعشی نجفی، نوشته شده در ۱۰۹۷ق.
  3. نسخه کتابخانه و موزه ملی ملک نوشته شده در قرن ۱۱ق.
  4. نسخه کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران که در قرن ۱۱ق نگارش یافته است.
  5. نسخه واقع در کتابخانه واتیکان.[۱۶]

پانویس

  1. محقق کَرکَی، خلاصة الایجاز، ۱۴۱۳ق، ص۱۸.
  2. شیخ مفید، المسائل الصاغانیه، ۱۴۱۳ق، ص۲۳۷.
  3. نجاشی، رجال، ۱۴۰۷ق، ص ۳۹۹.
  4. افندی، ریاض العلماء، ۱۴۰۱ق، ج۵، ص۱۸۸.
  5. محقق کرکی، خلاصةالایجاز، ۱۴۱۳ق، مقدمه محقق، ص۱۱ و ۱۲.
  6. محقق کرکی، خلاصةالایجاز، ۱۴۱۳ق، ص۱۸.
  7. محقق کرکی، خلاصةالایجاز، ۱۴۱۳ق، ص۱۹-۳۹.
  8. محقق کرکی، خلاصةالایجاز، ۱۴۱۳ق، ص۱۹-۳۹.
  9. محقق کرکی، خلاصةالایجاز، ۱۴۱۳ق، ص۴۰-۴۴.
  10. محقق کرکی، خلاصةالایجاز، ۱۴۱۳ق، ص۴۵-۵۶.
  11. محقق کرکی، خلاصةالایجاز، ۱۴۱۳ق، ص۴۵-۵۶.
  12. محقق کرکی، خلاصةالایجاز، ۱۴۱۳ق، ص۵۷-۵۹.
  13. خلاصةالایجاز، ۱۴۱۳ق، ص۸۱ـ۹۵.
  14. شیخ مفید، خلاصة الايجاز في المتعة،۱۴۱۴ق، ج۱، ص۲۲.
  15. محقق کرکی، خلاصةالایجاز، ۱۴۱۳ق.
  16. محقق کرکی، خلاصةالایجاز، ۱۴۱۳ق، مقدمه محقق، ص۱۱ و ۱۲.

یادداشت

  1. متن کتاب رفع البدعة فی حل المتعة موجود نیست.
  2. كل منفعة لا ضرر فيها في عاجل ولا في آجل مباحة بضرورة العقل، وهذا صفة نكاح المتعه.سیدمرتضی، الانتصار في انفرادات الإمامية، ج۱۷ ص۲۶۸.

منبع

  • افندی، عبدالله بن عیسی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، تحقیق: سیداحمد حسینی، قم، چاپخانه خیام، ۱۴۰۱ق.
  • امینی، عبدالحسین، شهیدان راه فضیلت، تهران، روزبه، ۱۳۶۳ش.
  • شیخ مفید، محمد بن نعمان، المسائل الصاغانیه، قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق.
  • محقق کرکی، علی بن حسین بن عبدالعالی، خلاصة الایجاز، تحقیق: علی‌اکبر زمانی‌نژاد، قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق/۱۳۷۱ش.
  • نجاشی، احمد بن علی، فهرست اسماء مصنفی الشیعة، تحقیق: سیدموسی شبیری زنجانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۰۷ق.