 | این مقاله یک نوشتار توصیفی درباره یک مفهوم فقهی است و نمیتواند معیاری برای اعمال دینی باشد. برای اعمال دینی به منابع دیگر مراجعه کنید. |
حلال‌گوشت حیوانی که به‌لحاظ فقهی، خوردن گوشتش جایز است. در هریک از انواع سه‌گانه حیوانات خشکی، آبزیان و پرندگان، حیواناتِ حلال‌گوشت وجود دارد. شرط حلال‌بودنِ خوردنِ گوشتِ حلال‌گوشت، تذکیه است. طبق فتوای فقیهان، خوردن برخی از اجزای آن، هرچند تذکیه شده باشند، حرام است؛ مانند خون، طحال، آلت تناسلی نر و دنبلان یا بیضه.
به‌فتوای فقیهان، استفاده از چرم حیوانات حلال‌گوشتی که خون جهنده دارند و بدون تذکیه مرده‌اند، در نماز جایز نیست.
مفهوم‌شناسی
در فقه، حیوانات به حلال‌گوشت و حرام‌گوشت تقسیم می‌شوند.[۱] حلال‌گوشت‌ها آنها هستند که خوردن اجزایشان، پس از تذکیه، جایز است.[۲]
در کتاب‌های فقهی، از احکام حیوانات حلال‌گوشت در ابواب فقهی‌ای چون طهارت،[۳] نماز،[۴] صید[۵] و ذبح[۶] بحث می‌شود.
حیوانات حلال‌گوشت
بر پایه فقه شیعه، از میان انواع سه‌گانه حیوانات خشکی، دریایی و پرندگان، حیوانات زیر حلال‌گوشت‌اند:
- حیوانات خشکی: چهارپایانی نظیر گوسفند، بز، گاو، شتر، آهو، غزال(آهو بره یا آهو بره نوزاد)، گوزن، گورخر و بز کوهی حلال دانسته شده است.[۷] گوشت اسب، قاطر و خر اهلی هم حلال است؛ اما خوردن گوشتشان مکروه است.[۸]
- جانوران دریایی: ماهیان پولک‌دار و میگو حلال‌گوشت‌اند و بقیه آبزیان در زمره حیوانات حرام‌گوشت قرار دارند.[۹]
- پرندگان: پرندگانی که یکی از چهار ویژگی‌ِ داشتن چینه‌دان، سنگ‌دان، خارِ پشت پا، بال‌زدن پی‌درپی را داشته باشند، حلال‌گوشت هستند؛[۱۰] مانند مرغ خانگی، بوقلمون، گنجشک، کبوتر، مرغابی، کبک، تیهو(از خانواده قرقاول و کوچک‌تر از کبک)، بلبل و شترمرغ.[۱۱] گوشت هدهد،[۱۲] چلچله و پرستو هم حلال، اما خوردنش مکروه است.[۱۳]
اجزای حرام حیوانات حلال‌گوشت
فقیهان برخی اجزای حیوانات حلال‌گوشت را، هرچند تذکیه شده باشند، حرام شمرده‌اند؛[۱۴] مانند خون، طحال، آلت تناسلی نر و دنبلان یا بیضه.[۱۵]
حکم استفاده از چرم در نماز
طبق فتوای فقیهان، حیوانات حلال‌گوشتی که خون جهنده دارند، اگر بدون تذکیه مرده باشند، نجس هستند و استفاده از چرمشان در نماز جایز نیست. البته اگر در بازار مسلمانان عرضه شده باشد، بنا بر آن است که تذکیه شده‌اند و لازم نیست در این زمینه تحقیق کنیم. [۱۶]
نظارت بر تذکیه حیوانات حلال‌گوشت
در ایران و برخی دیگر از کشورهای اسلامی، برای احراز حلال بودن گوشت‌های مصرفی، کارشناسان امور ذبح و صید شرعی حیوانات، بر فرایند کشتار و صید حیوانات حلال‌گوشت نظارت می‌کنند.[۱۷] در ایران، قانون نظارت شرعی بر ذبح و صید، در سال ۱۳۸۷ش به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده است.[۱۸]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ مؤسسه دایرةالمعارف فقه فارسی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل‌بیت(ع)، ۱۳۸۷ش، ج۳، ص۴۰۸.
- ↑ مؤسسه دایرةالمعارف فقه فارسی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل‌بیت(ع)، ۱۳۸۷ش، ج۲، ص۴۲۶.
- ↑ نگاه کنید به نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۵، ص۲۸۷.
- ↑ نگاه کنید به نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۲، ۲۳۶.
- ↑ نگاه کنید به سبزواری، مهذب‌الاحکام، ۱۴۱۳ق، ج۲۳، ص۲۹.
- ↑ نگاه کنید به نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۸، ۲۵۸.
- ↑ مؤسسه دایرةالمعارف فقه فارسی، فرهنگ فقه، ۱۳۸۷ش، ج۳، ص۴۰۸.
- ↑ امام خمینی، رساله توضیح‌المسائل، ۱۴۲۶ق، ص۵۵۵.
- ↑ مؤسسه دایرةالمعارف فقه فارسی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل‌بیت(ع)، ۱۳۸۷ش، ج۳، ص۴۰۸.
- ↑ مؤسسه دایرةالمعارف فقه فارسی، فرهنگ فقه، ۱۳۸۴ش، ج۲، ص۲۵۵ و ۲۵۶.
- ↑ امام خمینی، تحریرالوسیله، ۱۴۲۵ق، ج۳، ص۲۷۵-۲۷۹.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۳۶، ص۳۱۰.
- ↑ امام خمینی، تحریرالوسیله، ۱۴۲۵ق، ج۳، ص۲۷۵.
- ↑ مؤسسه دایرةالمعارف فقه فارسی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل‌بیت(ع)، ۱۳۸۷ش، ج۲، ص۲۵۵.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۳۶، ص۳۴۲.
- ↑ بنی‌هاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع، مسئله ۸۸، پورتال انهار.
- ↑ «اجرای قانون ذبح شرعی در ۵۷ کشور اسلامی»، سایت خبری حکیم مهر.
- ↑ «قانون نظارت شرعی بر ذبح و صید»، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
منابع
- امام خمینی، سید روح‌الله موسوی، رساله توضیح المسائل، محقق: مسلم قلی‌پور گیلانی، بی‌جا، چاپ اول، ۱۴۲۶ق.
- امام خمینی، سیدروح‌الله، تحریرالوسیله، ترجمه علی اسلامی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ ۲۱، ۱۴۲۵ق.
- سبزواری، سید عبدالاعلی، مهذب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام، قم، دار التفسیر، ۱۴۱۳ق.
- نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، مصحح عباس قوچانی/ علی آخوندی، بیروت،دار إحیاءالتراث العربی، چاپ هفتم، ۱۴۰۴ق.
- مؤسسه دایرةالمعارف فقه فارسی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل‌بیت(ع)، قم، مؤسسه دائرةالمعارف فقه الاسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۷ش.
- بنی‌هاشمی خمینی، سیدمحمدحسن، توضیح المسائل مراجع، مسأله ۸۸؛ مردار، پورتال انهار، بازدید: ۲۴-۱۱-۱۳۹۶ش.
- «قانون نظارت شرعی بر ذبح و صید»، پایگاه اینترنتی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، تاریخ بازدید: ۲۴-۱۱-۱۳۹۶ش.
- «اجرای قانون ذبح شرعی در ۵۷ کشور اسلامی»، پایگاه اینترنتی مرکز مجازی پژوهش‌های راهبردی دامپزشکی، تاریخ بازدید: ۲۴-۱۱-۱۳۹۶ش.
پیوند به بیرون