آیه تهلکه: تفاوت میان نسخه‌ها
Shamsoddin (بحث | مشارکت‌ها) جز انتقال از Category:آیات مشهور سوره بقره به Category:آیات نام‌دار سوره بقره ردهانبوه |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
| عنوان = آیه تهلکه | | عنوان = آیه تهلکه | ||
| تصویر = آیه-تهلکه.jpg | | تصویر = آیه-تهلکه.jpg | ||
| توضیح تصویر = قطعه خوشنویسی از آیه تهلکه، اثر فؤاد زیدعلی عبدالله مقبل غمری | | توضیح تصویر = قطعه خوشنویسی از آیه تهلکه، اثر فؤاد زیدعلی عبدالله مقبل غمری. | ||
| اندازه تصویر = | | اندازه تصویر = | ||
| نام آیه = آیه تهلکه | | نام آیه = آیه تهلکه | ||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
| آیات مرتبط= | | آیات مرتبط= | ||
}} | }} | ||
'''آیه تَهْلُکَه''' آیه ۱۹۵ [[سوره بقره]] | '''آیه تَهْلُکَه''' آیه ۱۹۵ [[سوره بقره]] که [[خدا|خداوند]] در آن به بندگانش دستور داده است که برای اقامه [[جهاد|جهاد در راه خدا]]، [[انفاق]] کنند و با ترک انفاق خود را به هلاکت نیندازند. در ادامه آیه خداوند بندگانش را به احسان تشویق می‌کند. منظور از احسان در این [[آیه]]، مهربانی با دشمنان نیست؛ بلکه به معنای انجام اعمال به بهترین وجه است. | ||
برخی افراد با استناد به جمله «ولَا تُلْقُوا بِأَيْدِيكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ»، [[شهادت]] را مصداق هلاکت | برخی افراد با استناد به جمله «ولَا تُلْقُوا بِأَيْدِيكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ»، [[شهادت]] را مصداق هلاکت دانسته‌اند و از این طریق از [[جهاد]] فرار می‌کنند. به این مسئله پاسخ داده شده است که هلاکت به معنای مرگ بی‌دلیل است؛ امّا شهادت به معنای قربانی شدن در راه هدف و رسیدن به زندگی ابدی است. برخی [[مجتهد|فقها]] با استناد به جمله مزبور، درصدد اثبات [[احتیاط شرعی]] برآمده‌اند؛ اما [[شیخ مرتضی انصاری|شیخ انصاری]] چنین برداشتی را رد کرده است. | ||
== متن و ترجمه == | == متن و ترجمه == | ||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
== فرار از جهاد == | == فرار از جهاد == | ||
برخی افراد با استناد به | برخی افراد با استناد به آیه تهلکه، جهاد در راه خدا را نوعی هلاکت می‌دانند و حتی [[قیام امام حسین(ع)]] را مصداق «ولَا تُلْقُوا بِأَيْدِيكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ» به شمار می‌آورند<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲، ص۳۶.</ref> و با این روش از [[جهاد]] فرار می‌کنند. در [[تفسیر نمونه (کتاب)|تفسیر نمونه]] به این مسئله پاسخ داده شده است که «تَهْلُکَه» یا هلاکت با [[شهادت]] تفاوت دارد. تهلکه به معنای مرگ بی‌دلیل است، در حالی که شهادت به معنای قربانی شدن در راه هدف و رسیدن به زندگی ابدی است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۸۰ش، ج۲، ص۳۸-۳۹.</ref> | ||
[[محمدحسن نجفی|صاحب جواهر]] مبارزه کردن مسلمان ضعیف با دشمنی که درخواست مبارزه در میدان نبرد کرده است، مصداق انداختن خویش در تهلکه ندانسته و آن را مصداق شهادت برشمرده است؛ برخلاف [[علامه حلی]] در [[قواعد]] که آن را حرام دانسته است.<ref> نگاه کنید به: نجفی، جواهرالکلام، ج۲۱، ص۸۹.</ref> | |||
== کاربرد در فتوا == | == کاربرد در فتوا == | ||
برخی فقها با استناد به جمله «ولَا تُلْقُوا بِأَيْدِيكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ»، در صدد اثبات وجوب [[احتیاط شرعی]] هستند. به این معنا، عملی که احتمال [[حرام|حرمت]] آن وجود دارد، مصداق افتادن در هلاکت و نابودی است و باید ترک شود. <ref>شیخ انصاری، فرائد الأصول، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۶۳.</ref>[[شیخ مرتضی انصاری|شیخ انصاری]] چنین برداشتی از جمله فوق را رد می‌کند و آن را مصداق شبهه موضوعیه دانسته( که معلوم نیست آیا ترک احتیاط در این‌گونه موارد مصداق انداختن خویش در تهلکه است یا خیر؟ ) که به اتفاق همگان اجتناب در شبهه موضوعیه لازم نیست.<ref>شیخ انصاری، فرائد الأصول، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۶۳.</ref> | برخی فقها با استناد به جمله «ولَا تُلْقُوا بِأَيْدِيكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ»، در صدد اثبات وجوب [[احتیاط شرعی]] هستند. به این معنا، عملی که احتمال [[حرام|حرمت]] آن وجود دارد، مصداق افتادن در هلاکت و نابودی است و باید ترک شود. <ref>شیخ انصاری، فرائد الأصول، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۶۳.</ref>[[شیخ مرتضی انصاری|شیخ انصاری]] چنین برداشتی از جمله فوق را رد می‌کند و آن را مصداق شبهه موضوعیه دانسته (که معلوم نیست آیا ترک احتیاط در این‌گونه موارد مصداق انداختن خویش در تهلکه است یا خیر؟) که به اتفاق همگان اجتناب در شبهه موضوعیه لازم نیست.<ref>شیخ انصاری، فرائد الأصول، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۶۳.</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانوشت}} | {{پانوشت}} | ||
== منابع == | == منابع == | ||
*قرآن کریم، ترجمه محمدمهدی | {{منابع}} | ||
*قرآن کریم، ترجمه محمدمهدی فولادوند. | |||
*شیخ انصاری، مرتضی، فرائد الأصول، قم، مجمع الفکر الإسلامی، ۱۴۱۹ق. | *شیخ انصاری، مرتضی، فرائد الأصول، قم، مجمع الفکر الإسلامی، ۱۴۱۹ق. | ||
*طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، چاپ دوم، ۱۹۷۳م. | *طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، چاپ دوم، ۱۹۷۳م. | ||
*طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار المعرفة، چاپ دوم، ۱۴۰۸ق. | *طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار المعرفة، چاپ دوم، ۱۴۰۸ق. | ||
*مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامية، ۱۳۸۰ش. | *مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامية، ۱۳۸۰ش. | ||
*مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامية، ۱۳۷۴ش. | *مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامية، ۱۳۷۴ش. | ||
{{پایان}} | |||
{{آیات مشهور قرآن}} | {{آیات مشهور قرآن}} | ||
| خط ۶۹: | خط ۶۱: | ||
| رده = <!--ندارد، ناقص، کامل-->کامل | | رده = <!--ندارد، ناقص، کامل-->کامل | ||
| جعبه اطلاعات = <!--نمی‌خواهد، ندارد، دارد-->دارد | | جعبه اطلاعات = <!--نمی‌خواهد، ندارد، دارد-->دارد | ||
| عکس = <!--نمی‌خواهد، ندارد، دارد--> | | عکس = <!--نمی‌خواهد، ندارد، دارد-->دارد | ||
| ناوبری = <!--ندارد، دارد-->دارد | | ناوبری = <!--ندارد، دارد-->دارد | ||
| رعایت شیوه‌نامه ارجاع = <!--ندارد، دارد-->ندارد | | رعایت شیوه‌نامه ارجاع = <!--ندارد، دارد-->ندارد | ||
نسخهٔ ۶ ژوئیهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۶:۵۹
 قطعه خوشنویسی از آیه تهلکه، اثر فؤاد زیدعلی عبدالله مقبل غمری. | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| نام آیه | آیه تهلکه |
| واقع در سوره | بقره |
| شماره آیه | ۱۹۵ |
| جزء | ۲ |
| اطلاعات محتوایی | |
| مکان نزول | مدینه |
| موضوع | اخلاقی |
| درباره | انفاق در راه جهاد |
آیه تَهْلُکَه آیه ۱۹۵ سوره بقره که خداوند در آن به بندگانش دستور داده است که برای اقامه جهاد در راه خدا، انفاق کنند و با ترک انفاق خود را به هلاکت نیندازند. در ادامه آیه خداوند بندگانش را به احسان تشویق می‌کند. منظور از احسان در این آیه، مهربانی با دشمنان نیست؛ بلکه به معنای انجام اعمال به بهترین وجه است.
برخی افراد با استناد به جمله «ولَا تُلْقُوا بِأَيْدِيكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ»، شهادت را مصداق هلاکت دانسته‌اند و از این طریق از جهاد فرار می‌کنند. به این مسئله پاسخ داده شده است که هلاکت به معنای مرگ بی‌دلیل است؛ امّا شهادت به معنای قربانی شدن در راه هدف و رسیدن به زندگی ابدی است. برخی فقها با استناد به جمله مزبور، درصدد اثبات احتیاط شرعی برآمده‌اند؛ اما شیخ انصاری چنین برداشتی را رد کرده است.
متن و ترجمه
وَأَنفِقُوا فِي سَبِيلِ اللَّـهِ وَلَا تُلْقُوا بِأَيْدِيكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ ۛ وَأَحْسِنُوا ۛ إِنَّ اللَّـهَ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ ﴿١٩٥﴾
و در راه خدا انفاق كنيد، و خود را با دست خود به هلاكت ميفكنيد، و نيكى كنيد كه خدا نيكوكاران را دوست مى‌دارد.[۱]
محتوا
این آیه تکمیل آیات قبل درباره جهاد است.[۲] در ابتدای آیه، خداوند برای اقامه جهاد در راه خدا، به بندگانش دستور به انفاق مال خود می‌دهد و در صورت سرپیچی، آن را سقوط به ورطه نابودی با دست خویش معرفی می‌کند؛ چرا که عدم انفاق در راه جهاد، باعث تضعیف قدرت مسلمانان می‌شود.[۳] در تفسیر نمونه گفته شده است، جمله «وَلَا تُلْقُوا بِأَيْدِيكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ» هر چند درباره جهاد و عدم ترک انفاق نازل شده؛ امّا مفهوم گسترده‌ای دارد و موارد دیگری را نیز شامل می‌شود، از جمله انسان حق ندارد بدون پیش‌بینی‌های لازم از مسیر‌های خطرناک بگذرد و یا بدون برنامه‌ریزی وارد جنگ و جهاد شود.[۴]
در ادامه آیه، خداوند بندگانش را به احسان تشویق می‌کند. به اعتقاد علامه طباطبایی منظور از احسان، خودداری از جهاد و مهربانی با دشمنان نیست؛ بلکه منظور این است که هر عملی را به بهترین شکل انجام دهند. اگر در حال جنگ هستند به بهترین شکل با دشمنان بجنگند و اگر در حال صلح هستند به بهترین شکل صلح کنند.[۵]
فرار از جهاد
برخی افراد با استناد به آیه تهلکه، جهاد در راه خدا را نوعی هلاکت می‌دانند و حتی قیام امام حسین(ع) را مصداق «ولَا تُلْقُوا بِأَيْدِيكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ» به شمار می‌آورند[۶] و با این روش از جهاد فرار می‌کنند. در تفسیر نمونه به این مسئله پاسخ داده شده است که «تَهْلُکَه» یا هلاکت با شهادت تفاوت دارد. تهلکه به معنای مرگ بی‌دلیل است، در حالی که شهادت به معنای قربانی شدن در راه هدف و رسیدن به زندگی ابدی است.[۷] صاحب جواهر مبارزه کردن مسلمان ضعیف با دشمنی که درخواست مبارزه در میدان نبرد کرده است، مصداق انداختن خویش در تهلکه ندانسته و آن را مصداق شهادت برشمرده است؛ برخلاف علامه حلی در قواعد که آن را حرام دانسته است.[۸]
کاربرد در فتوا
برخی فقها با استناد به جمله «ولَا تُلْقُوا بِأَيْدِيكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ»، در صدد اثبات وجوب احتیاط شرعی هستند. به این معنا، عملی که احتمال حرمت آن وجود دارد، مصداق افتادن در هلاکت و نابودی است و باید ترک شود. [۹]شیخ انصاری چنین برداشتی از جمله فوق را رد می‌کند و آن را مصداق شبهه موضوعیه دانسته (که معلوم نیست آیا ترک احتیاط در این‌گونه موارد مصداق انداختن خویش در تهلکه است یا خیر؟) که به اتفاق همگان اجتناب در شبهه موضوعیه لازم نیست.[۱۰]
پانویس
- ↑ سوره بقره، آیه ۱۹۵.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۵۱۶؛ طباطبایی، المیزان، ۱۹۷۳م، ج۲، ص۶۴؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۸۰ش، ج۲، ص۳۵.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۹۷۳م، ج۲، ص۶۴.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۲، ص۳۶.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۹۷۳م، ج۲، ص۶۴.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲، ص۳۶.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۸۰ش، ج۲، ص۳۸-۳۹.
- ↑ نگاه کنید به: نجفی، جواهرالکلام، ج۲۱، ص۸۹.
- ↑ شیخ انصاری، فرائد الأصول، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۶۳.
- ↑ شیخ انصاری، فرائد الأصول، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۶۳.
منابع
- قرآن کریم، ترجمه محمدمهدی فولادوند.
- شیخ انصاری، مرتضی، فرائد الأصول، قم، مجمع الفکر الإسلامی، ۱۴۱۹ق.
- طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، چاپ دوم، ۱۹۷۳م.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار المعرفة، چاپ دوم، ۱۴۰۸ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامية، ۱۳۸۰ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامية، ۱۳۷۴ش.