عزاداری طویریج

عزاداری طویریج

عزاداری طویریج در روز عاشورا
اطلاعات آئین
زمان‌برگزاری	دهم محرم
مکان برگزاری	مسیر شهر طویریج تا حرم امام حسین(ع)
اوراد و اشعار	لبیک یا حسین، واحسینا و وا ویل علی العباس
آیین‌های مهم
سینه‌زنی • افطاری • تشییع جنازه • تعزیه خوانی سایر آیین‌ها

عزاداری طُوَیریج سوگواری سالانه اهالی طویریج، از شهر خود تا حرم امام حسین(ع) در روز عاشورا است. این مراسم غالباً به‌صورت هَرْوَله انجام می‌گیرد. عزاداران در مسیر ۲۰ کیلومتری طویریج تا کربلا شعارهایی همچون «واحسینا»، لَبَّیکَ یا حسین و «وا ویل علی العباس» سر می‌دهند. گفته شده علامه بحرالعلوم (درگذشت: ۱۲۱۲ق) در دسته طویریج داخل شده و دلیل آن را مشاهده امام مهدی(عج) در این دسته ذکر کرده، ولی از سوی دیگر، تردیدهایی در وقوع این داستان ذکر شده است.

برخی نخستین برگزار‌کننده مراسم عزای طویریج به‌صورت هروله را سید صالح قزوینی (درگذشت: ۱۳۰۴ق) دانسته‌اند؛ اما عده‌ای دیگر ریشه هروله در عزاداری طویریج را به بیش از ۳۰۰ سال قبل بر می‌گردانند و آن را نماد حرکت هروله‌کنان مردان بنی‌اسد از شهر طویریج در سال ۶۱ق برای تدفین امام حسین(ع) ذکر کرده‌اند. در سال ۱۳۷۰ش حزب بعث عراق برپایی آن را ممنوع کرد، اما مردم برای برگزاری این مراسم پافشاری کردند و این امر موجب بازداشت‌ و اعدام شرکت‌کنندگان شد. برپایی این مراسم بعد از سقوط حکومت صدام در سال ۱۳۸۲ش از سر گرفته شد.

عزاداری طُوَیریج بزرگترین مراسم عزای حسینی روز عاشورا در جهان خوانده شده است که جمعیتی چند صدهزار نفری از عراق و خارج آن که بخش قابل توجهی ایرانی هستند، در آن شرکت می‌کنند.

دسته طویریج

مراسم دسته طویریج، بزرگترین مراسم عزای حسینی در روز عاشورا در جهان خوانده شده و همچنین گفته شده که این آیین از بزرگترین تجمعات بشری در جهان است. پس از سقوط حکومت صدام جمعیتی چندمیلیونی از عراق و خارج آن که بخش قابل توجهی ایرانی هستند، در مراسم عزای طویریج شرکت می‌کنند.

دسته عزاداری طویریج، صبح روز عاشورا از شهر طویریج در ۲۰ کیلومتری کربلا، به سمت حرم امام حسین(ع) حرکت می‌کند و پیش از ظهر در منطقه‌ای به‌نام قنطرة السلام واقع در دو کیلومتری شهر کربلا برای ادای نماز ظهر و عصر توقف می‌کند. در طول مسیر، افراد و کاروان‌هایی که قصد ورود به کربلا دارند با این دسته همراه می‌شوند. دسته عزا پس از ورود به کربلا، ابتدا به خیمه‌گاه وارد شده و سپس وارد حرم امام حسین(ع) و حرم حضرت عباس(ع) می‌شود.

این مراسم هر ساله تا بعدازظهر به طول می‌انجامد و آخرین گروهی که در آن شرکت می‌کنند، نیرو‌های امنیتی و زنان عراقی هستند.

مراسم رکضه

«رَکضَة الطُوَیریج» اشاره به نوع سوگواری این دسته دارد؛ به این صورت که عزاداران با سر و پای‌ برهنه، هروله‌کنان (دوان‌دوان) به‌سوی حرم امام حسین(ع) حرکت می‌کنند. مراسم رکضه حدود ۱۵۰ سال قدمت دارد.

شعارها

عزاداران در بین راه و نیز هنگام ورود به حرم امام حسین(ع) و حرم ابوالفضل(ع) شعارهایی همچون واحسین، لبیک یا حسین، یا لَثاراتِ الحسین، لبیک یا داعی الله، اَبد والله ما نَنْسَی حسینا (به خدا قسم تا ابد امام حسین(ع) را فراموش نمی‌کنیم)، یا عباس جی بالمای لسکینه (ای عباس(ع)، برای سکینه آب بیاور)، الیوم الیوم نعزّی فاطمه (امروز به فاطمه(س) تسلیت عرض می‌کنیم)، واویل عَلَی العباس را سر می‌دهند.

پیشینه مراسم طویریج

بنا‌بر نقل برخی منابع، شکل‌گیری موکب طویریج و حرکت دسته به‌صورت هروله توسط سید صالح قزوینی بوده است. او دو سال در دهه محرم خانه‌اش را در طویریج، مکان عزاداری امام حسین(ع) کرده بود. سید صالح صبح روز عاشورا، مقتل سید بن طاووس را می‌خواند، در حالی که ده‌ها هزار نفر حضور داشتند و پس از خوردن صبحانه، پیاده به‌سوی کربلا به‌راه افتادند. وقتی به منطقه باب الطویریج (یکی از دروازه‌های ورودی شهر کربلا) رسیدند، نماز ظهر خواندند و سپس مراسم رکضه طویریج را به سمت حرم امام حسین(ع) و حضرت عباس(ع) در پیش گرفتند. ساعتی پس از ظهر که وقت شهادت امام حسین(ع) است، زائران پیاده وارد کربلا شدند، اما سید صالح سوار بر اسب، در بین هزاران زائر حرکت کرد. این روش، بعد از وفات سید صالح در سال ۱۳۰۴ق در بین فرزندانش انجام شد. از آن پس تا دهه آخر قرن چهاردهم، موکب طویریج را بازماندگان از نسل سید صالح رهبری می‌کنند.

این مراسم تا سال ۱۳۶۹ش ادامه داشت. در سال ۱۳۷۰ش حزب بعث عراق برپایی آن را ممنوع کرد، اما مردم برای برگزاری این مراسم پافشاری کردند و این امر موجب بازداشت‌ و اعدام شرکت‌کنندگان شد. برپایی این مراسم بعد از سقوط حکومت صدام در سال ۱۳۸۲ش از سر گرفته شد.

ادعای قدمت بیش از ۳۰۰ ساله

سید صالح شهرستانی (درگذشت ۱۳۹۵ق) در کتاب تاریخ النیاحه معتقد است که هروله طویریج بیش از سه قرن است که برقرار است و شرکت‌کنندگان معتقدند که نمادی از حرکت بنی‌اسد در عاشورای سال ۶۱ق را اجرا می‌کنند.

ماجرای شرکت امام مهدی(عج) در دسته طویریج

یکی از داستان‌های مشهور حضور امام مهدی(عج) در هیئت عزای طویریج، بر اساس گفته سید مهدی بحرالعلوم (درگذشت: ۱۲۱۲ق) است. بر اساس آنچه در کتاب «امام زمان و سید بحر العلوم» آمده‌ است، در سال ۱۳۳۳ق، یکی از عالمان شیعه در نجف، دلیل حضور خود در عزاداری طویریج را حضور یافتن علامه بحرالعلوم در این مراسم دانسته و گفته است که وی مثل سایر سینه‌زن‌ها برهنه شده و سینه می‌زده و پس از اتمام سینه‌زنی مورد سؤال قرار گرفته که چرا چنین کاری کرده، و در پاسخ به این سؤال، مشاهده امام دوازدهم شیعیان در این مراسم را دلیل کار خود بیان کرده است. این ماجرا در منابع متعددی نقل شده است.

مؤلف کتاب تاریخ النیاحه (نوشته‌شده در قرن چهاردهم قمری) معتقد است رؤیت امام مهدی(عج) در دسته طویریج توسط بحرالعلوم در خواب بوده است.

تردیدها در ماجرای عزاداری امام مهدی(عج) در طویریج

گفته شده است که حضور امام زمان در مراسم طویریج در هیچ منبع مکتوبی که درباره امام مهدی(عج) و سید بحرالعلوم باشد نیامده است. همچنین گفته شده است که با توجه به تاریخ شروع عزاداری طویریج از سال ۱۳۰۳ق و درگذشت سید مهدی بحرالعلوم در سال ۱۲۱۲ق این ماجرا نمی‌تواند واقعی باشد و اگر بتوان اصل ماجرا را ثابت کرد، شخصی که در داستان بوده احتمالاً از نوادگان سید بحرالعلوم بوده‌ است.

محمدکاظم هزارجریبی (درگذشت: ۱۲۵۹ق) شاگرد بحرالعلوم که رساله‌ای درباره فضائل و کرامات او نگاشته است می‌گوید این که می‌گویند سید بحرالعلوم، امام(عج) را دیده است، برای من ثابت نشده است.