الخصائص الفاطمیه (کتاب)
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | فاطمه زهرا(س) اینگونه بود |
| نویسنده | محمد باقر کجوری مازندرانی |
| تاریخ نگارش | قرن ۱۴ق |
| موضوع | حضرت فاطمه زهرا(س) |
| زبان | فارسی |
| به کوشش | مترجم به عربی: سید علی جمال اشرف |
| به تصحیح | صادق حسن زاده |
| ترجمه به دیگر زبان‌ها | عربی |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | انتشارات الشریف الرضی |
| محل نشر | قم |
| تاریخ نشر | ۱۳۸۰ش |
| نوبت چاپ | اول |
الخَصائِصُ الفَاطِمِیّه کتابی به زبان فارسی تألیف محمدباقر كجوری (متوفای ۱۳۱۳ق) در بیان ویژگی‌های حضرت فاطمه(س) است. در این کتاب نزدیک ۸۰ ویژگی حضرت فاطمه گردآوردی شده است. اصل کتاب به زبان فارسی نگارش شده، اما نسخه متداول کتاب، ترجمه عربی آن است. نسخه فارسی نیز با تحقیق و تصحیح منتشر شده است.
نویسنده
محمدباقر كجوری مازندرانی (۱۲۵۵-۱۳۱۳ق) از منبریان شیعه در تهران بود.[۱] او ادبیات را نزد پدرش آموخت و سپس برای ادامه تحصیل به نجف هجرت کرد.[۲] کتاب روح و ریحان در شرح حال عبدالعظیم حسنی از آثار اوست.[۳]
ساختار و محتوا
نام کامل کتاب، «الخَصائِصُ الفاطِمیّةُ لِتَشییدِ قُلُوبِ الإِمامِیّةِ» یا «خَصائِصُ فَاطِمِیَّةُ لِلفِرقَةِ الإِمامِیَّةِ» است.[۴] به گفته کجوری در مقدمه، این کتاب مشتمل بر ۱۳۵ (مطابق عدد ابجد فاطمه) ویژگی از حضرت فاطمه(س) است، که در سه بخش جمع‌آوری شده است:
- بخش اول: مقدمه کتاب. در این بخش سه ویژگی بیان شده است.
- بخش دوم: متن کتاب. در این بخش ۱۳۰ آمده است. این ویژگی‌های عبارتند از:
- ویژگی‌های مربوط به قبل از ولادت حضرت فاطمه(س)، ۳۰ ویژگی را شامل می‌شود.[۵] در مورد نام، لقب، کنیه، خلقت نور حضرت، ابداع نور و... [۶]
- ویژگی‌های مربوط به بعد از ولادت و قبل از شهادت حضرت فاطمه(س)، که شامل ۵۰ ویژگی است.[۷] در مورد روز ولادت، هجرت از مکه به مدینه، تساوی فاطمه(س) با انبیاء، پیامبر و علی(ع)، عقل و ایمان فاطمه، عروسی و زفاف وی، آیات نازل‌شده درباره او و احادیث بیان‌کننده فضایل حضرت فاطمه(س) و فرزندان اوست.[۸]
- ویژگی‌های مربوط به پس از شهادت حضرت فاطمه، که ۵۰ ویژگی را در بردارد.
- بخش سوم: خاتمه شامل دو ویژگی
در پایان کتاب، رساله‌ای با عنوان «زبدة المآثر فی ترجمة الحاج المولی باقر» توسط برادر نویسنده (محمد سلطان‌المتکلمین) به آن ملحق شده، که در آن شرح حال مؤلف ذکر شده است.[۹] این کتاب به روش تحلیلی توصیفی نگاشته شده است. گفته شده این کتاب با بهره‌گرفتن از منابع شیعی خلأ عدم وجود کتابی در این زمینه را پر کرده است.[۱۰]
ناتمام‌ماندن مباحث کتاب
_%D8%A7%DB%8C%D9%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87_%D8%A8%D9%88%D8%AF.jpg)
به گفته آقابزرگ تهرانی، کجوری در سال ۱۳۱۰ق تألیف الخصائص الفاطمیه را آغاز کرد، اما پیش از اتمام آن از دنیا رفت. از این‌رو، از ۵۰ خصوصیت دوران زندگی حضرت زهرا(س)، تنها ۴۳ ویژگی را آورده و نتوانست ۵۰ خصوصیت مربوط به دوران پس از شهادت و دو ويژگی خاتمه را تدوین نماید.[۱۱] به گفته مترجم کتاب، مباحثی همچون شفاعت، توسل، ظلم به حضرت زهرا(س)، مصحف فاطمه(س) در مقدمه وعده داده شده، اما در کتاب مطرح نشده است.[۱۲]
تحقیق و ترجمه و چاپ‌ها
اصل کتاب به زبان فارسی نگاشته شده است.[۱۳] تألیف کتاب در سال ۱۳۱۰ق و چاپ آن در سال ۱۳۱۱ق آغاز شد، اما با درگذشت نویسنده در سال ۱۳۱۳ق چاپ آن متوقف گردید و در سال ۱۳۱۸ق چاپ آن توسط برادر نویسنده به انجام رسید. کتاب توسط داماد نویسنده سید عبدالجلیل اخوی تکمیل و چاپ سنگی شد و به علی‌اصغر خان امین‌السلطان صدر اعظم پادشاه وقت قاجار تقدیم گردید.[۱۴] البته کتاب معروف به این نام، کتاب ترجمه شده به عربی است، که در دو جلد توسط سید علی جمال اشرف ترجمه شده است.[۱۵] مترجم در مقدمه کتاب، مطالبی در مورد ظلم به اهل بیت(ع) بیان کرده[۱۶] و از ترجمه دیباچه فارسی به دلیل مدح سلطان زمان در آن صرف‌نظر کرده است.[۱۷]
مترجم این کتاب را در سال ۱۴۲۱ش تدوین کرده و چاپ اول آن در سال ۱۳۸۰ش توسط انتشارات «الشریف الرضی» منتشر شده است.[۱۸] همچنین نسخه فارسی کتاب با توضیح و تحقیق صادق حسن‌زاده با عنوان «فاطمه زهرا(س) اینگونه بود» بارها توسط انتشارات «اندیشه هادی» و انتشارات دیگر منتشر شده است، که چاپ اول آن در سال ۱۳۸۷ش بوده است.[۱۹]
لازم به ذکر است که مصحح، دیباچه عربی و دیباچه فارسی کتاب اصلی را به دلیل آنکه مناسب شرایط زمان تدوین کتاب نوشته شده بود، حذف کرده است.[۲۰]
پانویس
- ↑ حسینی اشکوری، «واعظ کجوری و کتاب جنة النعیم»، ص۴۰-۴۱.
- ↑ حسینی اشکوری، «واعظ کجوری و کتاب جنة النعیم»، ص۴۰-۴۱.
- ↑ آقابزرگ طهرانی، الذریعة، ۱۴۰۳ق، ج۷، ص۱۷۳-۱۷۴.
- ↑ حسن زاده، در «مقدمه» فاطمه زهرا(س) اینگونه بود، ۱۳۹۲ش، ص۳.
- ↑ آقابزرگ طهرانی، الذریعة، ۱۴۰۳ق، ج۷، ص۱۷۴.
- ↑ معاونت فرهنگی مجمع جهانی اهل‌بیت(ع)، کتاب‌شناسی توصیفی اهل‌بیت علیهم‌السلام، ۱۳۸۳ش، ص ۱۶۶-۱۶۷.
- ↑ آقابزرگ طهرانی، الذریعة، ۱۴۰۳ق، ج۷، ص۱۷۴.
- ↑ معاونت فرهنگی مجمع جهانی اهل‌بیت(ع)، کتاب‌شناسی توصیفی اهل‌بیت علیهم‌السلام، ۱۳۸۳ش، ص ۱۶۶-۱۶۷.
- ↑ آقابزرگ طهرانی، الذریعة، ۱۴۰۳ق، ج۷، ص۱۷۴.
- ↑ معاونت فرهنگی مجمع جهانی اهل‌بیت(ع)، کتاب‌شناسی توصیفی اهل‌بیت (ع)، ۱۳۸۳ش، ص۱۶۶-۱۶۷.
- ↑ آقابزرگ طهرانی، الذریعة، ۱۴۰۳ق، ج۷، ص۱۷۴.
- ↑ جمال اشرف، در «مقدمه» الخصائص الفاطمیه، ۱۳۸۰ش، ص۲۵.
- ↑ آقابزرگ طهرانی، الذریعة، ۱۴۰۳ق، ج۷، ص۱۷۳.
- ↑ حسن زاده، در «مقدمه» فاطمه زهرا(س) اینگونه بود، ۱۳۹۲ش، ص۳.
- ↑ «خصائص الفاطمیه»، کتابخانه مجازی الفبا.
- ↑ جمال اشرف، در «مقدمه» الخصائص الفاطمیه، ۱۳۸۰ش، ص۸-۱۷.
- ↑ جمال اشرف، الخصائص الفاطمیه، ۱۳۸۰ش، ص۲۷.
- ↑ جمال اشرف، در «مقدمه» الخصائص الفاطمیه، ۱۳۸۰ش، ص۲۵.
- ↑ «کتاب فاطمه زهرا(س) اینگونه بود: خصائص فاطمیه»، شبکه جامع کتاب گیسوم.
- ↑ حسن زاده، در «مقدمه» فاطمه زهرا(س) اینگونه بود، ۱۳۹۲ش، ص۴.
منابع
- آقابزرگ طهرانی، محمدمحسن، الذّريعة إلى تصانيف الشّيعه، قم، دار الأضواء، ۱۴۰۳ق.
- جمال اشرف، سید علی، «الخصائص الفاطمیه، تألیف کجوری مازندرانی، محمد باقر، قم، انتشارات شریف رضی، ۱۳۸۰ش.
- جمال اشرف، سید علی، «مقدمه» در الخصائص الفاطمیه، تألیف کجوری مازندرانی، محمد باقر، قم، انتشارات شریف رضی، ۱۳۸۰ش.
- حسن‌زاده، صادق، فاطمه زهرا(س) اینگونه بود (خصائص فاطمیه)، قم، نشر اندیشه هادی، ۱۳۹۲ش.
- حسینی اشکوری، سید صادق، واعظ کجوری و کتاب جنة النعیم، دو ماهنامه آینه پژوهش، شماره ۸۰، ۱۳۸۲ش.
- «خصائص الفاطمیه»، کتابخانه مجازی الفبا، بازدید: ۲۵ آذر ۱۴۰۳ش.
- «کتاب فاطمه زهرا(س) اینگونه بود»، شبکه جامع کتاب گیسوم، بازدید: ۲ دی ۱۴۰۳ش.
- کجوری مازندرانی، محمدباقر، الخصائص الفاطمیه، ترجمه: سید علی جمال اشرف، قم، شریف رضی، ۱۳۸۰ش.
- کجوری مازندرانی، محمدباقر، روح و ریحان (جنة النعیم و العیش السلیم فی أحوال السید عبدالعظیم الحسنی و التکریم)، تحقیق: سید صادق حسینی اشکوری، قم، دار الحدیث، ۱۳۸۲ش.
- معاونت فرهنگی مجمع جهانی اهل‌بیت(ع)، کتاب‌شناسی توصیفی اهل‌بیت(ع)، قم، مرکز چاپ و نشر مجمع جهانی اهل‌بیت(ع)، ۱۳۸۳ش.